останай облысыны леуметтік экономикалы дамуыны 2009-2011 жылдар а арнал ан негізгі ба ытт
СОДЕРЖАНИЕ: останай облысты аслихатыны 2008 жылы № шешіміне 1 - осымша останай облысыны леуметтік – экономикалы дамуыны 2009-2011 жылдара арналан негізгі баыттарыостанай облысты аслихатыны 2008 жылы № шешіміне 1 - осымша |
останай облысыны леуметтік – экономикалы дамуыны 2009-2011 жылдара арналан негізгі баыттары
Мазмны
| Кіріспе | 3 |
| 1. 2006-2008 жылдарда облысты леуметтік-экономикалы даму жадайы мен беталысына талдау | 3 |
| 1.1. Жалпы экономикалы жадай | 3 |
| 1.1.1. аржылы ызмет крсету саласын дамыту | 3 |
| 1.1.2. Инвестициялы сала | 5 |
| 1.1.3. Коммуналды млікті басару | 7 |
| 1.1.4. Бсекелестік пен ксіпкерлікті дамыту | 10 |
| 1.1.5. нерксіп | 11 |
| 1.1.6. рылыс | 16 |
| 1.1.7. Ауыл шаруашылыы | 17 |
| 1.1.8. Клік жне коммуникация | 22 |
| 1.1.9. Сырты экономикалы ызмет | 25 |
| 1.1.10. Туризм | 27 |
| 1.1.11. Ішкі сауда | 28 |
| 1.2. Траты даму, адам ресурстарын дамыту жне халыты мір сру сапасын арттыру | 29 |
| 1.2.1. Демография жне кші - он | 29 |
| 1.2.2. Ебек ресурстары | 30 |
| 1.2.3. Гендерлік дамыту | 31 |
| 1.2.4. Трын й саласы | 32 |
| 1.2.5. Білім | 32 |
| 1.2.6. Денсаулы сатау | 35 |
| 1.2.7. Халыа леуметтік кмек крсету | 37 |
| 1.2.8. Мдениет жне спорт | 39 |
| 1.2.9. Табиатты пайдалану жне траты дамыту экологиясы | 42 |
| 1.3. Индустриалды-инновациялы даму стратегиясын іске асыру | 46 |
| 1.3.1. деу нерксібіні басымды салаларын дамыту | 46 |
| 1.3.2. Жоары стеме ны бар экспортта баытталан німді шыару | 47 |
| 1.3.3. Технологиялар мен инновацияларды дамыту | 47 |
| 1.3.4. Инфрарылымды, соны ішінде шаын ксіпкерлікті дамыту | 47 |
| 1.3.5. Мемлекеттік даму институттары арылы іске асырылатын жобаларды тиімділігі. Нтижелерді баалау | 48 |
| 1.4. орытындылар | 48 |
| 2. 2009-2011 жылдара арналан облысты леуметтік-экономикалы дамуыны негізгі баыттары | 49 |
| 2.1. Облысты леуметтік-экономикалы дамуыны проблемалы мселелері | 49 |
| 2.2. 2009-2011 жылдара арналан облысты леуметтік-экономикалы дамуыны масаты мен міндеттері | 54 |
| 2.3. 2009-2011 жылдара арналан облысты леуметтік-экономикалы дамуыны санды индикаторлары | 61 |
| 3. Басымдытар | 63 |
| 3.1. 1-басымды. Экономикалы саясатты жргізуді тиімділігін арттыру | 63 |
| 3.1.1. 1 - шара. Экономикалы суді орталытары мен «нктелерін» дамыту | 63 |
| 3.1.2. 2 - шара. Инвестициялы саясат | 65 |
| 3.1.3. 3 - шара. аржы ызметі саласын дамыту | 69 |
| 3.1.4. 4 - шара. Коммуналды млікті басаруды жетілдіру | 69 |
| 3.1.5. 5 - шара. Бсекелестікті те жадайын алыптастыру жне бизнес-ортаны жасарту | 70 |
| 3.1.6. 6 – шара. Инфляцияны тратандыру | 70 |
| 3.2. 2-басымды. Траты дамуа кшу, халыты мір сру сапасын арттыру жне адами капиталды дамыту | 71 |
| 3.2.1. 1 - шара. Траты дамуа кшуді амтамасыз ету | 71 |
| 3.2.2. 2 - шара. Демографиялы жне кші-он жадайын тратандыру | 73 |
| 3.2.3. 3 - шара. Халыты леуметтік орау жйесін жетілдіру жне халыты жадайын жасарту | 73 |
| 3.2.4. 4 - шара. Халы денсаулыыны жадайын жасарту | 75 |
| 3.2.5. 5 - шара. Білім беруді дамыту жне кадрларды даярлауды сапасын ктеру | 75 |
| 3.2.6. 6 - шара. Мдениетті жне спортты дамыту | 77 |
| 3.2.7. 7 - шара. Халыты трын йге ол жеткізуін амтамасыз ету | 78 |
| 3.2.8. 8 - шара. Гендерлік тедікті амтамасыз ету | 79 |
| 3.2.9. 9-шара. Экологиялы жадайды жасарту. айта жаыртылатын ресурстарды жне энергия кздерін дамыту | 79 |
| 3.3. 3 - басымды. Инфрарылымны дамуы | 80 |
| 3.3.1. 1- шара. Теміржол, уе жне су клігін дамыту | 80 |
| 3.3.2. 2 - шара. Автомобиль клігін дамыту жне автомобиль жолдарын жасартужадайы | 81 |
| 3.3.3. 3- шара. Телекоммуникацияны жне пошталы байланысты дамыту | 83 |
| 3.4. 4-басымды. Экономиканы жаырту жне ртараптандыру | 83 |
| 3.4.1. 1 - шара. Жылу-энергетикалы ресурстарын жне энергетикалы секторды леуетін тиімді пайдалану | 83 |
| 3.4.2. 2 - шара. Экономика секторларыны индустриалды-инновациялы дамуы | 86 |
| 3.4.3. 3 - шара. деу нерксібін дамыту | 89 |
| 3.4.4. 4 - шара. Агронерксіп кешенін дамыту | 92 |
| 3.4.5. 5 - шара. Сырты экономикалы ызмет | 93 |
| 3.4.6. 6 - шара. рылыс индустриясын салу жне дамыту | 94 |
| 3.4.7. 7 – шара. Техникалы реттеу жне метрологияны дамыту | 96 |
| 4. 2009-2011 жылдара арналан жергілікті бюджетті пайдалануды негізгі баыттары | |
| 5. Жоспарды іске асыруды баылауы мониторингі | 102 |
| Ескерту | 104 |
Кіріспе
останай облысыны 2009-2011 жылдара арналан леуметтік-экономикалы дамуыны орта мерзімді жоспары (бдан блай –Жоспар) азастан Республикасыны Бюджет кодексіне жне азастан Республикасы кіметіні 2002 жылы 14 маусымдаы № 647 аулысымен бекітілген азастан Республикасыны леуметтік-экономикалы дамуыны орта мерзімді жоспарларын зірлеу ережесіне сйкес зірленген.
Жоспар ішкі жне сырты факторлара арай 2009-2011 жылдара арналан экономиканы даму арынын негіздейді, экономиканы жеке жне мемлекеттік секторын дамытуа жне облыс халыны л-ауаттылыын сіруге олайлы жадай жасау жніндегі жергілікті атарушы органдарды іс-рекетін, азастан Республикасыны жне облысты стратегиялы даму жоспарларына, азастан Республикасы Президентіні азастан халына жолдауларына, азастан Республикасы кіметіні 2007-2009 жылдара арналан бадарламасына сйкес жоспарланатын мерзімге арналан мемлекеттік леуметтік-экономикалы саясатын іске асыру жніндегі шараларды анытайды.
Жоспар леуметтік-экономикалы дамуды нысаналы индикаторларынан, маызды крсеткіштер болжамынан, олданыстаы жне зірленетін ірлік бадарламалар тізбесінен, басымды жергілікті бюджеттік инвестициялы жобалардан трады.
- 2006-2008 жылдарда облысты леуметтік-экономикалы даму жадайы мен беталыстарына талдау
1.1. Жалпы экономикалы жадай
1.1.1. аржылы ызмет крсету саласын дамыту
Бюджеттік кредит беру. 2005-2007 жылдары азастан Республикасында й рылысын дамыту Мемлекеттік бадарламасы бойынша й салуа ипотека несиелеу жйесі бойынша республикалы бюджеттен 740 млн. теге, оны ішінде; 2006 жылы – 370 млн. теге, 2007 жылы – 370 млн. теге блінді.
Сол сияты, 2006 жылы облысты бюджеттен 395,4 млн. тегеге айта кредит беру жргізілді.
2008 жылды 1 атарында облысты бюджеттен берілген кредит бойынша берешек 1612 млн. тегені рады, оны ішінде й рылысына – 740 млн. теге блінді.
2008 жылды баалау.Аымды жылы кредиттік шарт жне келісім бойынша кредитті жне арызды теу арастырылмады.
2008 жылды 1 арашасындаы жадай бойынша облысты бюджеттен жне ала жне аудан бюджетінен берілген кредит бойынша берешек 1393,1 млн. тегені рады, оны ішінде й рылысына – 1176 млн. теге, кіші ксіпкерлікке кредит беру бойынша – 217,1 млн. теге.
2008 жылы 2008-2010 жылдара арналан Трын й рылысын дамыту мемлекеттік бадарламасын орындау шеберінде облысты жергілікті атару органына республикалы бюджеттен «100 мектеп жне 100 аурухана» жобасы бойынша й рылысына 436 млн теге сомасында аражат алу жзеге асырылды.
Ауыл шаруашылы тауар ндірушілеріне шаын кредит беру .2006-2007 жылдары облыста Ауыл халына шаын кредит беру бадарламасы бойынша 1592 арыз алушыа 187,5 млн. теге сомасына кредит берілді. Жаа жмыс орындары рылды.
Облыста шаын жне орта бизнесті дамыту шін халыа кредит беруді жзеге асыратын 15 ауылды кредиттік серіктестік жмыс істейді.
2008 жылды баалау. Ауыл шаруашылыы тауар ндірушілерін олы жететін кредит аражатымен амтуды лайту масатында Амангелді ауданында ауылды кредиттік серіктестік ашуды йымдастыру іс-шаралары жргізілді. 48,9 млн. теге сомасына 15 кредит берілді.
2008 жылы шаын кредит беруге 83 млн. теге жмсалды, оны ішінде 81 пайызы мал шаруашылыын дамытуды олдауа жіберіліп отыр.
Экономиканы банк арылы кредиттеу. Облыста банк жйесіне екінші дегейдегі банктерді 16 филиалы кіреді.
Сырттан арыз алуды азаюына, дниежзілік аржы рыногында ставканы суіне байланысты экономиканы кредиттеуді тмендегені байалады. 2008 жылы 1 тамыздаы жадай бойынша экономикаа банкті кредит беруі бойынша жалпы арыз клемі 2008 жылы 1 атардаы деректермен салыстыранда 7,3 пайыза кеміді жне 143 млрд. тегені рады, орташа лшемді сыйаы ставкасымен 16,2 пайызды рады. Шетел валютасымен берілген кредит бойынша орташа лшемді ставка 2007 жылы желтосанда 16,6 пайыздан 2008 жылы шілдеде 16,5 пайыза азайды, лтты валютада берілген кредит бойынша 17,2 пайыздан 17,4 пайыза скен.
2007 жылы екінші дегейдегі банктер шаын ксіпкерлік субьектілерін дамытуа 75 млрд. теге кредит берді, немесе барлы берілген кредит клеміні 41,9 пайызын рады. 2006 жылмен салыстыранда шаын ксіпкерліке кредит беру 1,5 есеге, немесе 24,3 млрд. тегеге сті.
Берілген кредитті мейлінше кбірек лес салмаы саудаа – 51,9 пайыздан келеді, ауыл шаруашылытаы лесі 18,3 пайызды, нерксіпте – 14,7 пайызды рады.
2007 жылы шаын ксіпкерлік субьектілеріне берілген кредит бойынша орташа лшемді пайызды ставка 14,9 пайыз дегейінде ралды, бл 2006 жылмен салыстыранда 0,1 пайызды пунктке аз.
2007 жылы «Даму» ксіпкерлікті дамыту оры» А-ны ірлік филиалы 652,5 млн. теге сомасына 68 жобаны аржыландырды.
2007 жылды азанынан «Даму» Ксіпкерлікті дамыту оры» А жобаларды тікелей аржыландыруды тотатты.
2008 жылды баалау.азастан Республикасы кіметіні 2007 жылы 6 араша №1039 аулысымен бекітілген азастан Республикасыны леуметтік-экономикалы дамуыны тратылыын амтамасыз ету бойынша бірінші кезектегі жмысты жоспарын іске асыру шін останай облысы кіші жне орта ксіпкерлік субъектісіне кредит беру шін «Даму» Ксіпкерлікті дамыту оры» А арылы жергілікті бюджеттен 400 млн. теге блінді, кредиттік шарт 200 млн. теге бекітілді. «Даму» Ксіпкерлікті дамыту оры» А кіші ксіпкерлік жобасын осымша 200 млн. теге сомасына аржыландырды.
Осы аржы аражаттары ауылшарушылыы німін айта ндіру, азы-тлік ндірісі, нерксіп ндірісі, тігін жне тоыма бйымдарын ндіру, ызмет саласын дамыту сияты басымды салаларында шаын жне орта ксіпкерлік жобаларын кредиттеуге баытталады.
1.1.2. Инвестициялы сала
2007 жылы негізгі капитала инвестициялар 96,4 млрд. тегені немесе 2006 жыла араанда 142 пайызды рады.
Республикалы бюджет аражаты есебінен 8,8 млрд. теге игерілді, ол 2006 жыла араанда 89,2 пайызды рады.
Республикалы бюджет аражаты Жангелдин ауданындаы Албарбгет суармалау жйесін жаартуа, останай аласында облысты сот имараты жапсаржайыны рылысына, «Астана-останай-Челябі» автомобиль жолын айта жаарту жобалы-ізденіс жмыстарына жне т.б. баытталды.
Республикалы бюджеттен дамытуа жне кредит беруге нысаналы трансферттер Жангелді ауданында, Аралы жне останай аласында мемлекеттік тілде оытатын трт орта мектеп салуа, останай ауданыны Затобол кентінде 100 тсек орына арналан туберкулез ауруханасы, Жанкелдин ауданыны Збан селосын ауыз сумен амтамасыз етуге, облыс орталыында ипотекалы трын й, останай жне Рудный алаларында жне облысты 9 ауданында инженерлік-коммуникациялы желілерін салуа баытталды.Сол сияты республикалы трансферттер останай аласында 24 а бастауыш мектебін, останай аласында облысты балалар ауруханасын, мкешу селосында 200 орынды мемлекеттік тілде оытатын орта мектепте орналасан балабаша имаратын жне Амангелді ауданыны Амангелді селосында 140 орына арналан балабашаны, Аралы аласындаы ірлік аурухананы, Рудный аласындаы психоневрологиялы интернаттаы алалы аурухана имаратын, 4 жергілікті маызы бар жолдарды, Сарыкл жне зынкл аудандарында Ащы-Тасты магистралды су тартышты жне Есіл топты су бырын, облысты 6 ауданында жне Аралы аласында 8 сумен жабдытау объектілерін айта жаартуа пайдаланылды.
2007 жылы жергілікті бюджеттен 2,1 млрд. теге сомасында инвестициялар баытталды, ол 2006 жылымен салыстыранда 1,6 есеге арты.
Жергілікті бюджет аражаты есебінен газбен амтамасыз ету, шахталы дытар салу, сумен амтамасыз ету, мдениет, леуметтік амтамасыз ету, су бырларын, канализациялы жне электр желілерін, Аралы жне Рудный алаларында «бір терезе» принципі бойынша халыа ызмет крсету орталытарына арайтын имараттарды айта жаарту бойынша жобалар іске асырылды.
Сонымен атар, жергілікті бюджеттен Лисаков аласында спорт кешені мен трын й рылысы мемлекеттік бадарламасы бойынша салынып жатан трын йді инженерлік коммуникацияларын, Рудный аласындаы Топорков кшесін, останай ауданыны Жамбыл ауылында жне Денисов ауданыны Денисовка ауылында сумен амтамасыз ету жйесін, улиекл ауданында Москалев су тартышын, Ащы-Тасты бгеніні су ашыртысын, останай аласында 2 ктерілімнен дизел зауытына дейін су бырлары магистралды желілерін салуа аражаттар баытталды. Транспортты инфрарылым, электрмен, жылумен, сумен амтамасыз ету, канализация, спорт жне т.б. объектілері жнінде жобалы-ізденіс жмыстары жзеге асырылды.
Ксіпорындарды, йымдарды жне халыты з аражатты салымдары 73,5 млрд.тегені рады. Инвестицияларды е кп салымы нерксіпке – 53,3 млрд.теге, оны ішінде тау-кен ндірісіне – 40,2 млрд.теге, дейтін нерксіпке – 10 млрд.теге, электр уатын, газ бен суды ндіруге жне таратуа – 3,1 млрд.теге жзеге асырылды. Жылжымайтын млікпен операциялара, жалдау мен ызметтерді крсетуге – 10,7 млрд.теге баытталан. Клік жне байланыс ксіпорындарында 10,1 млрд.теге игерілді. Ауыл шаруашылыын дамытуа – 9,8 млрд. теге, саудаа – 4,8 млрд.теге жмсалды.
Шетелдік инвестицияларды клемі 11,9 млрд.тегені рады, оны ішінде тау кен нерксібіне 11,1 млрд.теге, жылжымайтын млікпен операциялара, жалдау мен ызметтер крсетуге – 0,8 млрд.теге жне т.б. аржы баытталан.
Негізгі салымдар (11,3 млрд. теге) «Варваринское» А алтын мыс кен орнын игеру жніндегі тау кен ндіру жне айта деу кешенін салуа жзеге асырылды. «Энергоресурсы» ЖШС улиекл ауданындаы Новонежен алаында кмір сутегілік шикізатты барлау шін 583,6 млн. теге игерілді.
Машиналарды, рал-жабдытарды сатып алуа 49,7 млрд.теге жмсалды, ол инвестициялар жалпы клеміні 51,5% рады.
2008 жылы негізгі капитала 101,4 млрд. теге сомасында инвестицияларды салымы ктілуде немесе 2007 жылды 105,2%.
Республикалы бюджетті инвестицияларын игеру 9 млрд.тегені рады. Жітіара ауданыны Желуар бгені бгетіні су ашырты каналыны айта жаартылуына, облысты орталыта жасанды шып-ону жолаыны жне «останай» уеайлаы уежайыны айта жаартылуы жніндегі жобалы-ізденіс жмыстарын орындауа жне «останай аласын айналып ту» («Астана – останай - Челябинск»авто жолыны телімі) жобасына аржы блінген.
Республикалы бюджеттен дамытуа жне кредит беруге арналан нысаналы трансферттер Рудный аласында, Жанкелдин, амысты жне останай ауданында 4 орта мектебі, білім беру объектісін, ан орталыы, кп профильді аурухана, алалы емхана, 2 балабашасы жне останай аласында дарынды балалара арналан мектеп-интернат, Рудный аласында балалар ауруханасы жне алалы емхананы рылысы бастауа баытталады. Облысты ауылды елді мекендерінде сумен амтамасыз етуді 12 объектісін жне останай, Рудный алаларында жне облысты 5 ауданында жалдамалы трын й рылысын салу жне айта жаарту белгіленді. Аымдаы жылы жергілікті маыздаы 4 автомобиль жолын айта жаарту жне останай, Рудный алаларында жне облысты 9 ауданында ипотекалы трын й мен инженерлік-коммуникациялы желілерілеріні рылысы жаластырылады.
Жанкелдин ауданыны Акл жне Милісай ауылдарында, Аманкелді ауданы мкешуде аза тілінде оытатын 3 мектеп пайдалануа берілді, жылды аяына дейін Рудный аласында 4 сумен амтамасыз ету объектісін, психоневрологиялы интернатты пайдалануа беру жоспарланып отыр.
Жергілікті бюджет аражаты есебінен инвестициялы жобаларды іске асыруа 5,4 млрд.теге арастырылады.
аражаттар білім беру, леуметтік амтамасыз ету, клік инфрарылымы, сумен, электр кшімен, жылумен амтамасыз ету объектілерін, канализацияны, трын й жне трын й инфрарылымын, мдениет, спорт, экология объектілерін салуа жне айта жаартуа баытталады.
2008 жылы ксіпорындарды, йымдарды жне халыты инвестицияларды салу басымдыы саталады. Тиісінше тау-кен ндіру жне айта деу нерксібінде тиісінше 29,9 жне 8,1 млрд.теге сомасында инвестицияларды игеру ктіледі. Ауыл, орман жне ашылы шаруашылыын дамытуа 19,8 млрд.теге, клік жне байланыса – 5,6 млрд. теге, саудаа – 5,3 млрд. теге блу арастырылуда. Трындар жеке рылыса 4,2 млрд теген салуды арастырады.
Шетелдік ивестициялар аымдаы жылы 2,2 млрд.тегені райды, оларды ішінде 1,1 млрд. теге тау кен ндіру нерксібіне, 0,8 млрд. теге жылжымайтын млік операцияларына салынады.
1.1.3. Коммуналды млікті басару
Мемлекеттік коммуналды млікті жала беру облысты жне ауданды бюджетті алыптастыру табыс кздеріні бірі болып табылады.
Мемлекеттік коммуналды млікті жала беруден тскен тсімдер бойынша деректер:
| 2006 жыл | 2007 жыл | 2008 жылды 8 айында |
|
| Тсімдер сомасы, мы теге | 60658,8 | 66253,4 | 46027,1 |
Мемлекеттік коммуналды млікті жала беруден тскен табысты талдау мемлекеттік коммуналды млікті жала беруден тскен тсімдерді жыл сайын су серпіні баыланады деп крсетеді. 2006 жылмен салыстыранда 2007 жылы жала беруден тскен табыс 5,6 млн. тегеге сті. 2008 жылды 8 айында 2007 жылды тиісті кезеіне араанда 5 млн. тегеге сті.
2007 жылы мемлекеттік коммуналды млікті жала беруден тскен тсімдерді суі жалаы млшерлемесіні суіне байланысты.
2008 жылы 1 ыркйектегі жадай бойынша останай облысында 1 539 мемлекеттік мекеме (бдан рі – ММ) тіркелді, соны ішінде 77-і жмыс істемейтін ММ. Зады тлаларды бірыай мемлекеттік тіркелімінен жмыс істемейтін ММ-ді шыарып тастау рсімдерін ынтагерлікпен згерту барысында барлыы 238 ММ шыарылды, соны ішінде 2008 жылды 8 айында 37 ММ таратылды жне 3 ММ олданыса ауыстырылды.
Мемлекеттік басару органдары мен мемлекеттік мекемелерге (мемлекеттік ксіпорындара) бекітілген пайдаланылатын мемлекеттік коммуналды млікке жргізілген тгендеу нтижелері бойынша 2007 жылы 1 атарда 19,5 миллиард теге ны бар 78 220 объекті есептелді.
2007 жылы 1-ші шілдеде мемлекеттік коммуналды млікті тізбесінде 22,7 миллиард теге ны бар 82 233 объекті есептелді.
2007 жылды аяында жне 2008 жылды бадарламалы німді енгізе отырып, мемлекеттік млікті есепке алу рдісін автоматтандыру жнінде жмыс жргізілді.
2008 жылы 1-ші шілдеде останай облысыны мемлекеттік коммуналды млік тізбесінде ны 35,4 миллиард теге 147 575 объекті бар, оны:
тозан 50% - ны 29,9 миллиард теге 82 697 объекті;
тозан 50% ны 5,5 миллиард теге 64 878 объекті.
Сонымен, 2008 жылы 1-ші шілдеде объект саны 2007 жылды 1-ші шілдесімен салыстыранда 65 342 объектіге, ал ны 12,7 миллиард тегеге сті.
Сондай-а 2008 жылы 1-ші атарда жылжымайтын млік саны 6 026 объектіні райды, соны ішінде 1 899 объекті тіркелмеген (31,5%), 2008 жылы 1 шілдеде жылжымайтын млік – 6 448 объекті, соны ішіндегі 1 898 объектісі тіркелмеген (29,4%).
останай облысында 2008 жылы 18 ыркйекте 361 мемлекеттік коммуналды ксіпорын бар: соны ішінде жедел басару ыына ие 263 мемлекеттік коммуналды ксіпорын, соны жмыс істемейтіндері – 27 МКК жне шаруашылы жргізу ыына ие 98 мемлекеттік коммуналды ксіпорын, соны жмыс істемейтіндері – 15 МКК, сондай-а мемлекеттік акциялар пакетіне ие 3 акционерлік оам («останай» Халыаралы уежайы», «Комсомол «с фабрикасы», «Комсомол «с фабрикасы 2»).
2005 жылдан бастап 2008 жылы 18 ыркйекке дейін мемлекеттік ксіпорындар саныны серпіні бойынша деректер, мынадай:
| 01.01.05 жыла | 01.01.06 жыла | 01.01.07 жыла | 08.04.08 жыла | 18.09.08 жыла |
| Шаруашылы жргізу ыы бар МКК | ||||
| 155 | 132 | 125 | 109 | 98 |
| Жедел басару ыы бар МКК | ||||
| 175 | 184 | 227 | 268 | 263 |
2007 жылды 8 айында 35 ксіпорын, соны ішінде 21 МКК жне 14 МКК таратылды.
2008 жылды бірінші жарты жылдыында табысты 42 МКК жне залалды 25 МКК жмыс істеді, сонымен атар, 2007 жылды сас кезеінде табысты ксіпорындар саны 34 жне залалды 43 рады, яни табысты ксіпорындар саны 8-ге сті, ал залалды ксіпорындарды саны 18-ге азайды. зіні негізгі лесінде залалды ксіпорындара монополист – ксіпорындары жататындыын айта кету керек. Осы йымдарды залалдылыыны негізгі себебі олар крсететін зіндік ндылыын жаппайтын ызметтерге, жмыстара табии монополия саласын реттеуді жзеге асыратын органдарды тарифтерді бекітуі болып табылады.
2006 жылдан бастап 2008 жылды оса санаандаы кезеде (8 ай) останай облысында 138 мемлекеттік коммуналды млік объектісі жекешелендірілді.
| Р/с | Крсеткіштер | 2006 жылы | 2007 жылы | 2008 жылы (8 ай) |
| 1 | Жекешелендіруге жататын объектілерді саны | 116 | 81 | 83 |
| 2 | Сатылан объектілерді саны | 39 | 45 | 54 |
2007 жылы жекешелендіру арыны суі белгіленді, біра сатылан объектілерді саны коммуналды меншікті жылжымайтын млігін іске асыруа арналан мораторияны алып тастаан жадайда жоары болар еді.
Жекешелендірілген мемлекеттік коммуналды млікті сату баасы мынадай:
| 2006 жылы | 2007 жылы | 2008 жылы (8 ай ) |
|
| Сату баасы, мы теге | 20 468 | 70 067 | 35 545 |
Сонымен атар инвестициялы тендерлерде мемлекеттік коммуналды млікті іске асыру барысында сатып алынан объектілерді жаартуа 2006-2007 жылдары 111 млн тегені раан осымша инвестициялар салынып жатыр.
2006 жылы 1-ші атардаы жадай бойынша жекешелендіруден кейінгі баылауа мемлекеттік коммуналды меншік объектілеріні 3 сатып алу-сату шарты жатады. Осы объектілерді ызмет бадары: кинотеатр, алалы теледидар студиясы, стадион.
2007 жылы 1-ші атардаы жадай бойынша жекешелендіруден кейінгі баылауа мемлекеттік коммуналды меншік объектілеріні 6 сатып алу-сату шарттары жатады. Осы объектілерді ызмет бадары: кинотеатр, алалы теледидар студиясы, стадион, жасспірім-балалар спорт мектебі, радио хабарлауы, демалыс аймаы.
2008 жылы 1 атардаы жадай бойынша жекешелендіруден кейінгі баылауа мемлекеттік коммуналды меншік объектілеріні сатып алу-сату 7 шарты жатады. Осы объектілерді ызмет бадары: кинотеатр, алалы теледидар студиясы, стадион, балалар-жасспірім спорт мектебі, радио хабарлауы, демалыс аймаы, балалар (лкендер) демалысын йымдастыру.
ткен жылдарда таайындаусыз ызмет бадарын сатау шарттарымен сатылан объектілерді немесе шарт бойынша объектіге инвестиция салымын пайдалану жадайы болан жо. Жеке меншікке кшкен объектілерді сату шарттары меншіктенушілермен орындалады.
2006 жылдан бастап 2008 жылды 8 айын оса санаандаы кезеде останай облысы бойынша келесі меншікке беру ыымен сенімді басаруа – 44 объект, меншікке теусіз – 74 объект берілді. Ксіпкерлер крсетілген кезеде 263,3 млн. теге салды.
1.1.4. Бсекелестік пен ксіпкерлікті дамыту
2008 жылы 1 атардаы жадай бойынша облыста тіркелген шаын ксіпкерлік субъектілер саны (бдан рі – ШКС) 54805 рады, ол ткен жылдан 16,2 пайыза арты, соны ішінде ызмет ететін 42320 ШКС, немесе тіркелгендер саныны 77,2 пайызы.
ызмет ететін ШКС саныны 78,4 пайызы (33161) жеке ксіпкерлік трінде, 9,2 пайызы (3873) зады тла трінде, алан 12,4 пайызы (5286) шаруа ожалытары ызметін жзеге асырады.
Облыс бойынша ксіпкерлік белсенділігі орташа есеппен 1000 адама 47 бірлікті рады.
ШКС-же ызмет ететушілер саны – 98,3 мы адам жне 2006 жылмен салыстыранда 4,4 пайыза сті, экономикалы белсенді халыты лес салмаы – 17,6 пайыз.
2007 жылы тауар шыару, жмыс жне ызмет крсету 16,5 пайыза сті жне 86910 млн. тегені рады, соны ішінде зады тлалардан – 42368 млн. теге, жеке ксіпкерлерден – 18617 млн. теге жне шаруа ожалытарынан – 25925 млн. теге тсті.
2007 жылы ксіпкерлер оамды йымдары, «Шаын ксіпкерлікті дамыту оры» А ірлік филиалы бірлесіп бизнес, жеке ксіпкерлік ызметін мемлекеттік кімшілендіруді жргізу мселелері жнінде ксіпкерлерге апарат беруді арттыруа баытталан семинарлар, «дгелек стелдер» ткізді.
Облысты жне ауданды газеттерде ксіпкерлік мселелеріне арналан 600 трлі маалалар басылып шыты. Жыл ішінде 4 семинар, 112 дгелек стел йымдастырылып ткізілді жне 92 маала басылып шыты, телеарналардан 45 телерепортаж крсетілді, сондай-а радиодан 17 трансляция берілді.
1.1.5. нерксіп
2007 жылы нерксіп німі ндірісімен 579 ксіпорындары айналысты, соны ішінде 99-ында - адам саны 50-ден астам.
2007 жылы нерксіп німі 232,2 млрд. тегеге (2006 жыла 133,2 пайыз) ндірілді, ал наты клем индексі 2007 жыла 108,1 пайызды рады.
Тау-кен ндіру саласындаы ндірісті наты клем индексі 102,5 пайызды рады; деу нерксібінде – 121,4, электр уаты, газ бен су ндірісі жне оларды тарату 104,8 пайызды рады.
Облысты нерксіп клемінде тау-кен ндіру саласыны лес салмаы 55,4 пайызды рады, ндеу нерксібіні лесі – 34,8, электр уаты, газ бен су ндірісі жне тарату – 9,8 пайыз.
Тау-кен ндіру нерксібі. 2007 жылы тау-кен ндіру нерксібі ксіпорындары 128,8 млрд. тегеге (2006 жыла 125,2 пайыз) нім ндірді, 2008 жылы жоспарланан ндіріс клемі 203,1 млрд. тегені немесе 2007 жыла араанда 157,7 пайызды рады.
Облыста 11 тау-кен ндіру нерксібі ксіпорындары ызмет етуде. 2007 жылды ырйегінде Таран ауданында «Варвары» алтынмыс кен орны ашылуына байланысты АО «Варвары» айта деу кешені іске осылды. 2007 жылды 22 желтосанында «Доре» алтын осылымыны бірінші юы іске осылды. 2008 жылы ксіпорында 20 мы тонна мыс концентратын шыару жоспарлануда.
амысты ауданындаы «Шаймерден» акционерлік оамында 2006 жылды желтосанынан бастап мырыш кенін ндіру жргізілуде.
деу нерксібі. деу нерксібі ксіпорындары 2007 жылы 80,8 млрд. тегеге ( 2006 жыла 154,2 пайыз) нім ндірді, 2008 жылы жоспарланан клем 101 млрд. тегені немесе 2007 жыла араанда 125 пайызды райды.
Азы-тлік нерксібі.деу нерксібі рылымында азы-тлік німдері ндірісі 62,9 пайызды рады.
2007 жылы азы-тлік нерксіп ксіпорындары 50,9 млрд. тегеге нім ндірді, бл 2006 жылды дегейінен 50,4 пайыза жоары. 2008 жылы азы –тлік нерксібінде жоспарланан ндіріс клемі 61 млрд. тегені немесе 2007 жылды дегейіне 119,8 пайызды райды.
2007 жылы шжы, ст німдері, н, жарма, нан, шоколад жне анттан жасалан кондитерлік німдер, макарон жне кеспе, сыра, алкогольсіз сусындар ндірісіні клемі сті.
Машина жасау.2007 жылы облысты машина жасау ксіпорындары 11,2 млрд. тегеге, немесе алдаы жылдан 75,6 пайыза арты нім ндірді, соны ішінде жабды жне машина жасау 2,5 есеге сіп, 7,5 млрд. тегені рды. Облысты нерксіп німіні жалпы клеміндегі машина жасау 2007 жылмен салыстыранда 4,8 пайызды рады.
2007 жылы облысты машина жасау саласыны крсеткіштеріне «Агромаш Холдинг» А, «Агротехмаш» ЖШС, «Дон-Мар» ЖШС жне басалары о серін тигізді.
2008 жылы машина жасау німіні ндірісін 13 млрд. тегеге дейін жеткізу жоспарлануда, бл 2007 жылы дегейді 116,2 пайызын райды.
Бгінгі тада облыста ауыл шаруашылыын ажетті топыра ндеу техникасымен, жабдытармен, осалы блшектермен, тораптармен, жне агрегаттармен амтамасыз етуге баытталан 40-тан астам машина жасау жне жндеу ксіпорындары бар. Ауыл шаруашылы машиналарына осалы блшектер мен жабдытарды 250-ден астам атауы игерілді.
Металлургия.2007 жылы металлургиялы нерксіп ксіпорындары 5,4 млрд. теге сомасына немесе 2006 жыла араанда 57,7 пайыза арты нім шыарды. 2008 жылы металлургия нерксібіндегі жоспарланан ндіріс клемі 10,8 млрд. тегені райды немесе 2007 жылды дегейінен 2 есе арты.
Тоыма жне тігін нерксібі. Жеіл нерксіп ксіпорындары ызметінде ндіріс клеміні суі байалады. 2007 жылы тоыма жне тігін нерксіп німі 1,9 млрд. тегеге немесе алдындаы жылды 124,8 пайызын раан нім шыарылды. 2008 жылы 2005 млн. теге сомасына немесе 2007 жылды дегейіне 103,5 пайыз нім шыару жоспарлануда.
2007 жылы ндіріс клемі сті: трикотаж німдері, балалара арналан киімдер, жннен иірілген жіп.
Ірі жеіл нерксіп ксіпорынны бірі «Большевичка» К-те, жыл сайын ндіріс клеміні су арыны 10-15 пайызды райды. Ксіпорын дайын німді мнай - газ нерксібі компанияларына жне азастандаы р трлі кштік рылымдара жеткізеді.
Шаын жеіл нерксіп ксіпорындары ойдаыдай дамуда, олар трлі тігін німдерін ндіреді.
«останай тоыма-трикотаж фабрикасы» ЖШС, «Арус» ЖШС, «Азурит» ЖШС, «Рауан-1» ЖШС секілді ксіпорындар трикотажды німдер, ватин, иірілген жіп ндірісімен айналысады.
Тері, теріден жасалан бйымдар жне ая киім ндірісі.Осы нерксіп саласыны ксіпорындары 2007 жылы 949,2 млн. тегеге немесе 2006 жылдан 46,1 пайыза арты нім ндірді.
2008 жылы жоспарланан ндіріс клемі 950 млн. тегені немесе 2007 жылды дегейіне 100,1 пайызды райды.
Ааш жне ааштан жасалан бйымдар ндірісі.2007 жылы 387,5 млн. теге сомасына нім шыарылды, бл 2006 жылды дегейінен 2,2 есе арты.
2008 жылы жоспарланып отыран ндіріс клемі 418,0 млн. тегені рады, немесе 2007 жылдан 7,9 пайыза арты.
Целлюлозды-ааз нерксібі.2007 жылы нім клемі 2949,3 млн. тегені рады, немесе 2006 жылды дегейіне 100,3 пайыз. 2008 жылы нім клемін 3050 млн. тегеге дейін жеткізу жоспарланып отыр, бл 2007 жылды дегейінен 3,4 пайыза арты.
Химиялы нерксіп.2007 жылы нерксіп німіні клемі 176,6 млн. тегені рады немесе 2006 жылмен салыстыранда 22,0 пайыза арты. 2008 жылы німді 210 млн. теге сомасына ндіру жоспарлануда, бл 2007 жылды дегейінен 18,9 пайыза арты.
Резеке жне пластмасс німдеріні ндірісі.2007 жылы нім клемі 1534,6 млн. тегені рады, немесе 2006 жылмен салыстыранда 3,4 есе арты. ндірісті жоспарланан клемі 2008 жылы - 1600 млн. теге, немесе 2007 жылмен салыстыранда 104,3 пайыз.
Баса да металл емес минералды німдер ндірісі. Облыста баса да металл емес минералды німдер ндірісі кірпіш, бетон німдері, асфальт жасау ксіпорындары райды. 2007 жыла осы ксіпорындар 3294,1 млн. теге сомасында нім шыарды, бл 2006 жылдан 2,2 есе арты. 2008 жылы нерксіпті осы секторында нерксіп німіні клемі 3059 млн. тегеге дейін 2007 жыла араанда 5 пайыза арты шыару жоспарланып отыр.
Баса да деу нерксібі салаларын дамыту. Баса да ндеу нерксібі салаларына металл алдытары мен сынытарын айталама ндеу (жинау) ксіпорындары, сондай-а корпусты жне жмса жиаз ндірісімен айналысатын ксіпорындар жатады.
2007 жылы осы саланы ксіпорындары 2155 млн. теге сомасына нім ндірді, бл 2006 жылды дегейінен 1,5 есе арты. 2008 жылы німді 4500 млн. теге сомасына ндіру жоспарлап отыр, бл 2007 жылды дегейімен салыстыранда 208,8 пайыз.
Электрэнергиясын, газ жне суды ндіру жне тарату. останай облысында уат кзі тапшы.
Облысымызда 2007 жылы жалпы электр энергиясын ттыну 5085,4 млн. кВт.с немесе 2006 жылмен салыстыранда 104 пайызды (4903,1 млн. кВт.с) рады.
Электр энергиясын ндіру 1555 млн. кВт.с. рады. Облыста электр энергиясын ндіруді ш электр станциясы жзеге асырады: «ССКБ» А Рудный ЖЭО, останай ЖЭО жне Аралы ЖЭО. Барлы электр энергиясы ксіпорындарды ажеттілігі шін ндіріледі, оларды рамына аталан электр станциялары да кіреді. Электр станциялары ндіретін электр энергиясыны лес салмаы облыс ттынатын электр энергиясыны жалпы клеміні 2006 жылы 33 пайызын, 2007 жылы 30,5 пайызын рады. 2006 жылмен салыстыранда электр энергиясын ндіру клеміні 3,7 пайыза (1612,6 млн. кВт.са) тмендегені байалады, бл жоспардан тыс ткізілетін жндеу жмыстары шін энергетикалы рал-жабдытарды трып алуына байланысты болып отыр.
Облыс бойынша электр энергиясына зрулік Екібастз – Павлодар энергия кешенінен жеткізіп тру есебінен теледі. 2007 жылы барлыы 3530 млн. кВт.с. электр энергиясы жеткізілген болатын.
Болжанан мліметтер бойынша 2008 жылы экономиканы, сіресе агронерксіп кешенін, трын й рылысын, халыты трмыс дегейін арттыруды дамыту салдарынан электр энергиясын ттынуды суі саталады. Ттынуды клемі шамамен 5200 млн. кВт.с. райды. Электр энергиясын ндіру 2008 жылы 1549 кВт.с. райды.
Облысты алаларын мына ксіпорындар электр энергиясымен жабдытайды: останайда - «Костанайский Энерго Центр» ЖШС, Рудныйда - «Рудненская ЭСО» ЖШС, Аралыта – «Костанайюжэлектросервис» МКК, Жітіарада – «Житикаракоммунэнерго» МКК, Лисаковта «Лисаковскгоркоммунэнерго» МКК ШБ.
Облысты селолы елді мекендерін электр энергиясымен жабдытауды облысты солтстік ірінде 14 аудана ызмет крсететін «Костанайский Энерго Центр» ЖШС жне Амангелді жне Жангелдин аудандарына ызмет крсететін «Костанайюжэлектросервис» МКК жзеге асырады.
220-35 кВ желісі бойынша электр энергиясын беруді «Межрегионэнерготранзит» ЖШС, Рудный аласы бойынша «Жары жол» ЖШС жзеге асырады.
Облыста энергиямен жабдытайтын бір йым (ЭЖ) жмыс істейді. Ол «Рудненская ЭСО» ЖШС. Бл ксіпорын з ызметін Рудный аласыны шегінде атарады. 2006 жылы серіктестік 99398 мы кВт.с. электрэнергиясын іске асырды, 2007 жылы – 106372 мы кВт.с.
Облысты энергиямен жабдытаушы ксіпорындарыны арамаына 29,1 мы км электр желілері, 326 осалы станциялар, 1,06 мы км кбіл желілері, 5368 таратушы жне трансформаторлы осалы станциялары кіреді.
Облыста «останай облысыны 2008 – 2010 жылдара арналан электр-жылу энергетикасын дамыту» ірлік бадарламасы іске асырылуда.
Электр энергетика саласында іс – шараларды іске асыру масатында жергілікті бюджетті аражатынан 41,1 млн. теге игерілді, оны ішінде:
жаа уатты енуін ескере отырып останай облысында 2015 жыла дейін, болашата 2030 жыла дейін электр желілерін дамытуды жйесі мен жоспарын зірлеуге – 22,8 млн. теге;
«зынкл ауданы Троебратский селосында Ж 10-0,4 кВ жаарту» жобасы бойынша – 16,1 млн. теге игерілді;
«Аралы аласында КЖ 10-0,4 кВ жаарту» жобасын зірлеуге – 2,2 млн. теге.
Жылумен жабдытау.алаларды жылумен жабдытаудымына субъектілер жзеге асырады: останайда - «останай жылу энергетикалы компаниясы» МКК; Рудныйда - «Рудный ЖЭО» А; Аралыта – «Аралы ЖЭО» МКК; Жітіарада – «Житикаракоммунэнерго» МКК; Лисаковта «Лисаковскгоркоммунэнерго» МКК ШБ.
Аымдаы жылы «останай облысыны 2008-2010 жылдара арналан электр-жылу энергетикасын дамыту» бадарламасын іске асыру аясында «КВ-ГМ-100 ст.№ 4 су жылыту азанын ондырып останай аласы кімдігіні «ЖЭК» МКК № 3 азандыты кеейту» жобасын іске асыру басталды. 2008 жыла жергілікті бюджеттен 185,2 млн. теге блінді.
«аза Сантехжобасы» ЖШС институтымен «улиекл ауданыны смрын кентінде 2015 жыла дейін, болашата 2030 жыла дейін жылумен жабдытауды даму жйесі» зірленуде оан 10,0 млн. теге блінді.
«останай аласында 2015 жыла дейін, болашата 2030 жыла дейін жылумен жабдытауды даму жйесін» зірлеуге келісімшарт жасау бойынша жмыстар жргізілуде, жергілікті бюджеттен 40,86 млн. теге блінді.
Газбен жабдытау.Облысты олданыстаы газ бырлары желісіні бгінгі тада 680 елді мекеннен тек 55-ін ана табии газбен амтамасыз етуге ммкіндігі бар, оны ішінде 4 ала мен Алтынсарин, Жітіара, Денисов, арабалы, останай, Таран аудандарындаы 51 елді мекен. алан аудандарда ттынушыларды коммуналды – трмысты ажеттіліктері шін сйытылан кмірсутекті газ, электр энергиясы, атты жне сйы отындар пайдаланылады.
Табии газды ттыну клемі 2007 жылы 861,84 млн. текше метрді рады, бл 2006 жыла араанда 2,8 пайыза жоары.
Облыста табии газды ттынуды жоспардаы клемі 2008 жылы 900,87 млн. текше метрді райды. Табии газды жеткізуді келісімшарттары 2008 жылды соына дейін жасалынан.
2008 жылы 1 атардаы жадай бойынша облыстаы магистралды жне таратушы газ бырларыны зындыы 2491,4 километрді рады, оны ішінде: магистралды – 576,5 километр, таратушы – 1914,9 километр.
Соы ш жыл ішіндегі динамикадаы таратушы газ бырларыны зындыы кестеде крсетілген.
Таратушы газ бырларыны зындыы, км |
Мерзімдер бойынша: | 2007 жыл 2006 жыла, % |
||
2006 жылы 1 атар |
2007 жылы 1 атар |
2008 жылы 1 атар |
||
| 1755,2 | 1808,2 | 1914,9 | 109,1 | |
Бюджетті, халыты жне зады тлаларды аражаты есебінен газ желілерін салу газ бырлары зындыыны суін амтамасыз етеді.
Облыста «останай облысын 2007-2009 жылдары газдандыру» ірлік бадарламасы жмыс істеуде.
Бадарламаны іске асыру аясында 2008 жылы блінген 3315,0 млн. тегені 529,33 млн. тегенсін игеру жоспарлануда, оны ішінде 393,578 млн. теге республикалы бюджет аражатынан, 135,752 млн. теге жергілікті бюджеттен.
Республикалы бюджеттен блінген аражаттар мына жобалар бойынша жобалау – сметалы жаттамасын зірлеуге жне тзетуге баытталды:
«арабалы ауданы арабалы кентінде газ быры желілерін салу (АОА ауданы)»;
«Перелески – Денисовка» магистралды газ быры тармаын салу»;
«останай облысы амысты ауданыны амысты селосын газбен жабдытау шін «Бхара – Орал» магистралды газ бырынан газ бырыны тармаына жобаланан газ быры тармаы мен АГТС осу».
Жергілікті бюджеттен блінген аражаттар мына жобалар бойынша жобалау – сметалы жаттамасын зірлеуге жне тзетуге баытталды:
«останай аласы, Бородин – Баймаамбетов, Гагарин – Сай кшелеріні шекараларында газ таратушы желілерін салу»;
«Таран ауданы Тобыл кентіндегі аз абатты рылыстар шін газ бырын салу;
«арабалы ауданы Научное селосында Тимирязев, Советская, Савостин жне 1 Май кшелеріндегі трын йлерді газбен жабдытау;
«останай аласыны Сьянов – Победа, Сьянов – Рабочая, Сьянов – Пушкин кшелері иылысыны ауданында ш олдаушы ШГРП салу»;
«останай аласыны Элеваторная кшесі - Комаров иылысыны бойында олдаушы ШГРП ондырысымен жоары ысымды газ бырын салу;
«останай аласыны Павлов-айырбеков кшелері иылысыны ауданында ШГРП ондырысымен орта ысымды газ бырын салу».
Бдан баса 42,5 млн. теге сомасына газбен жабдытау желілерін салуды техника – экономикалы негіздемесін зірлеуге жергілікті бюджеттен блінген аражаттар мына объектілер бойынша баытталды:
«Рудный аласы – ашар кенті – Федоров селосы магистралды газ бырын салу»;
«амысты ауданыны амысты селосында газ таратушы желілерін салу»;
«Рудный аласыны ашар кентінде газ таратушы желілерін салу»;
«Денисов ауданы Денисов жне Некрасов селоларында газ таратушы желілерін салу»;
«Рудный аласыны Перцев селосын газдандыру шін жоары ысымды газ бырын салу (тзету);
Облысты сйытылан газбен жабдытау 2008 жылды ішінде ажетті клемде жзеге асырылды. Облыс рыногында сйытылан газды ттынушылара сататын жеке меншік иелігіндегі 5 йым жмыс істейді.
1.1.6. рылыс
рылыс клеміні артуы облысты рылыс индустриясыны дамуына олайлы серін тигізді.
2007 жылы 457 мы тонна ктас пен гипс, 252,2 мы куб метр табии м, 1296,7 мы куб метр иыршытас пен малтатас шыарылды, 292,6 мы тонна асбест, 262,9 мы тонна тауарлы бетон, 14,9 мы тонна ота тзімді керамикалы бйымдар, 17875,8 мы шаршы метр тсааздар, 17,7 мы шаршы метр терезелер, есіктер жне оларды ааш рамалары, 654,8 тонна есіктер, терезелер, есік жне терезе рамаларына арналан пластмассадан жасалан ораптар нідірілді.
2007 жылы останай облысыны рылыс индустриясында келесі инвестициялы жобалар іске асырылады:
базальт негізінде минералды мата жылытыш ндіру бойынша зауыт салу. Жоба «Термо Мастер» ЖШС (Азия-Керама) базасында іске асырылды. Зауыт 2007 жылды 22 желтосанында ашылды. Узкая колея ауданында ндірістік й-жайлары айта жаартылды. 3695 миллион теге кредиттік аражаттар жне 555 миллион теге меншікті аражаттар игерілді, 86 жмыс орындары рылды;
страмиттік панельдер мен жеіл жа абыралы рылымдар жасау бойынша зауыт салу. «Доступное жилье» А базасында іске асырылды. Зауыт 2007 жылды суір айында ашылды. 1300 миллион теге игерілді, 115 жмыс орындары рылды;
иыршытасты ндіруді йымдастыру. «Жлдызай-КФ» ЖШС (Аралы .) базасында іске асырылды. 63,0 миллион теге игерілді, 19 жмыс орындары рылды;
кірпіш зауытын салу жне «сэндвич»-панельдерді ндіру. «Тобол Керамик» ЖШС базасында іске асырылды. «Сэндвич»-панельдерді ндіру бойынша желі ашылды. Кірпіш зауытын ашу 2007 жылы жзеге асырылды. 670 миллион теге игерілді. 55 жмыс орындары рылды;
кірпіш зауытын айта жаарту. Жоба «Тогай группа» базасында іске асырылды. Газ бырыны крделі жндеуі ткізілді. Техника алынды. 122,4 миллион теге игерілді, 130 жмыс орындары рылды;
кірпіш шыаратын зауыт салу. Жоба «Торан» ЖШС базасында іске асырылды. 358 миллион теге игерілді, 62 жмыс орындары рылды;
уысты таталар жне полистеролбетон ндіру бойынша жаа технологиялы желілерді сатып алу. Жоба «Стройдеталь» ЖШС базасында іске асырылды. Технологиялы желілер сатып алынды жне орнатылды. 12,2 миллион теге игерілді. 10 жмыс орындары рылды;
жаяжол таталарды ндіру бойынша цех. «БК-Стройпром» ЖШС базасында іске асырылды. 7 миллион теге игерілді, 11 жмыс орындары рылды.
1.1.7. Ауыл шаруашылыы
2007 жылы облыста ауыл шаруашылыыны жалпы німі 188866,3 млн. тегеге ндіріліп, наты клем индексі 2006 жылмен салыстыранда 116,5 пайызды рады.
Егін шаруашылыы. 2007 жылы егін шаруашылыыны жалпы німі 115755,3 млн. тегеге ндірілді, немесе 2006 жыла араанда - 163,8 пайыз. Ауыл шаруашылыы рылымында егін шаруашылыыны лесі 61,2 пайызды райды.
Облыс егіншілігін дамытудаы басымдылы асты ндіру болып ала береді, ол егін шаруашылыы жалпы німіні 84,5 % амтиды.
2008 жылы асты алабы 4159,1 мы гектарды рды, ол 2007 жылыдан 201,7 мы гектара арты. лаю негізінен жарамсыз жне тыайан жерлерді айналыма тарту есебінен пайда болан. Негізгі асты даылы бидай 3 843,7 мы гектар алапа орналастырылды, ол 2007 жылыдан 174, 4 мы гектар кп.
Соы жылдарда, 2004 жылдан бастап егін шаруашылыына ылал сатау жйесіні енгізілуі астыты траты німіні суін амтамасыз етуге ммкіндік берді жне 2007 жылы астыты деуден кейінгі жалпы жиын клемі 5899,3 мы тоннаны рап, гектар тсімділігі – 15 центнерден айналды, бл 2006 жылдан 1,9 центнерге арты. 2008 жылы ылал сатаушы технологияларды олдану аладары 3000 мы гектара дейін сті, немесе 2007 жыла араанда 36,4 пайыза арты.
Жыл сайын нлдік деу бойынша жер деу аладарын сіру жргізіліп жатыр: 2006 жылы - 266,1 мы гектар, 2007 жылы - 300 мы гектар, 2008 жылы - 360 мы гектар.
2008 жылы майлы даылдар егістігі 76,0 мы гектара орналасты, оны ішінде рапс – 64,5 мы гектар. 2007 жылмен салыстыранда майлы даылдар егістігіні клемі 19,4 мы гектар, рапс - 12,1 мы гектара сті.
2008 жылы асты 4159,1 мы гектар алапта орылан, 5256,1 мы тонна бастырылан (бастапы тскен салмаы) орташа гектар тсімділігі 12,7 центнерден айналды.
Тым шаруашылыын дамыту шін 2007 жылы 206,3 млн. теге, 2008 жылы – 379,2 млн. теге, оны ішінде элиталы тымдарды ндіруге – 332,9 млн. теге блінді. Облыста 5 элиталы - тым шаруашылытары жмыс істейді.
Сорт алмастыру жне сорт жаарту масатында элиталы тым шаруашылытары 2006 жылы 20 мы тонна элиталы тым, 2007 жылы - 20,5 мы тонна тым сатты, оны ішінде облыстан тыс жерлерге 2006 жылы - 1,6 мы тонна, 2007 жылы - 2,1 мы тонна сатылды.
53 тым алыптастырушы шаруашылытар шаруа жне фермерлік ожалытарды тымдармен амтамасыз етті.
2008 жылды німіне 554,3 мы тонна клемінде днді даылдар тымы себілді, бл ажеттілікті 100 пайызын рды.
Облысты ауыл шаруашылыы тауар ндірушілері 2008 жылы 30,2 мы тонна минералды тыайтыштар енгізді, тыайтылан алап 702,7 мы гектар райды, бл 2007 жылымен салыстыранда 93,9 мы гектар арты жне егіс алабында 115,4 пайыз райды.
Асты баасыны суіне байланысты бірінші сорттаы нан бааларын тратандыру бойынша шаралар абылданды. Облыста оамды бастамалары негізінде бекітілген баа бойынша асты сатып алу арылы 100 мы тонна клемінде азы-тлік бидайыны облысты тратандыру оры рылан.
айта ндіруші ксіпорындар ауыл шаруашылыы тауар ндірушілерінен бекітілген баа бойынша асты абылдап, наубайханалара сату шін одан н жасайды.
Мал шаруашылыы. 2007 жылы облыста мал шаруашылыыны жалпы німі 73111 млн. тегеге ндірілді, немесе 2006 жыла 122,6 пайыз. Ауыл шаруашылыы рылымында мал шаруашылыы 38,7 пайызды райды.
стіміздегі жылды 1 атарына облыста: 537,0 мы ірі ара мал, (оны ішінде 260,4 мы бас сиыр), 307,8 мы ой жне ешкі, 288,3 мы шоша, 75,5 мы жылы, 3949,3 мы с болды.
2007 жылы 2006 жылмен салыстыранда ауыл шаруашылыы тліктері мен старды барлы трлері бойынша сімге ол жеткізілді: ірі ара 3,9 %, (оны ішінде сиыр 3,7 %-ке), ой-ешкі – 5,7 %-ке, шоша – 5,6 %-ке, жылы – 5,0 %-ке, с – 7,7%.
2007 жылы меншікті барлы тріндегі шаруашылытар 230,4 мы тонна ет, 609,6 мы тонна ст жне 383,3 млн. жмырта ндірді. 2006 жылмен салыстыранда ет ндіру клемі – 5,2 мы тоннаа (2,3 %), ст – 21,0 мы тоннаа (3,5 %-ке), жмырта – 27,2 млн. (7,4 % ) сті.
Негізгі ауыл шаруашылыы тліктері мен стар жеке секторда шоырланан (ІМ – 81,5 пайыз, оны ішінде сиыр -88,1, ой -92,6, жылы -86, шоша -95 жне стар - 68 пайыз). Ауыл шаруашылыыны 130 рылымы жне шаруа (фермерлік) ожалытары мал шаруашылыымен, оны 105-і орта жне ірі тауар ндірісімен айналысады.
Шаруашылы жргізіп отыран 32 нысанны асыл тымды шаруашылы санаты бар: оны ішінде 4 асыл тымды завод, 27 асыл тымды шаруашылытар жне 1 малды олдан рытандыру жніндегі дистрибьютерлік орталы.
останай облысыны асыл тымды шаруашылытарында малды басымдылы трлерін сіру жаластырылуда.
2011 жыла дейін ірі ара мал бойынша 8 бірлік, жылы бойынша - 4 бірлік, шоша бойынша - 7 бірлік асыл тымды шаруашылытар рылады.
2007 жылы 6 шаруашылытаы субъектілерге асыл тымды шаруашылы дрежесін алды, оны нтижесінде асыл тымды ірі ара малды лес салмаы 1,5 пайыза сті.
Асыл тымды малды лес салмаы: ірі ара мал - 5,8 пайыз, шоша - 0,4 пайыз, жылы - 0,6 пайыз, стар - 0,35 пайыз.
Мал шаруашылыын дамытуда мемлекеттік олдау ауылшаруашылы мал басыны суіне, нім ндірісіні клемі суіне кмек етті.
2006-2007 жылдары «Асыл тымды мал шаруашылыын дамытуды олдау» бадарламасы шеберінде 435,8 млн. теге блінді, ірі ара мал тлдеріні 3700 арты, 1000 шоша сатылды.
Облыста 2007 жылы малды олдан рытандыратын 149 пункт жмыс істеді, оны ішінде 114-і жеке секторда. Барлыы малды олдан рытандыру 17,1 пайызды райды.
Жануарлар жне стар жпалы ауруларыны ттану ошаы тіркелмеген.
Облыста 75 мал сою пункттері бар, оны ішінде бір ауысым німділігі 10 мала дейінгісі - 66, 50 мала дейінгісі - 7 жне 100 малдан астамы - 2.
2007 жылы ксіпорындар аражаты есебінен салынан, 50 мала дейін німділігі бар мал сою цехі пайдалануа енгізілді.
Облыста 305 мал моласы бар, оны ішінде 47-сі типтік. 2007 жылы тартылан аржы есебінен 1 типтік мал моласы салынан.
Облыста ветеринарлы ызметпен 10 зады тлалар, лицензия алан 262 мал дрігерлері жне ауыл шаруашылыыны 91 рылымындаы мал дрігерлері айналысады.
2006-2007 жылдарыветеринарлы ызметпен айналысуа 47 лицензия берілді. стіміздегі жылды басынан бері ана 7 лицензия берілді.
Механикаландыру.Облысты ауыл шаруашылы рылымдары ауыл шаруашылы техникасын сатып алу мен ндірісті энергиямен арулануын сірді.
2006-2007 жылдары облысты ауыл шаруашылыы тауар ндірушілері жалпы 26,6 млрд. теге сомасына 646 трактор, 1025 асты комбайндарын, 275 егін сепкіш кешендерін, 741 егін сепкіштер мен зге техниканы 459 бірлігін сатып алды.
Ауыл шаруашылы ндірісін жаырту процесінде техниканы аржы лизингі белгілі орын алады. Осы баытта облыста «КазАгро» лтты холдингке кіретін «КазАгроФинанс» А жне «Астана - Финанс» А – лизингтік компанияларыны филиалдары жасы жмыс жасайды.
2006-2007 жылдары облысауыл шаруашылыы тауар ндірушілеріне лизингке «КазАгроФинанс» А Ф арылы 9,6 млрд. теге сомасында 647 бірлік техника жне жабдытар берілді, «КазАгроФинанс» Ф арылы 2,5 млрд. теге сомасында -137 бірлік берілді.
2008 жылы «КазАгроФинанс» А Ф арылы 2,9 млрд. тегеге лизингке техника сатып алуа 53 трактора, 70 комбайн, 34 егін сепкіш кешендері, 31 егін сепкіштер жне зге техниканы 20 бірлігіне тапсырыс берілді. Тапсырыстарды жинау жмыстары жыл бойы жаластырылуда.
Мемлекеттік техника лизингі бадарламасы бойынша «азАгроФинанс» А арылы 2008 жылы 5 млрд. тегеден арты сомаа 237 бірлік техника алынды.
Облысты машина жасау жне жндеу-алпына келтіру жніндегі ксіпорындары ке алымды дестелегіштер, тым сепкіштер, тиегіштер, асты тазалаыш жне топыра дегіш техникаларын, осалы блшектер, тораптар мен агрегаттар жасап шыарады, сол сияты ауыл шаруашылыы техникасын жндеу жмысын жргізеді.
Ауыл шаруашылыыны шаын жне орта рылымдарына егістік, егін ораы, химиялы деу, сді жер деу, техника жндеу жмыстарында механикаландырылан ызмет крсететін машина-технологиялы 3 станция (МТС) жмыс жасайды.
«Иволга -Холдинг» ЖШС рамына кіретін «Агротехмаш» механикалы зауыты 5 кластаы «К -744» (Казахстанец) тракторларын растырды, 2007 жылы 48 трактор растырылды. Жаа тракторды ны 16,2 млн. теге трады. 2008 жылы 360 трактор растыру жоспарланып отыр.
останай дизельді зауыты «Енисей» асты жинаушы комбайнін растыру бойынша жобаны іске асыруа атысады. 2006-2007 жылдары 550 бірлік жиналды. останай Енисейіні ны 8 млн. теге клемінде трады. 2008 жылы 700 комбайн рау жоспарлануда.
айта деу.Облыста 80-ден астам орта жне ірі (уаттылыы тулігіне 5343 тоннаа дейін шикізат беретін) н тартатын ксіпорындар жмыс істейді. Бларды уаттылыы жылына 1 млн. тонна астыты деуге ммкіндік береді, 95 пайыз ндірістік ммкіндіктер пайдаланылады.
2007 жылы 705,1 мы тонна н ндірілді (2006 жылмен салыстыранда 25,2 пайыза сті), астыты 1 млн. тоннадан артыы айта деуден тті.
Ірі н ндірушілер: (тулігіне 150 тоннадан арты): «Костанайский мелькомбинат»А, «Иволга» ЖШС, «Тобол-Агро» ЖШС, «Асалия» ЖШС, «Вадиса М» ЖШС, «Сарыбай» ЖШС, «Романа» ЖШС К, «Казмельмаш» ЖШС. Облыста жарма ндіру бойынша 6 цех жмыс істеуде (негізгі ндірушілер - «Челгаши» ЖШС, «Юлиана» ЖШС, «Иволга» ЖШС, «Фабрика круп» ЖШС, «Костанайский мелькомбинат» А, «Диевское» ЖШС), макарон німдерін шыаратын 15 траты ызмет ететін (уаттылыы тулігіне 5 тонна) цех бар (негізгі ндірушілер - Рудный . «Злак+М» ЖШС , «Костанайский мелькомбинат» А, «Карина 2000» ЖШС). 2007 жылы 2986 тонна жарма (ткен жылды клемінен 6,4 пайыза арты), 9631 тонна макарон німдері (72 пайыза арты) ндірілді.
Жеміс-ккніс німдерін айта деумен останай аласыны «Сябры» ЖШС-і («Иволга» ЖШС-і) айналысады.
Облыста ет німдерін шыаратын 48 цех бар. Оны ішінде ет консервілерін ндірумен 4 цех, шжы німдерімен - 34 цех, мал союмен - 10 цех траты айналысады, бір ауысым уаттылыы (ет ндіру есебі) 108 тоннаны рады.
Ірі «Агрофирма «Ирина и К» ЖШС жне «Карасу» СК, арасу ауданыны «Ердусинов» ЖК шжы жне ет німдерін ндірушілері «Халал» маркасымен мал союды йымдастырды.
останай шжы жне ет ндірушілеріні німдері облыс трындарыны жне жне облыстан тыс жерлерде де сраныса ие болып отыр. Батыс азастан рыноктары, Ресей Федерациясыны шекаралас ірлері игерілуде.
Ет дайындау бойынша 183 пункт жмыс істейді, оны 32-сі стационарлы болып табылады.
14 ксіпорын уаттылыы тулігіне 668 тонна ст німін ндіреді, оларды ішінде ірілері: «ДЕП» ЖШС, «Космис» ЖШС, «Милх» ЖШС жне т.б.
Ст німіні 250-ден астам ассортименті шыарылады.
Облыстан баса араанды, Астана, Батыс азастан ірлері де ст німіні негізгі рыноктары болып табылады. Ресей Федерациясыны шекаралы іріндегі леуетті рыноктары игерілуде.
Облыс дайындау желісі ст сатып алатын 192 пункттен трады, соны ішінде 52-сі стационарлы болып табылады жне 270-тен астам елді мекенді амтиды.
Ірі тері шикізатын айта деумен «Рудный былары заводы» ЖШС-і айналысады. Заводты німі Германия, Италия, Украинаа экспортталады.
«останай иленген ая киім фабрикасы» жне «останай жіп иіру-мата фабрикасы» ЖШС-тері жнді айта деумен айналысады.
2007-2008 жылдары 16 айта ндіру ксіпорындарында халыаралы менеджмент жйесіні ИСО жне ХАССП стандартары енгізілді: н, жарма, макарон німдерін ндіру бойынша – « Асалия» ЖШС, «Диевское» ЖШС, «А -бидай» ЖШС К, астыты сатау жне айта деу - 8 ксіпорын, стті айта деу - «ДЕП» ЖШС, «Космис» ЖШС жне «Милх» ЖШС-тері, ет айта деу бойынша - «Казагрос» ЖШС СК.
айта ндіру саласындаы 10 ксіпорнында халыаралы ИСО стандартарын енгізу бойынша жмыстар жргізіліп жатыр.
ір трындарына басы арты шикізаттарды тиімді бааа делдалсыз ткізуге жрдем беру масатында ауыл шаруашылыы німдерін дайындау, сатау жне айта деу жніндегі ауыл ттынушылары кооперативтері (АТК) рылуда.
АТК жасаан жобаларды іске асыруа «Аграрная кредитная корпорация» А арылы (5-7 жыл мерзімге жылына 5 пайызбен) 664,3 млн. теге сомасына жабды пен техниканы сатып алу шін кредит алынды.
арабалы ауданында – «Ст стандарттары» (ст дайындау жне деу), Жангелдин ауданында – «Абота Торай 3» (ет дайындау), Сарыкл ауданында – «Сарыкл-агро» (рама жем ндіру) ауыл ттынушылары кооперативтері рылды.
1.1.8. Клік жне коммуникация
Автомобиль жолдары .2008 жылды 1 атарына останай облысыны жалпы пайдаланатын автомобиль жолдарыны зындыы 9514,2 км рады, оны ішінде: республикалы маызы бар – 1 407,9 км, облысты маызы бар – 2 208,6 км, ауданды маызы бар – 5 897,7 км.
2007 жылы республикалы маызы бар автомобиль жолдарын алпына келтіру, айта жаарту, жндеу жне автомобиль жолдарын алпында стау жмыстары 2808,1 млн. теге жалпы сомасында орындалан.
2007 жылы облысты жне ауданды маызы бар автомобиль жолдарында ауматы бадарламаа сйкес автомобиль жолдарын алпында стау жне жндеу жніндегі жмыстар 2694,7 млн. теге жалпы сомасында немесе 2006 жылмен салыстыранда 3,7 есеге арты орындалан.
2007 жылы барлыы 142 км автомобиль жолдары алпына келтірілген, соны ішінде республикалы маызы бар - 110,8 км жне жергілікті маызы бар – 31,2 км.
2008 жылы барлыы 129,9 км автомобиль жолын алпына келтіру жоспарланып отыр, оны ішінде республикалы маызы бар – 99 км жне жергілікті маызы бар – 30,9 км. Автомобиль жолдарын алпына келтіру, жндеу жне алпында стау бойынша жмыстарын 4925,3 млн. теге жалпы сомасында орындау кзделіп отыр, соны ішінде республикалы маызы бар – 1538,4 млн. теге, облысты жне ауданды маызы бар жолдар – 3386,9 млн. теге.
Автомобиль клігі. Жкті тасымалдауда автомобиль клігі маызды орын алады.
2007 жылы ішінде автомобиль клігімен 177,2 млн. тонна жк тасымалданан, ол 2006 жылды клемінен 8,8 млн. тоннаа немесе 5,2 пайыза арты.
2007 жылы автомобиль клігіні ызметін 1040,8 млн. жолаушы пайдаланан, ол 2006 жылмен салыстыранда 32,9 миллион жолаушыа арты.
2008 жылы жкті автомобиль клігімен тасымалдау клемі 180,7 млн. тоннаа дейін немесе 2007 жылмен салыстыранда 1,9 пайыза кбейтілуі ктіліп отыр. 2008 жылы жк айналымы 2,4 %-а, жолаушылар айналымы – 1,4 %-а, жолаушыларды тасымалдау - 0,3 %-а дейін кбейтілуі ктіліп отыр.
Темір жол клігі. 2007 жылы жк айналымыны жоспары 102 %-а орындалан, 2006 жылмен салыстыранда жк айналымы 11,4 %-а сті. Тасымалдау клеміні суіне Арыстансор-йтеке-Би жаа желіні жмысы негізгі рл атарды.
Локомотивті (100,1 %) жне вагонны німділігі (103,7 %) сияты крсеткіштерді орындау жылжымалы рамны тиімді пайдаланылуын крсетеді, жмыс вагоныны айналымы берілген жоспарды шегінде орындалан.
(Алтынсарин-Хромтау) жаа баыт бойынша 2007 жылы жк тасымалдау клемі 2006 жылмен салыстыранда 23 пайыза кбейтілді. Жк тасымалдауды суі пойыздарды батыстан шыыса жне шыыстан батыса останай блімшесі арылы жіберу есебінен кбейтілді.
2008 жылы 2007 жылмен салыстыранда темір жол клігімен жкті тасымалдау 7,7%-а кбейту жне оны 35 млн. тоннаа жеткізу кзделіп отыр. Жк айналымын 7,9%-а, жолаушылар аымын 1,9%-а, жолаушыларды тасымалдау 1,7 %-а кбейту жоспарланып отыр.
Р Клік стратегиясын іске асыру жоспарына сйкес останай-Железорудный (зындыы 48 км) темір жол учаскесін электрлендіру жнінде іс-шаралар зірленіп отыр, жобалы-сметалы жаттама зірленді, 2008 жылы аржыландыру жне рылысты басталуы жоспарланып отыр.
2008 жыла леуметтік маызды останай-Жітіара маршрутын аржыландыруа облысты бюджет аражатынан 42729 мы теге блінді.
уе клігі. Жолаушыларды жіберу 2007 жылы 2006 жылмен салыстыранда 6390 адама кбейді, оны ішінде: азастан Республикасы бойынша жолаушыларды жіберу 8909 жолаушыа немесе 42,9 % сті, Таяу жне иыр шет елдерге 2519 жолаушыа немесе 14,5 %-а ысарды. Бл суге себеп болан «Скат» авиакомпаниясымен орындалан останай-Алматы-останай маршруты бойынша рейстерді кбейтілуі, сондай-а «Эйр Астана» авиакомпаниясымен орындалатын «Астана-останай-Астана» маршруты бойынша рейстерді кбейтілуі. Таяу жне алыс шет елдерге жолаушылар баруыны ысаруына «Эйр Астана» компаниясыны техникалы ммкіншілігі болмаандытан жолаушыларды останай-Ганновер маршрутымен тасымалдай алмауы басты себеп болды.
2007 жылды ішінде уежаймен 109,9 тонна пошта жгі жнелтілді, ол 2006 жылмен салыстыранда 1,3 есе арты.
шапен шу саны 2007 жылы 1891 бірлікті рады, ол 2006 жылмен салыстыранда 346 бірлікке арты.
2008 жылы 150 тонна жк тасымалдау жоспарланып отыр, ол 2007 жылмен салыстыранда 36,5% - а арты, 55 мы жолаушыны ашу жоспарланып отыр, ол 2007 жыла араанда 16,8 пайыза арты.
Мскеу, Санкт-Петербург, Минск баыттарына рейстерді айта жіберу арылы жолаушыларды жіберу мен шапен шуды кбейту жоспарланып отыр.
Телефондандыру. 2008 жылы 1 атардаы жадай бойынша облысты жергілікті телекоммуникация желісі 304 стансадан трады (54 ТС жне 250 СТС). Селода координатты трдегі 152 АТС жне 98 электронды стансасы пайдаланылады. останай ОТД желісінде ДАМА 20 спутникалы жйе жне мліметтерді беру шін екі SkyStar жне 8 бірлік SkyEdge спутникалы жйе жмыс істейді. останай ОТД – да барлыы 20 байланыс объектісі бар, оны ішінде 4 алалы жне 16 селолы.
2006-2007 жылдары ішінде жйені дамыту бойынша мынадай іс-шаралар ткізілді:
облысты алалары мен аудандарында номерлік клемді 8592 номерге дейін лайту жмысы іске асырылды;
Жангелдин ауданыны телефондалмаан ауылды елді мекендеріне телефон орнатылды: спутникалы SkyEdge PRO жйесі арылы Бидайы ауылында, Ошаанды, зынарасу ауылдарында (радио зартыш олданылуымен) телефон орнатылды;
Аркалы – Торай ЦРРЖ (цифрлы радиорелейлік желісі) Торай ірінде халыаралы жне ала аралы байланысыны млімет жіберетін ызмет сапасыны жасаруына сер етті.
останай облысыны елуден астам адамдары бар ауылды елді мекендерінде 100 пайыза телефондандырылды.
2007 жылды басында жобаны АИС (апаратты жне байланыс агенттігі) «Сайлау» жабдытарыны жинаталуы аяталды жне сынатан ткізілді, бл облысты аудан орталыына ке ауымды Интернет жйесін пайдалануа ммкіндік жасап, коммерциялы пайдалануа (Карамеді, Силантьев селоларынан басасында - бл елді мекендер сл кешірек осылады) берілді.
2007 жылды араша айында останай аласында, желтосанда Рудный аласында WLLCDMA технологиясы бойынша сымсыз байланыс жабдыы пайдалануа іске осылды, азіргі уаытта ала трындарына аталан технологияны олданып, телефон орнатуда.
2007 жылы негізгі телефон аппаратыны саны 204530 дананы рады, ол 2006 жылмен салыстаранда 7,8 % - а арты.
2008 жылы телефон аппаратыны санын 217547 данаа дейін кбейту жоспарланып отыр, ол 2007 жылмен салыстыранда 6,4 % - а арты.
2007 жылды 1 атарынан халыаралы байланыс ызметі алыс шет елдеріне тариф баасы орташа 50 пайыза тмендетілді.
2007 жылды апан айында ке ауымды Интернет жйесі «Megaline Hit» пайдалану тариф баасы 23 пайыза тмендеді. Бгінгі кні бл тариф облыс трындарына НДС-сіз 3600 тегені рады. «азастанды Интернет» азастанны мемлекеттік мектептеріне аысыз пайдалануына беріледі.
Пошта . 2008 жылды 1 атарындаы жадай бойынша «азпошта» А останай филиалында пошта байланысыны 27 алалы жне 18 ауданды жйесі, пошта байланысыны 192 ауыл блімшесі жне 4 жылжымалы блімшесі жмыс істеп жатыр.
2007 жылды ішінде 2583 мы дана аылы жазба хаттамасы ндірілген, ол 2006 жылмен салыстыранда 4,6 есе арты немесе (125 мы данаа).
Посылка клемі 53 мы данаа жетті, ол былтыры жылмен салыстыранда 35,9 пайыза сті, су клеміне AVON посылкаларыны жне «Баспа Ридерз Дайджест» ЖШС-ні шарты бойынша тапсырысты жнелтуіні суі себеп болды.
Мерзімдік басылымдар клемі 9,751 млн. дананы рды ол 2006 жылмен салыстыранда 29,7 пайыза кп. Ресей Федерациясыны баспаларымен жаа шарт жасасуы жне 2007 жылды жарты жылды жаа шыаруына жазылуы, осы рекеттерді брі мерзімдік басылымдарды клемін сірді.
2006 жылмен салыстыранда, 2007 жылы зейнетаы мен жрдемаыны тлеу 26,6% - а кбейді, ол бір реттік жрдемаыны кбейтілуіне байланысты (бала тууына жне Семей полигонында зардап шеккен адамдара).
2008 жылы зейнетаы мен жрдемаыны 15% - а кбейту, мерзімдік басылымдарды 1,9% - а, жазба хаттамаларды 10,9% - а кбейту жоспарланып отыр.
1.1.9. Сырты экономикалы ызмет
2007 жылы облысты сырты сауда айналымы 2409,9 млн. АШ долларын рады, ол 2006 жылдан 35,6%-а жоары. Сырты сауда айналымыны суіне экспорт жне импорт жеткізілімі клеміні суі сер етті. 2008 жылы 2007 жыла араанда сырты экономикалы іс-рекет клеміні 29,5%-а суі ктілуде.
2007 жылы сауда балансыны о айырмасы 373,7 млн. АШ доллары млшерінде алыптасты. 200 жылы сауда баланысыны айырмасы о болады деп ктілуде –1053,5 млн. АШ доллары.
2007 жылы экспорт 1391,8 млн. АШ долларын рады немесе 2006 жылдан 36,2%-а жоары. Экспорт клемі негізінен нны – 2,2 есе, асты даылдары німіні 1,8 есе, асбест жне темір кені німіні, тиісінше, 17,5%-а жне 11,4%-а кбеюі арылы сті.
Соы жылдары экспорт жалпы клеміні суінде тауар рылымыны негізгі жасаушысы згеріссіз алып отыр жне шикізат баытына ие.
Облыс экспортыны негізін трт тауар топтары рады: темір кен німі (56,9 пайыз), асты даылдары (21,4 пайыз), н (10,5 пайыз), асбест (2,5 пайыз). Облыс німі Ресей Федерациясы, ытай, Германия, Италия, Ауанстан, Иран, Туркия жне баса мемлекеттерге экспортталады, барлыы 44 мемлекет.
2008 жылы экспорт 2086,6 млн. АШ доллары немесе 2007 жылмен салыстыранда 150% болады деп ктілуде.
Темір кені німіне жеткілікті сраныс траты саталады. 2007 жылы ол 792 млн. АШ доллара шыарылан. 2008 жылы темір кені мен шекемтастар экспортыны 41,8%-а суі жоспарланады, 2007 жыла араанда клемі 1123,2 млн. АШ долларын райды. Ресей мен ытай кен жне шекемтастарды ттынушылары болып табылады. Темір кен німіні экспортты жеткізілуін «ССГПО» А жзеге асырады.
2007 жылы асбест экспорты 35,3 млн. АШ долларын рады. 2008 жылы асбест жеткізілімдері 27%-а сіп 44,8 млн. АШ долларын райды. збекстан, ырызстан, Украина, Тжікстан, нді, ытай жне Иран бл німні негізгі ттынушылары болып табылады. Асбест экспорт жеткізілімін «Костанайские минералы» А жзеге асырады.
2007 жылы асты даылдары экспортыны клемі 298,2 млн. АШ долларын рады. 2008 жылы бидай экспортын 42,5%-а кбейту жоспарланады, 2007 жылмен салыстыранда клемі 425 млн. АШ долларын райды. Негізінен, асты даылдары экспорты Ресей Федерациясы, зірбайжан, Тжікстан, Грузия, збекстан, Тркия, Италия, Испания, Греция жне Индия сияты жиырма тоыз елге жасалады. 2008 жылы жоарыда айтылан елдер ттынушы болып алады.
н экспорты 2007 жылы 145,6 млн. АШ долларын рады. 2008 жылы 2,2 есеге сіру жоспарланады, жеткізу клемі 319 млн. АШ долларын рады. Негізгі ттынушылары ырызстан, Тжікстан, Тркменстан, збекстан, Ауанстан болып табылады.
2007 жылы барлы экспорт жіткізілімдеріні 62,3%-ы ТМД елдеріне келеді.
Ресей Федерациясына экспорт жеткізілімдеріні лесі экспорт жалпы клеміні 47 пайызын райды. Ресей Федерациясынан баса негізгі ттынушылара збекстанды (3,9 пайыз), Тжікстанды (3 пайыз), зербайджанды (2,1 пайыз), Молдова (1,3 пайыз) жатызуа болады. 2008 жылы ТМД елдерімен сырты сауда іс-рекетіні басым блігі саталады.
Азия елдері ішінен ытай, Ауанстан, Индия, Туркия, жне Йеменмен арым – атынастар те серпінді дамып келе жатыр. Кеден статистика мліметтері бойынша 2007 жылы экспорттаы азия елдеріні лес салмаы 26,3 пайызды райды.
Еуропа елдеріне экспортты жеткізілімдеріні 5,8 пайызы, оны ішінде ЕО елдеріне 3,7 пайыз жасалады, соны ішінде Германия – 1,9 пайыз, Италия – 1,1 пайыз е лкен лес млшеріне ие.
2007 жылы импорт тсімі 1018,1 млн. АШ долларын рады, ол 2006 жылдан 34,9 пайыза жоары. Тауарларды келу клемі, ара металдар жне одан жасалан німдер жеткізілімдеріні – 1,6 есе, мнай німдеріні жне жабдытарды – 1,4 есе, резинке бйымдары (шина) жне антты - 1,3 есе, медикаменттерді – 15,6 есе кбеюі арылы сті.
2007 жылы импорт німінде жабдытар (жалпы импорт клемінде 16,7 пайыз), клік ралдары (13,7 пайыз), ара металдар жне одан жасалан бйымдар (8,4 пайыз), мнай німдері (6,2 пайыз), медикаменттер (4,8 пайыз) жеткізілімдері басым болды. 2008 жылы ктілетін импорт німіні клемі 1033,4 млн. АШ долларын немесе 2007 жыла 101,5 пайыз райды.
2007 жылы импорт клемінде ТМД елдеріні лесі 63,1 пайыза жетті, оны ішінде Ресей Федерациясынан 518,1 млн. АШ долларына (50,9 пайыз) тауар мен нім жеткізілген. РФ-нан таам німдері, жабдытар, клік ралдары, ара металдар жне одан жасалатын бйымдар, медикаменттер жне таы басалар жеткізілді.
Одан баса алыс шет елдері ішінен негізгі жіткізушілерге жататындар: ЕО елдері – 201,6 млн. АШ доллары (19,8 пайыз). Оны ішінде е лкен лес салмаы Германияа жатады – 104,8 млн. АШ доллары (10,3 пайыз), одан медикаменттер, жабдытар, клік ралдары импортталады.
2007 жылы лесіне 8,9 пайыз келетін азия ірі елдері арасында ытаймен (4,4 пайыз) - электр жне клік техникалары, жабдытар жне олара арналан блшектер, Жапониямен (2 пайыз) – шиналар, жабдытар жне клік ралдары импорты, Тркиямен (1,4 пайыз) - медикаменттер, жабдытар, жабдытара арналан блшектер, ауыл шаруашылыы жабдытары, Индиямен (0,3 пайыз) – медикаменттер, ара металдан жасалан бйымдарды келінді жне осы елдермен е тыыз ынтыматасты жзеге асырылды.
1.1.10.Туризм
Туризм саласыны дамуы «азастан Республикасыны Ауылды ауматарды дамытуды 2004-2010 жылдара арналан мемлекеттік бадарламасы» жне «останай облысыны туризмді дамытудаы 2006-2008 жылдара арналан мемлекеттік ірлік бадарламасы» шеберінде іске асырылады.
2008 жылды 1 атарындаы жадай бойынша туристік ызметпен айналысуа 29 туристік йымны лицензиясы бар, ол 2006 жылмен салыстыранда 1,4 есе арты.
Туризмді орналастыруды 125 объектісі ызмет етті, соны ішінде: 28 она йі, 18 сауытыру лагері, 11 туристік базасы, 11 кемпинг жне сауытыру кешені жне 57 баса да объекті.
Келушілер туризмі бойынша ызмет крсетілгендер саны – 6461 адам, шыушылар туризмі бойынша – 10471, ішкі туризм бойынша туристік йымдары 2383 адама ызмет крсетті.
2006 жылы келушілер туризмі бойынша а аулау жерлерінде алыс шетелдік елдерден 39 туриске, ал 2007 жылы - Австрия, Германия, Италия, Франция, Чехиядан келген 42 туриске ызмет крсетілді.
2007 жылы туризм саласында 2804 адам ызмет етті немесе 2006 жылмен салыстыранда 2,9 пайыза арты.
2006-2007 жылдардан бастап жмыс кезеі ішінде мынадай жмыс атарылды:
«Сосновый бор» санаторийі» ЖШС-інде 100 шаршы метр клемінде спорт комплексі салынды жне 7-і абатты корпуста крделі жндеу жасалды (200 млн. теге игерілді);
Мичурин селосында 2007 жылы «Золотой фазан» демалыс базасы –она йі салынып олданылуа енгізілді,объект рылысына 10,0 млн. тенге жмсалды;
Таран ауданыны Береговое селосында демалыс базасы салынуда, 2007 жылы 2,8 млн. теге игерілді;
Алтынсарин ауданындаы «Арман» атты брыны лагерь аймаында демалыса арналан жаа кешенді салу жргізіліп, 2008 жылы тапсырылуы жоспарланып отыр, 2007 жылы 209,2 млн. теге игерілді. 2008 жылы 250,0 млн. теге игеру жоспарланып отыр.
Аымдаы жылы «Наурызым, Аманкелді жне Жанкелдин аудандарында экологиялы туризмді дамыту бадарламасын» зірлеу аяталады. Бгінгі уаытта бадарламаны бірінші кезеі зірленді - Наурызым ауданы.
1.1.11. Ішкі сауда (ктерме жне блшек)
Ктерме тауар айналымыны клемі 2007 жыла 363,1 млрд. тегені рады, жне 2006 жылмен салыстыранда (264,2 млрд. теге) 48,1 пайыза сті.
Ктерме тауар айналымыны жоспарланан клемі 2008 жылы (аымдаы бааларда) 395,8 млрд. тегені рады, немесе 2007 жылдан 9 пайыза арты.
2007 жыла ішкі сауда ксіпорындары халыа 52957,3 млн. теге сомасына тауар мен нім сатты. Блшек тауар айналымы 2006 жылмен салыстыранда 5,9 пайыз салыстыру баасына сті.
Ауыл шаруашылыы тауар ндірушілеріне наты кмек крсету масатында азы-тлік сауда рыноктарында з німіні саудасын йымдастыру шін тауар ндірушілерге сауда орындары блінді.
Азы-тлік тауарлар мен ауыл шаруашылыы німін ткізуге 157 астам сауда аладары белгіленді, жрмеке ткізу байалуда, соны ішінде «дгелектен» жрмекесі.
Облыста 14 жмыс істейтін картоп жне ккніс німдер оймасы бар.
Кнтізбелік жыл ішінде жеміс-ккніс німімен халыты амтамасыз ету жне ысы мезгілде бааларды суін стау масатында осы заманы ккніс оймалар инфрарылымын дамыту жнінде жмыс жргізілуде.
Солай, «Терра» ДШ европалы ауа баылаумен жылына 3000 тонна ккніс уатымен ккніс оймасыны рылысы бойынша жмыс жргізуде. Енгізуді ктілетін мерзімі – 2008 жыл.
стіміздегі жылда Аралы аласында 500 тонна уатымен ккніс оймасыны рылысы басталды. Бгінгі тада жер азу жмыстары ткізілуде, рылыс материалдары келінді.
Медіара ауданда «Боровской агрофирмасы» ЖШС европалы ауа баылау жйесін олданумен ккніс сатау жніндегі осы заманы ндірісін руда (жоспарлананнан 71 млн. тегеден 25 млн. тегесі игерілді).
останай, Рудный, Жітіара алаларында жне останай ауданында трт жмыс істейтін жылы жай бар.
2008 жылды 1 шілде алпына облыста 6799 сауда объектілері, 906- оамды таматану жне 59 сауда рыноктары бар, соны ішінде стіміздегі жылды ткен кезеіне 294 сауда жне оамды таматану объектілері ашылды жне Федоров ауданында Новошумный селосында шаын базар жабылды.
2012 жыла дейін облысты сауда базарларын дамыту жне жаарту жоспары зірленді, соан сйкес трт сауда рыноктарыны ашылуы (соны ішінде ш коммуналды) жне жиырма бес сауда рыноктарыны жаартылуы жоспарланып отыр.
2008 жылы блшек тауар айналымыны жоспарланан клемі аымдаы бааларда 55604,9 млн. тегені рады, немесе 2007 жылдан 5 пайыза жоары.
1.2. Траты даму, адам ресурстарын дамыту жне халыты мір сру сапасын арттыру
1.2.1. Демография жне кші - он
2008 жылды 1 атарына облыста 894,2 мы адам трды. 2006 жылды ішінде халыты саны 2,9 мы адама, 2007 жылы - 6,2 мы адама ысарды. Кші-он брыныдай халы саны ысаруыны негізгі себебі болып отыр.
2007 жылы2006 жылмен салыстыранда облыстан кетушілер 1,6 пайыза кп, келушілерді саны 11,8 пайыза азайды. Теріс кші-он сальдосы 2006 жылы 2,4 мы адамнан 2007 жылы 5,6 мы адама дейін кбейді.
2007 жылы халыты табии азаюы байалды, тууа араанда лім 568 адама кбейді.
2007 жылы облыса кші – он квотасы бойынша 4596 адамнан тратын 875 оралмандар отбасы келді. Одан баса, кші-он квотасынан блек з бетімен саны 1281 адам 320 оралмандар отбасы келді.
Республикалы бюджеттен оралмандар отбасылары бір жолы жрдемаы, клік шыындарына темаы жне трын й сатып алуа айлы есеп крсеткішіні 100-есе млшерінде аражат алды. 2007 жылы кші-он квотасына енгізілген барлы отбасылар жалпы 658,3 млн.теге сомасында крсетілген жеілдіктерді алды.
2008 жыла баа. Баалау бойынша 2009 жылды 1 атарында облыс трындарыны саны 891 мы адам райды жне 2008 жылды 1 атарына араанда халыты кші-онына байланысты 3,2 мы адама азаяды.
2008 жылы кші-он квотасы бойынша адам саны 3,8 мы 3,8 мы 800 оралмандар отбасы облыса келеді.
1.2.2. Ебек ресурстары
Халыты жмыспен амтуды жасарту жніндегі ткізілген іс-шаралар, облысты леуметтік–экономикалы даму жоспарын, халыты жмыспен амту бадарламасын іске асыру жалпыжмыссызды дегейін2007 жылды аяына 2006 жылмен салыстаранда 7,8 пайыздан 7,5 пайыза дейін, тіркелген жмыссыздыты дегейін 0,9 пайыздан 0,5 пайыза дейін тмендетуге ммкіндік берді.
2008 жылды 1 атарына жмыссыздарды саны 3094 адамды рап, ткен жылмен салыстыранда 37,3 пайыза ысарды.
Экономика салаларында жмыспен амтыландарды саны 1 пайыза сті жне 518,4 мы адамды рады.
2007 жылы экономиканы барлы салаларында 11599 жмыс орны рылды, оны ішінде 6354 траты жмыс орны.
Жаа жне бос жмыс орындарына 14409 адам жмыса орналыстырылды, жмыса орналасу дегейі 95,8 пайызды рап, 2006 жылмен салыстаранда 10,6 пайызды пункта сті.
леуметтік жмыс орындарына 1308 жмыссыз азамат орналастырылды.
2007 жылы аылы оамды жмыстара 5798 жмыссыз атысты, немесе жмыспен амту бадарламасын арастырыланнан 105,4 пайыз. Жмыссыздарды оамды жмыстармен амту пайызы тініш білдіргендер санынан 38,5 пайыз. 1021 адам ксіби даярлау мен айта дайындыа жіберілді, бл 2006 жыла араанда 249 адама кп.
Болжам бойынша 2008 жылы кедейлік пен жмыссыздыты тмендету шін 11 мынан астам жмыс орны ашылады. 12 мынан астам адам жмыссызды жмыса орналастыру жоспарланып отыр, оны ішінде 1,5 мынан астамы леуметтік жмыс орындарына, оамды жмыстара 5 мыа жаын жмыссыз атысады, оны ішінде 1 мынан астамы аз амтылан азаматтар ішінен. Жмыспен амту бадарламасы шеберінде облысты 1 мынан астам жмыссызы ксіби дайынды пен айта даярлаудан теді.
1.2.3. Гендерлік дамыту
2008 жылды басында облыстаы халыты жалпы саны 894,2 мы адамды, оны ішінде йелдер - 471,5 мы адамды (52,7 пайыз), ерлер - 422,7 мы адамды (47,3 пайыз) рады. Орташа есеппен 1000 йелге 896 ер адамнан келеді.
Ерлерді орташа мір сру затыы йелдерге араанда 12,8 жыла аз жне 58,7 жне 71,5 жылды рады.
Саяси ала басушылы. Барлы дегейдегі 301 депутатты 29,6 пайызы йел жне 70,4 пайызы ерлер, оны ішінде облысты мслихатты 36 пайызы йелдер. 21 барлы дегейдегі мслихат хатшысыны - 3 йел, 56 аудан жне ала кім орынбасарыны ішінде – 9-ы йел болып табылады. Мемлекеттік органдар жалпы саныны - 27 пайызын, облысты ртрлі ксіпорындары мен йымдарыны - 31 пайызын йелдер басарады, йелдерді 41 пайызы шаын жне орта ксіпкерлік бастытары болып табылады. 3 йел (30 пайыз) саяси партиялар филиалдарыны жетекшілері болып табылады.
Экономикалы даму. 2007 жылы 2006 жылмен салыстыранда облысты экономикалы белсенді халы 0,7 пайыза, оны ішінде йелдер саны 1,3 пайыза, ерлер - 0,2 пайыза сті.
Экономикада ызмет ететін ерлер саны 0,7 пайыза сті жне 262,8 мы адамды рады, йелдер – 1,3 пайыза сті (255,6 мы адам).
Жалпы жмыссызды дегейі 7,5 пайызды рады, ол 2006 жылды осы мерзімімен салыстыранда 0,3 пайыза тмен. Ерлер жмыссыздыыны дегейі 6,8 пайыздан 6,4 пайыза дейін азайды, йелдер жмыссыздыыны дегейі 8,7 пайыз дегейінде.
Жмыссыздыты е лкен дегейі ала йелдері арасынде (10,9 пайыз), е азы з бетімен жмыспен амтылуына байланысты ауыл ерлері (4,9 пайыз) мен йелдері (6,4 пайыз) арасында болып отыр.
2007 жылы орташа айлы ебекаы жалпы облыс бойынша 37584 тегені рады жне 2006 жылмен салыстыранда 28,5 пайыза сті, оны ішінде йелдер ебекаысы - 31732 тегені (32,9 пайыза сті), ерлер ебекаысы - 42962 тегені рады (26 пайыз). йелдерді орташа айлы жалаысы ерлердікіне араанда 26,1 пайыза тмен.
Облыста йелдерді зорлауды жне сексуалды анауды тотату бойынша жмыс жргізіледі.
2007 жылы дадарыс орталыына 3792 адам келді, оны 80,5 пайызы-йелдер мен балалар, 19,5 пайызы ерлер болып табылады.
останай аласында балалары бар белгілі тратын орны жо йелдерге арналан дадарыс орталыы ызмет етеді, онда йелдерді жмыса орналасуына, жрдемаыларды барлы трлерін, жаттарды ресімдеуіне кмек крсетіледі.
1.2.4. Трын й саласы
2005-2007 жылдара арналан трын й рылысын дамыту бадарламасымен 418,2 мы шаршы метр трын й пайдалануа беру кзделді, натылысы 434,9 мы шаршы метр трын й салынды, немесе жоспар 104-а орындалды пайыз, оны ішінде:
34,1 мы шаршы метр (479 птер) коммуналды трын й, тапсырма 24,3 мы шаршы метр;
айтарылуа тиіс кредит есебінен 54,9 мы шаршы метр (729 птер), ш жыла арналан тапсырма 65,1 мы шаршы метр;
трындар жне жеке меншік инвестициялар есебінен 345,9 мы шаршы метр пайдалануа берілді.
Облысты трын й оры 2008 жылды 1 атарына 17,1 мы шаршы метрді рады.
Трын й рылысына 2007 жылы 8347 млн. теге инвестициялар баытталды, олады ішінен халы аражаты 5823 млн. тегені рды. 177,8 мы шаршы метр трын й (1496 птер) пайдалануа берілді, бл 2006 жылмен салыстыранда (1242) 1,2 есе кп. Мемлекеттік емес сектор ксіпорындары есебінен 191 птер (19,3 мы шаршы метр), халы аражаты есебінен 1026 птер (138,7 мы шаршы метр) салынды жне пайдалануа берілді.
2008 жылы 185,0 мы шаршы метр трын йді (1804 птер) пайдалануа беру кзделді, бл 2007 жылыдан 4 пайыза арты. Жалдау жне ипотекалы трын йді пайдалануа беру 19,4 мы шаршы метрді райды, жекенікі – 146,4, ксіпорындар аражаты есебінен – 19,2 мы шаршы метрді райды.
1.2.5. Білім
Мектепке дейінгі білім беру. 2007/2008 оу жылыны басында облыста 91 мектепке дейінгі мекемелер жмыс істеді, оны ішінде 70-і мемлекеттік жне 21 мемлекеттік емес.
Жалпы орта білім беретін мектептер жанынан 546 шаын-орталытар ашылды, олардан жалпы 200-ден астам баланы амтыан 8 дербес шаын орталы блінді.
ткен жылмен салыстыранда 2007 жылы мектепке дейінгі балалар йымдары мен шаын-орталытардаы балалар саны 8,1 мы адама кбейген жне 30,3 мы адам болан.
Мектепке дейінгі балалар мекемесі мен шаын орталытар саныны суі облыс бойынша мектепке дейінгі балалар мекемесінде мектеп жасына дейінгі балаларды жалпы амту 84,3 пайыза дейін суіне ммкіндік берді, бл 2006 жылыны - 62,3 пайызы.
Жалпы орта білім беру. 2007-2008 оу жылыны басында облыста 644 мектеп, оны ішінде мемлекеттік 630 жалпы білім беретін мектептер, 7 тзету мектептері, 4 кешкі жне 3 мемлекеттік емес мектептер жмыс істеді.
Жалпы орта білім беретін йымдардаы оушыларды контингенті 120,2 мы адамды райды, оларды ішінде 116 мы оушы жалпы орта білім беретін мектептерді оушысы, 2,3 мы бала – тзету (жалпы білім беретін мектептер жанындаы тзету сыныптарын есептегенде), 1,7 мы – кешкі мектептер (жалпы білім беретін мектептер жанындаы сырттай оыту сыныптарын есептегенде), 0,2 мы бала – мемлекеттік емес.
Барлы мектептер компьютермен жабдыталан, телефонмен амтамасыз етілген жне Интернет желісіне осылан, жалпы аланда облыс бойынша 1 компьютерге 12,9 оушы келеді (2006 жылы - 18,8 оушы).
2007/2008 оу жылы аяталаннан кейін бірыай лтты тестіленуге (БТ) тлектерді жалпы саныны 77,8 пайызы атысты.
Техникалы жне ксіптік білім беру . 2007/2008 оу жылыны басында техникалы жне ксіптік білім беруді 15 ксіптік мектеп (лицейлер) пен колледждер жанындаы 8 блім жзеге асырды.
Оушыларды контингенті 7,7 мы оушыны рады, оны ішінде 9-сынып базасында 6,9 мы адам оиды.
Ксіптік лицейлерде оыту 59 жмысшы мамандыы бойынша жргізіледі, оны ішінде 10 маманды бойынша оыту мемлекеттік тілде оытылады (хатшы-референт, шаштараз, газ-электр днекерлеуші, электромонтер, бухгалтер, тігінші, электронды-есептеу жне есептеу машиналарыны операторы, ауылшаруашылы німдеріні шебері, модельер).
2007 жылы ксіптік мектептер мен лицейлерді бітірушілер 2,6 мы адамды рады, тлектерді 97,3 пайызы жмыса орналастырылан.
Оушыларды таматануын йымдастыру шін барлы ксіптік мектепте (лицейлерде) 1355 орынды 15 асхана саталан жне жмыс істейді.
Облысты 10 ксіптік мектебінде (лицейінде) 1017 орына жатахана бар.
2007 жылы 92 компьютер сатып алынан, барлы мектептер (лицейлер) компьютерлік техникамен жабдыталан. Ксіптік мектептерде (лицейлерде) 17 информатика кабинеті бар, оларда 388 компьютер орнатылан.
Орта білімнен кейінгі білім беру. Орта білімнен кейінгі білім беру аясында білім беру ызметін 28 колледж, оны ішінде 19 мемлекеттік жне 9 мемлекеттік емес колледждер жзеге асырады.
Колледждерде оитын оушыларды контингенті 23,9 мы адамды раан, немесе ткен жыла араанда 1,7 мы адама арты (7,8 пайыз). Мемлекеттік колледждерде оитын студенттерді саны 14,3 мы, немесе ткен жыла араанда 0,5 мы адама арты, мемлекеттік емес колледждерде – 9,6 мы адам оиды, немесе ткен 2006 жыла араанда 1,2 мы адама арты.
2007 жылы колледждерге оушыларды жалпы абылдау 9,3 мы адамды рады, оны ішінде – 7,1 мы адам кндізгі оу тріне, ал 2,2 мы адам сырттай оу тріне абылданан.
Облыс бойынша республикалы бюджетті есепке аланда мемлекеттік тапсырыс 1962 адамды (абылданан оушыларды жалпы саныны 21,1 пайызы), оны ішінде облысты бюджеттен – 1912 адам, республикалы бюджеттен - 50 адамды рады.
2007 жылы облыс колледждерін 5,6 мы маман бітіріп шыан, тлектерді 94 пайызы жмыса орналасан.
Облыс колледждері толытай компьютерлік техникамен жабдыталан, 2007 жылы 57 компьютер сатып алынан.
Облысты 9 колледжінде 1533 орынны жалпы санымен жатахана бар, бл 2006 жыла араанда 1 жатахана мен 280 орына арты.
Жоары білім беру . 2007-2008 оу жылыны басында облыс аумаында 6 азаматты, оны ішінде 4 – мемлекеттік жоары оу орындары ызмет істеді. Одан баса, жоары оу орныны 2 филиалы жне азатстан Республикасы ділет Министрілігі ылмысты-атару жйесі комитетіні академиясы бар.
Азаматты мемлекеттік жоары оу орындарында 20 мы студент оиды, мемлекеттік емес жоары оу орындарында – 12,6 мы студент білім алуда. Жоары оу орныны филиалында – 3,7 мы жне Академияда – 1,3 мы адам.
2007-2008 оу жылыны басында 8,9 мы адам, оны ішінде мемлекеттік тапсырыс бойынша – 1,2 мы адам абылданан. 2007 жылы мамандар шыару 9,3 мы адамды рады (алдыы оу жылынан 544 адама кп), магистрлер – 30 адам.
Облысты жоары оу орындарында жоары оу орнынан кейінгі білім алу дамыан. 2007-2008 оу жылыны басында магистратурада 168 студент оыды (алдыы оу жылынан 64 адама кп), 96 оны ішінде бюджет аражаты есебінен – 28 адам адам абылданды (19 адама кп).
Жоары білім алысы келген оушыларды олдау масатында белгілі бір жмыстар жргізілді. 120 студентке оуа кететін шыынды жабу шін облысты бюджет аражатынан леуметтік кмек крсетілді, оны ішінде 60 студент останай педагогикалы институтында жне 60 студент Астана жне араанды алаларыны академиясында оиды.
Ауданды жне алалыбюджеттерді аражаты есебінен оуа кеткен шыынды жабу шін 201 адам ебек рыногында керек маманды бойынша леуметтік кмек алды, шаруашылы субъектісі есебінен – 102 адамкмек алды.
2008 жылды баалау.2008-2009 оу жылыны басында мектепке дейінгі балалар йымдарыны желісі 5 бірлікке кбейіп, 96-а жетті.
Мектепке дейінгі йымдар саныны суі Рудный аласында, Алтынсарин ауданы Обаан аулында, Аманкелді ауданы Аманкелді аулында, Сарыкл ауданы Комсомолец аулында жне улиекл ауданы Новонежин аулында, Федоров ауданы Шада ауылында бала башалар ашу есебінен артан, останай ауданында дербес шаын орталы таратылып, жалпы білім беретін мектеп жанындаы шаын орталы болан жне останай аласында бір мемлекеттік емес шаын орталы жабылды. Мектепке дейінгі балалар йымдарыны жне шаын орталытарды контингенті 0,2 мы адама азайды жне 30,1 мы баланы рады.
Облыста мектепке дейінгі білім берудегі кемшіліктерді орнын жабатын жне халыты мектепке дейінгі білім беру ызметтерін ол жетімдігін амтамасыз ететін шаын орталытарды желісін дамыту жанданып келеді жне оларды саны 516 бірлікті рады.
Мектептер саны 25 бірлікке азайды. «Ата анасыны аморлыынсыз алан балалар мен жетім балалара арналан № 1 Рудный мектеп-интернаты» ММ «останай облысы кімдігі білім басармасыны Рудный балалар йі» ММ болып айтадан рылан, останай аласыны «№ 28 орта мектебі»ММ «№ 16 ксіптік лицей» ММ болып айтадан рылан. Аралы аласындаы орта техникалы мектеп пен Рудный аласындаы № 6 орта мектеп жабылан, останай аласындаы № 3 мектеп-балабаша ясли-балабаша болып айта рылса, оушылар контингентіні азаюы немесе болмауына, мемлекеттік нормативті желілерге сйкес келмеуіне байланысты 20 ауылды бастауыш мектеп жабылды. Мемлекеттік жалпы білім беретін мектептерді контингенті 5,4 мы оушыа кеміп, 114,6 адамды рады.
«№ 16 ксіптік лицей» ММ ашылуына байланысты ксіптік мектептерді (лицейлерді) желісі 1 бірлікке кбейді жне 16 бірлікті рады. 2007 жылмен салыстыранда 2008 жылы ксіптік мектептерде (лицейлерде) оитын оушыларды контингенті 0,7 мы адама кбейген жне 8,4 мы оушыны рады.
Ксіптік мектепте (лицейлерде) оыту 59 жмысшы мамандыы бойынша, колледжде – 83 маманды бойынша кндізгі жне сырттай оу трінде жргізіледі.
Колледждерде оитын студенттерді саны 0,1 мы адама артан жне 24 мы адамды рады, оны ішінде мемлекеттік – 14,9 мы адам жне мемлекеттік емес колледждерде – 9,1 мы адам оиды.
2008/2009 оу жылы басында жоары оу орны желісі 1 бірлікке кеміді, останай аласында азастан-Ресей университетіні филиалы ашытытан оыту орталыы болып айта йымдастырылды.
Мемлекеттік (азаматты) оу орындарындаы студенттер контингенті 19,6 мы адамды рады, немесе алдыы оу жылынан 0,4 мы адама кем, мемлекеттік емес жоары оу орнында – 8,4 мы адам, немесе 2007/2008 оу жылынан 4,2 мы студентке кем. Студенттер контингентіні азаюы студенттерді кптеп шыарылуына, студенттерді абылдауды азаюына байланысты болды, мектепте оитын 11 сынып оушылары азайды.
Экономика салаларына білікті кадрлар ажеттілігіне жне білімні 3 дегейлі жйесіне (бакалавриат, магистратура жне философия докторы) кшуіне байланысты магистратураа тсушілерді саны 27 адама кбейіп, 55 адамды рады.
1.2.6. Денсаулы сатау
2007 жылы облыстаы денсаулы сатау желісі 181 дербес амбулаторлы-емханалы йымдардан рылды, соны ішінде 155 мемлекеттік жне 26 жекеменшік.
Мемлекеттік амбулаторлы-емханалы йымдара 143 дрігерлік амбуллатория (ауылдарда орналасан ), 8 емхана, БМСКК орталыы, дрігерлік-дене шынытыру диспансері жне останай мен Аралы алаларындаы ЖТБ-мен кресу жне оны алдын-алу жніндегі екі орталы кіреді.
Жекеменшік амбулаторлы - емханалы йымдарды санына 17 дрігерлік амбулатория мен 9 емхана кіреді.
2007 жылы 49 мемлекеттік жне 8 мемлекеттік емес ауруханалар жмыс жасады.
2007 жылы трындара (жекеменшік рамдарды оса аланда) 2207 дрігер (соны ішінде 1941- мемлекеттік денсаулы сатау департаменті жйесінен), 6846 орта буынды медициналы ызметкер (соны ішінде 6272 - мемлекеттік денсаулы сатау жйесінен ) медициналы кмек крсетті.
Облыстаы емдеу йымдарында 502 дрігер, соны ішінде селода - 171 дрігер жетіспейді. Біріншіден бл терапевтер, хирургтар, педиатрлар, акушер-гинекологтар мен анестезиологтар. 2007 жылы облыса медициналы академияларды 23 тлегі, соны ішінде селоа - 13 адам келді.
2008 жылы атара араанда облысты бкіл ауылды дрігерлік амбулаториялары, фельдшерлік-акушерлік, фельдшерлік пунктеріайта йымдастырылды. Бларды базасында рыландар: 1 БМСКК орталыы, 143 дрігерлік амбулаториялар, 408 медициналы пункттер.
2007 жылы мемлекеттік ЕП керуерттік оры 20 керуертке лайып, 6714 керуертті рады.
10 мы трынны кереуетпен амтамасыз етілуі 74,6-ны (2006 жылы - 73,9) рады.
Нрестелер лім-жітімі 1000 туан тірі балаа шаанда 2007 жылы 14,14-і рады жне 2006 жылмен салыстыранда 22,4 пайыза (2006 жылы-11,55) кбейді. 2007 жылы 100 мы тірі туан балаа шаанда аналарды лім-жітімі 2006 жылымен салыстыранда згере оймады жне 26,0 (2006 жылы – 25,9) рады.
2006 жылмен салыстыранда 100 мы трынны туберкулёзбен ауруы 1,1 пайыза тмендеп, 148,8-ді ( 2006 жыл - 150,4 ) рады.
2007 жылы ВИЧ – инфекциясы бойынша 86,5 мы адам тексерілді, бл 2006 жыла араанда(66,5 мы адам) 30,1 пайыза жоары.
Облысты медициналы йымдарды жне халыты дрі-дрмектермен амтамасыз етілуін 2007 жылы 504 дріханалы йым жзеге асырды.
Тегін жне жеілдік бойынша дрі-дрмектермен амтамасыз ету шін 2007 жылы 839,0 млн. тегеге келісімшарт жасалды, бл 2006 жылмен салыстыранда 32 пайыза сті.
Облысты емдеу-профилактикалы мекемелеріне 1,5 млрд. теге сомасына 40 бірлік санитарлы автоклік, медициналы рал-жабдытар мен медициналы олданыстаы бйымдар сатып алынды, 30 БМСКК телефондандырылды.
Осыны нтижесінде дрігерлік амбулаторияларды автоклікпен жаратандырылуы 93 пайызды, медициналы пункттерді жаратандырылуы - 16,4 пайызды рады.
Ауданды орталы ауруханаларды медициналы рал-жабдыпен амтамасыз етуі 48,9 пайызды, дрігерлік амбулаториялар - 81,1 пайызды, медициналы пункттер - 72,9 пайызды рады.
Дрігерлік амбулаторияларды телефонмен жабдытау 96,5 пайыз, медициналы пункттерді - 90,2 пайызды райды.
2007 жылы облысымызды 48 денсаулы сатау йымдарында крделі жндеуге 571 млн. теге, облысты 266 денсаулы сатау йымдарын аымды жндеуіне - 231 млн. теге блінді.
2007 жылы айматы балалар ауруханасыны айта жаартылуы аяталды. Осы іс-шараларды атару шін республикалы аржы есебінен нысаналы трансферттер блінді.
2008 жыла баа беру. 2008 жылыреспубликалы бюджет аражаты есебінен останай ауданыны Затобол кентінде 100 кереуеттік туберкулез ауруханасыны рылысы жаласады.
Токсикоман мен нашаорлытан, маскнемдіктен зардап шегушілерге 180 кереуеттік мжбрлі емделу орталыында жндеу жргізілуде.
650 млн. теге сомасына облысты 8 емдеу-профилактикалы йымдарыны крделі жндеуі жмысына жргізіледі.
Тегін медициналы кмекті кепілді клемін кеейту есебінен алдын-алу, сауытыру іс-шараларыны клемі лаяды, сыраттарды диспансеризациялауды сапасы мен тиімділігі арттырылады, уаытша жне траты ебекке жарамсыздыымен аурушанды дегейі тратанады.
1.2.7. Халыа леуметтік кмек крсету
Кедейлікті тмендету жніндегі іс-шараларды ткізу кедейлік дегейін азайту, трмысты дегейді, халыты жмыспен амтуды ктеруге ол жеткізді. Кедейлік дегейі 2006 жыла араанда 2,0 пайыздан 1,5 пайыза дейін азайды. 2007 жылды аяына аз амтылан азаматтарды саны 13,1 мы адам рап, ткен жыла араанда 25,9 пайыза азайды (2007 жылы орта жылды есептеу - 14,6 мы адам).
2007 жылы аз амтыландарды ішінен 1611 адам жмыса орналастырылды, оны ішінде 216 адам - леуметтік жмыс орындарына орналасты.
Жмыссыздарды леметтік олдауды тиімді трі оамды жмыстар болып табылады. Аылы оамды жмыстара аз амтылан 1631 азамат атысты.
2007 жылы есепте тран 687 отбасына 7 млн. теге сомасына жеке осалы шаруашылыты йымдастыруа кмек крсетілді, 259 отбасына баша салуа жне саяжайа жер учаскелері блінді.
12,8 мы аз амтылан азаматтара (ай сайын орташа – 7,7 мы азамат) 138,2 мы теге сомасына мемелекеттік атаулы леуметтік кмек крсетілді. 2006 жылмен салыстыранда алушыларды саны 4,7 мы адама азайды.
20,6 мы адама 268,4 млн. теге жалпы сомасына трын й кмегі тленді, оны ішінде 42,8 млн. теге сомасында 4,2 мы аз амтылан азамата блінді. 2008 жылы 2007 жылмен салыстыранда трын й кмегіні орта млшері 75 пайыза сіп 3315 теге растырады, трын й кмегін алушыларды саны 5308 адама кбейді. Жоарыда крсетілген сімдер шектеулі рсат шыындар лесіні 25 пайыздан 15 пайыза тмендеуімен байланысты, екінші жарты жылдыта коммуналды ызметтер тарифтеріні суі ктілуде.
18 жаса дейінгі 42,7 мы балаа 411,6 млн. теге сомасында кмек крсетілді.
7,1 мы адам 12,4 млн. тегеге р трлі айырымдылы кмегін алды.
5,5мы адам 20,9 млн. теге сомасына тегін таматанды.
«Ауыл шаруашылыын аржылы олдау оры» А останай филиалы 834 азамата жеке осалы шаруашылыына мал сатып алу шін жалпы 147,7 млн. сомасына шаын несие берді, оны ішінде 26 аз амтылан азамата3,6 млн. теге блінді.
Облыста тратын 20,6 мы мгедекті оалту бойынша жмыс ш баытта жргізіледі: леуметтік, ксіби (ебектік) жне медициналы. 2006 жылмен салыстыранда 2007 жылы мгедектерді саны 21139 адамнан 20570 адама дейін азайды.
Протездеу мен ортопедиалы ая-киіммен, ортопедиялы аппараттар, корсеттер мен зге де протездік-ортопедиялы бйымдармен 481 мгедек амтамасыз етілді, немесе 2006 жылмен салыстыранда 7 адама кем.
2007 жылы мгедектерге 518 сурдоралдар, 250 кресло-арба сатып алынды, кзі нашар кретіндерге 335 тифлоралдар сатып алынды.
Мгедектерді леуметтік нысандаы объектілерге кіруін жеілдету шін 754 бірлік пандус салынды, бл пандустарды ажетті саныны 91 пайызын райды, ырытан астам кіреберіс жолы салынды.
2007 жылы мгедектерді оалту жніндегі жмыстар арнайы орталытарда жаластырылады. Екі оалту орталыында 1300 мгедек медициналы оалтудан тті.
2007 жылы 162 мгедекке жеке кмекшіні ызметі крсетілді, 264 мылау мгедекке 14 ымдау тілі мамандары ызмет крсетті, 611 мгедекке гигиеналы ралдар берілді.
Облыста арттар мен мгедектерге медициналы - леуметтік кмек крсету шін 10 интернат йі жмыс атарады, онда 1453 мгедек пен арт азамат трады, йде леуметтік кмек крсетуді 20 блімшесі 2167 арт пен мгедекке ызмет крсетеді, 3 леуметтік кмек крсету блімшесі ммкіндігі шектеулі 675 балаа ызмет крсетеді.
2008 жылы баа.2008 жылы 2007 жылмен салыстыранда халыты жмыспен амту жне кедейлікті тмендету іс-шараларын іске асыру арасында аз амтылан азаматтар саны 0,8 мы адама азайып, 13,8 мы адамды рады.
Тифлотехникалы ралдар тізбесін кеейту ,санаторлы-курортты емделуге, жеке кмекші, ымдау тілі мамандарыны ызмет крсетуіне жне гигиеналы ралдарды сатып алуа аржыландыруды кбейту жоспарланып отыр.
2008 жылы ыркйек айында останай аласында жаа облысты оалту орталыы ашылды, ол оалту шаралар кешенін жзеге асыруа ммкіндік берді. 2008 жылды аяында 252 орынды Рудный психоневрологиялы интернаты ашылады.
1.2. 8 . Мдениет жне спорт
Мдениет. 2007 жылы 693 мдениет объектісі (606 – мемлекеттік), оны ішінде 393 кітапхана (381 - мемлекеттік), 278 клуб (207 – мемлекеттік), 10 мражай, 3 кинотеатр (2 – мемлекеттік), филармония, 3 театр, кино бейнепрокат, 4 мдениет жне демалу паркі (1 – мемлекеттік) жмыс істеді.
2007 жылы 2006 жылмен салыстыранда мдениет йымдарыны саны 23 бірлікке сті: 6 кітапхана жне 18 клуб алпына келтірілді, жекеменшікті объект - «останай» кинотеатры жабылды.
13 клуб жне 7 кітапхананы ашылуы, жауапкершілігі шектеулі серіктестіктен 8 клуб пен 3 кітапхананы ауысуы есебінен мемлекеттік мдениет жйесі 31 бірлікке сті.
7 мемлекеттік ауылды кітапхананы ашылуы жне останай ауданында ауылшаруашылы йымы жанынан 1 кітапхана жабылуы есебінен кітапхана жйесі 6 бірлікке сті, мемлекеттік жйе – 10 бірлікке (3 кітапхана жауапкершілігі шектеулі серіктестіктен ауысты). 2007 жылы кітап орын толытыру шін 154,2 мы дана кітап тсті, бл алдыы жылыдан 51 мы данаа кп.
2007 жылы алдыы жылмен салыстыранда мдениет-демалыс йымдары 18 бірлікке сті, 13 мемлекеттік клуб жне ауылшаруашылы йымдарында 5 клуб ашылды. Олара 2198,3 мы адам атысан (334,5 мы адама 2006 жылдан кп) 17,7 мы іс-шаралар ткізілді.
Облыс мражайы 2393 экскурсия, 379 дріс, 369 крмелер ткізілген, онда 192,1 мы адам атысты.
Облысты 3 театры 730 спектакль ойды (оны ішінде 15 жаа ойылым), оны круге 112,3 мы крермен келді, бл алдыы жылдан 6,6 мы адама кп.
Е.мірзаов атындаы облысты филармония 290 концерт ойды (оны ішінде 35 - айырымдылы), олардан 7,3 млн. теге пайда тсті.
Облыс кино мекемелері 8 мы киносеанстар ойылан (2006 жылдан 47 бірлікке кем), оларды 291,8 мы адам тамашалады (2006 жылдан 11,8 мы адама кем).
Облысты 180-нен астам орындаушылары жне 9 кркемнерпаз жымы халыаралы, республикалы конкурстар мен фестивальдарда жасы нтиже крсетті.
Жергілікті бюджет есебінен сталатын мдениет йымдары крсеткен аылы ызмет клемі 2007 жылы 61,6 млн. тегені рады.
Облысты телехабар мемлекеттік тапсырысыны орташа туліктік клемі 2007 жылы 0,27 саатты (2006 жылдан 0,02 саата кп), радиохабар – 0,31 саатты (0,12 саата кп) рады.
2006-2007 жылдары облысты мраатты ызметі мемлекеттік, жеке меншікті мекемелер мен йымдарды 43 мы істерін абылданды, оны ішінде 41,2 мы бірлік тізімделді. 20 суретжатты крме дайындалды, 119 статья жарияланды, 45 мектеп сабаы ткізілді, 59 экскурсия, жеке текті жне облысты мемлекеттік архив орынан жолкрсеткіштер, анытама жне жат жинаы дайындалып жне шыарылды, 63,6 мы срау салу істелді, 56 мы сатау бірлігі тігілді.
2008 жылды баалау.2008 жылы 2007 жылмен салыстыранда мдениет йымдарыны саны 15 бірлікке сті (4 кітапхана жне 11 клуб). Мдениет мекемелеріні мемлекеттік жйесі 27 бірлікке сті (12 бірлік ауылшаруашылы йымдарынан ауысты).
Мемлекеттік кітапхана жйесі 13 бірлікке сті, Аралы аласында 2 кітапхана, останай аласында жне Алтынсарин ауданында бір-бір кітапханадан ашылды, арабалы ауданында ауылшаруашылы йымдарынан 9 кітапхана ауысты.
Мемлекеттік мдениет-демалыс йымдарыны саны арабалы ауданында 3 клуб, Сарыкл ауданында 2 клуб, Аралы жне Рудный аласында, Алтынсарин, улиекл, арасу, амысты ауданында 1 клубтан ашылуы есебінен 14 бірлікке сті. Ауылшаруашылы ксіпорындарынан 3 клуб ауысты: Аралы аласында 2 клуб жне Мендіара ауданында 1 ашылды.
Жергілікті бюджет есебінен сталатын мдениет йымдары крсеткен аылы ызмет клемі 63,9 млн. тегені райды (2007 жылыдан 2,3 млн. тегеге арты).
2008 жылы шыарылан телебадарлама жне репортаж клемі 95 саатты, немесе орташа тулік клемі – 0,28 саатты райды (2007 жылдан 0,01 саата кп). Радиохабар клемі 2008 жылды апанынан желтосанына дейін эфирге клемі 84 саатты 625 радиохабарды шыуын жобалайды, немесе орташа тулік клемі – 0,23 саатты райды.
Спорт. 2007 жылы спорт рылымдарыны саны 15 бірлікке артты жне жалпы саны 2082-ні рады.
2007 жылы Алтынсарин ауданында «Сосновый бор» дене шынытыру-сауытыру комплексі, Аралы аласы Фрунзе ауылды округі Фрунзе ауылында жне останай аласында екі спорт залы салынды.
Спорт рылымдарын алпына келтіру барысында жмыстар жргізілді: амысты ауданы амысты селосында денешынытыру-сауытыру кешені, Лисаковск аласы Октябрь ауылында спорт кешені, Жітіара аласында жабы бассейн жне улиекл ауданыны Аманараайкентінде, Медіара ауданыны Боровское ауылында, Таран ауданыны Тобыл станциясында, Лисаковск аласыны Октябрь ауылында спорт залдары алпына келтірілді.
амысты жне арабалы аудандарыны ауылдарында, арасу ауданыны ауылдарында – 3, Таран ауданыны ауылдарында - 2, Аралы аласы Фурманов ауылы жне останай аласында спорт аладары жасанды жабумен жабдыталды.
2008 жылды 1 атарына облыс аумаында 2 спорт сарайы, 16 жзу бассейні, 14 спорт кешені, 32 спорт рылымы, 617 спорт залы, 98 ату тирі, 21 шаы базасы, 23 теннис корты, 1025 жазыты рылымдар, 35 хоккей корты, 159 кіріктірілген спорт залдар, 46 ртрлі рылымдар бар. Осы рылымдарды ткізу абілеті 45,6 мы адамды рады, немесе облыс халыны 5,1 пайызын райды.
2007 жылы 1294 спорт жымдары жмыс істеді, бл 2006 жыла араанда 97,7 пайызды рады, сол жымдарда 211,0 мы адам спортпен шылданды (2006 жыла 99,2 пайыз).
алалар мен аудандарда салауатты мір салтын гіттейтін 2,5 мы іс-шаралар ткізілді, бл 2006 жыла араанда 13,6 пайыз арты, оны ішінде ауылды жерде – 1,7 мы немесе 54,5 пайыз арты іс-шара ткізілді.
Олимпиадалы резервті дайындау жмыстарын жасспірім балалар спорт мектептері мен олимпиадалы резервті даярлау орталыы жргізеді. 2007 жылы 27 жасспірім балалар спорт мектептеріні саны 27-ні рады жзне 2006 жылмен салыстыранда «Облысты жасспірім балалар футбол мектебіні» ашылуына байланысты 1 бірлікке лайды. Жасспірім балалар спорт мектептерінде 14,7 бала спортпен шылданды (2006 жыла араанда 105,2 пайыз), бл жалпы білім беретеін мектеп оушыларыны 12,2 пайызын (2006 жылы – 11,1 пайыз) рды.
Жасспірім балалар спорт мектептері оушыларыны сабаын 456 жаттытырушы малім (2006 жыла араанда 102,7 пайыз), оны ішінде 270 штатты жаттытырушы малім (105,4 пайыз) жргізеді.
Спорт йымдары 2007 жылы 1 разрядты - 308 спортшы (2006 жыла – 107,7 пайыз), спорт шеберіне міткер – 213 адам (115,8 пайыз), 42 спорт шеберін (107,7 пайыз), 6 халыаралы кластаы спорт шеберін (85,7 пайыз) дайындады.
2007 жылы азастан чемпионаттары мен біріншіліктеріне 1396 спортшы (2006 жыла – 106,4 пайыз), соны ішінде спортты кштік трлерінен - 739 спортшы атысты. Барлы атысушыларды 464-і (2006 жыла араанда– 113,3 пайыз) жлделі орындарды иемденді.
азастан Республикасыны рамаларына 217 спортшы кірді, немесе 2006 жыла араанда 103,3 пайыз арты.
Облыста 13 мы адам (2006 жылмен салыстыранда 114,2 пайыз) айналысатын 121 жасспірім балалар спорт клубтарыны жмысы йымдастырылды (3 клуба ірілендіруге байланысты 2006 жылыа араанда оларды саны аз) Барлы клубты 8-і ксіптік болып табылады, онда 537 адам шылданады. Денешынытыру ауымдастыы ртрлі спорт трлерінен 33 оамды рылымдар рды.
2008 жылды баалау.2007 жылмен салыстырандаЛисаков аласында спорт кешенін, Жанкелді ауданындаы Акл аулында мектеп спорт залын жне 6 жазыты рылымдарын салу жмыстарыны аяталуы есебінен 2008 жылы спорт рылымдарыны саны 8 бірлікке артты. Спорт рылымдарыны саны 2090 бірлікті рады.
Облыс аумаында 280,0 мы адам атысан 2,5 мы спортты іс-шаралар йымдастырылды жне ткізілді. ІІ шаы Фестивалі, «Ты - 2008» ХХІІІ Спартакиадасы, останай облысыны жасспірім балалар спорт мектептеріні ІІ кіші Олимпиадалы ойындары сияты кешенді спортты іс-шаралар ткізілді.
азастан Республикасыны спорт ардагерлеріні ІІ Стартакиадасына, р спорт трлерінен Республика чемпионаттары мен біріншіліктеріне атысуа облыс рамаларын жне 2008 жылы Олимпиада ойындарына атысуа лицензия алу шін халыаралы жарыстара алдыы атардаы спортшыларды дайындау амтамасыз етілді.
«Тобыл» футбол командасы азастан Республикасыны чемпионаты суперлигасына жне азастан мен УЕФА Кубогы тысына атысты. «Тобыл» баскетбол командасы Республика Кубогы ойынына жне лтты лига чемпионатына атысты.
1.2.9. Табиатты пайдалану жне траты дамыту экологиясы
Экологиялы жадай траты болып алуда, апатты жадайлар байалан жо.
2008 жылды 1 атарындаы жадай бойынша облыста аржы-шаруашылыы ызметімен айналысатын 16,5 мы жеке жне зады тла тіркелген, соны нтижесінде оршаан табии ортаны ластануы пайда болады. Оны ішінде табиатты пайдалануа рсатты 11,5 мы адам ресімдеп жр. 2007 жылы оршаан ортаны ластау шін тсімдер сомасы 1338,3 млн.тегені рады, тау-кен ндіру саласыны ксіпорындары оршаан ортаны ластауды негізгі кздері болып табылады.
Облыста «останай облысыны 2008 - 2010 жылдара арналан оршаан ортаны орау» ірлік бадарламасы зірленіп, іске асырылуда. Бадарламаны масаты оршаан ортаны сапасын тратандыру шін жадай жасау болып табылады.
Бадарламаны іске асыруа барлы кезеге 4564,0 млн.теге жоспарланан. 2008 жыла дейінгі мерзімге 1379,1 млн.теге блінген.
2007 жылы жергілікті бюджеттен бадарламаны іске асыруа 1200,2 млн.теге арастырылан, оны ішінде: су орларын орау жне тиімді пайдалануа – 11,2 млн.теге, флора мен фаунаны орауа – 859,5 млн.теге, ндіру жне ттыну алдытарын пайдалануа жне радиациялы ауіпсіздігіне – 328,6 млн.теге. 1199,3 млн.теге немесе 99,9 % игерілді.
Бюджеттік мекемелер мен ксіпорындарды рамында сынап бар жары шамдарды димеркуризациялау (32350 бірлік), бюджеттік мекемелер мен ксіпорындарды пайдалануа жатпайтын зиянды суле шашатын иондалан кздерін жинау жне шыару (220 бірлік) жніндегі жмыстар орындалды, жер бедеріне жне жааны аын сумен апат болдырмау масатында Жангелді ауданындаы «Орыслген» жне Жітіара ауданындаы Шевченков селосындаы Двуреченский бгеті алпына келтірілді.
Алтынсарин ауданындаы Обаан селосында, зынкл ауданындаы зынкл селосында, Федоров ауданындаы Федоров поселкісінде жне Лисаков аласында барлыы 17,9 га клемінде Т полигондары экологиялы талаптара сйкес келтірілген.
Орманды алпына келтіру жне орман сіру (оны ішінде орман ртінен кейінгі оалту), жануарлар лемін орау, санитарияны амтамасыз ету, елді мекендерді кркейту жне кгалдандыру жніндегі іс-шаралар жргізілді.
останай аласыны останай-2 трын ауданыны рылыс инженерлік атынастырыны жобалы-сметалы жне іздеу жмыстары республика трансферттері есебінен орындалды (70,8 млн.теге).
Атмосфералы ауаны жадайы. останай облысыны уе алабыны жадайы бойынша ткен жылдармен салыстыранда атмосфералы ауаны сапасы ксіпорындардан шыарындылар клемі кбеюіне байланысты нашарлай тсті.
2007 жылды ішінде атмосфераа ластаушы заттарды жалпы нерксіптік шыарындылар клемі 165,3 мы тоннаны рады, ол 2006 жылмен салыстыранда 34,4 мы тоннаа арты. Ол облыс ксіпорындары ндірістік уаттылыыны суіне, сондай-а жаа кен орындарыны игерілуін, ауылды жерлерде леуметтік саланы дамытатын ауданды орталытырды трын й айматарында стационарлы кздері саныны кбеюіне байланысты. Сонымен атар, жылыту маусымында облыс халыны шыарындысы кбейтіледі.
Автоклік облыс бойынша атмосфераны ластауды негізгі кзі болып табылады, 2007 жылды ішінде шыарынды лесі бастапы есеп жаттамасы бойынша жылына 226,3 мы тоннаны рады немесе шыарындылар жалпы клеміні 57,8 % (391,6 мы тонна), ол 2006 жылмен салыстыранда 66,6 мы тоннаа арты.
Автокліктен жер абатындаы атмосфералы ауаны сапалы параметрлеріні нашарлануы біріншіден клік бірліктеріні кбеюіне байланысты. Осылайша, останай облысыны статистикалы есептік апараты бойынша 2007 жылы ресми тіркелген клік саны 166821 бірлікті рады, бл ткен жылмен салыстыранда 33 556 бірлікке арты.
2007 жылы тау-кен ндіру ксіпорындарында шыарындылар кбейтіледі:
«Варваринское» А – ксіпорындар объектілерінде тау жмыстарын шыл жргізу, ол атмосфералы ауаа шыарындыны жылына 138 тоннаа кбейтті;
«Тохтаровка» ЖШС - кліктік коммуникацияларды дайындау жне кен орнын геологиялы зерттеу жмыстарын жргізуде. Соны нтижесінде 2007 жылы атмосфералы ауада 43,5 тоннаа дейін шыарындылар скен, ол 2006 жылмен салыстыранда 32,6 тоннаа арты.
«ркен» ЖШС - концентратты фосфорлау цехы ашылып, іске осылуына байланысты нтижесінде атмосфералы ауада 1100 тоннаа дейін шыарындылар скен.
Жер орларыны жадайы. Облыста ластау нтижесінде айналымнан шыарылан 20 мы гектардан астам жер бар. Статистикалы мліметтер бойынша азылып бзылан жерлер клемі 2300 гектарды райды. азылып бзылан жерлер шаруашылы ызмет ету барысында ксіпорындар алпына келітіреді.
Облыс бойынша азылып бзылан жерлер клемін алпына келтіру рдайым суде: 2005 жылы – 291 гектарды, 2006 жылы – 296 гектарды, 2007 жылы - 314 гектарды рды.
алдытарды жинау клемін натылау масатында облыста жыл сайын Т полигондар-йінділерге жне бзылан жерлерге тгендеу жргізіледі.
Елді мекендерді жиналан алдытар мен йымдастырылмаан йінділерден санитарлы тазарту, сондай-а Т полигондары мен йінділерді санитарлы-экологиялы талаптара сйкес келтіру жніндегі кктемгі жне кзгі айлытар жргізілген. 2007 жылы йымдастырылмаан алдытарды 1600 йіндісі жойылан, ол 2006 жылмен салыстыранда 2 есе арты.
ндіріс алдытары мен трмысты алдытар .останай облысыны Т полигондар-йінділерінде атты трмысты алдытарды жалпы саны 5320,0 мы тоннаны рады. атты трмысты алдытарды орналасан клемі – 2065 гектар.
Облыста Т йымдастырылан полигон-йінділер саны 728 рады. 500 жуы Т полигондар-йінділері санитарлы жне экологиялы талаптара сйкес келтірілді.
Оларды наты зады тлаа бекітіп беру жніндегі жмыс жргізіліп жатыр, соны нтижесінде алдытарды жинауа арналан клемдер азаяды, йінділер жанындаы ауыл шаруашылыы алаптарыны ластануы азаяды, жаын тран елді мекендерді экологиялы жадайы жасарады.
Облыс аумаында атты алдытарды негізгі лесі нерксіп алдытарына жатады, олара тау ксіпорындары алдытары, сондай-а кл, ож алдытары жатады.
2007 жылы пайда болан нерксіп алдытарды жалпы саны 260,0 млн. тоннаны рады, ол 2006 жылмен салыстыранда 12,7 млн тоннаа немесе 5,1 пайыза арты. Аршыма тау жыныстар клемін лайту кеніштердегі кен игеру клеміні лаюына байланысты.
Облыста жыл сайын пайда болатын алдытар екінші айтара пайдалануы 2 пайыз, дамыан елдерде бл крсеткіш 10-50 пайыза дейін жетеді.
«Аллюминий Казахстана» А (КБРУ жне ТБРУ) тау жмыстары барысында пайда болан алдытарды оршаан ортаа серін азайту жне оларды жиналуын азайту шін ксіпорын карьерлерді азылан кеістігіне аршыма тау жыныстарын орнатады. Табиат орау іс-шаралары есебінен КБРУ-да 2007 жылы нерксіп алдытары (аршыма тау жыныстары) 7900 мы текше метрге ысаран. Торай кен басармасында (ТБРУ) 2007 жылы карьерлерді азылан кеістігіне 2140 мы текше метр бос аршыма тау жыныстары орналастырылды.
Рудный аласы «ССТБ» А-ны шаруашылы ызметіні нтижесінде (2008 ж. 01.01. дейін) ндірісті орасан зор алдытары алыптасты, аршыма тау жыныстары – 5903,714 млн. тонна, ылалды магнитті айыру алдытары 462640,0 млн. тонна болды.
ра магнитті айыруды алдытарын, саталан тас кесектер мен таста жыныстарды кліктік атынастар рылысына пайдалану ндірістік алдытарды пайда болуын жыл сайын 1600-1800 мы тоннаа азаюын амтамасыз етті.
«Костанайские минералы» А сатылан аршыма тау жыныстары иыршытас пен карьердегі темір жолдарына тсенішіті ндіру шін пайдаланылады - жылына 70-90 мы тонна.
«ркен» ЖШС Лисаков филиалы жыл сайын деу мен пайдалануа берілетін 100, 0 мы тонна баланстан тыс кен ндіреді.
атты трмысты алдытарды басаруды ірлік облысты ылыми-негізделген бадарламасын зірлеуге 6,0 млн.теге сомасында аражат блінген. «останай, Рудный алалары жне останай ауданыны алдытарын кешенді басаруды жйесін ру» нысаналы бадарлама» жобаны іске асырылуын бадарлама зірлеуші - «Технологиялар инжинирингі мен трансферт орталыы» А орындайды, Астана аласы.
Су орларыны жадайы. Тобыл зені мен оны салалары останай облысыны трындарын сумен амтамасыз етуді негізгі кзі болып табылады.
алаларды, шаруа ожалытарды, баша оамдарыны шаруашылы-ауыз су мтаждытарын анааттандыру жне нерксіптік масата пайдалану шін останай облысында 7 су оймасы салынып, пайдаланылады, оларды клемі:
1) Желуар – 34,0 млн. текше метр;
2) Жоары Шортанды -3,6 млн. текше метр;
3) Жоары Тобыл -816,6 млн. текше метр;
4) ызыл Жар -9,73 млн. текше метр;
5) аратомар – 586,0 млн. текше метр;
6) Сергеев – 5,0 млн. текше метр;
7) Аманкелді – 6,75 млн. текше метр;
Облыс аумаы жерді ылалдыы жеткіліксіз аймата орналасан жне сондытан оны шегіндегі жер сті су оры лкен емес. Жергілікті жер стіндегі аынды ар жамылысыны ерген кезінде алыптасады.
Су сапасыны шекаралас мониторингі шеберінде Тобыл, Шортанды, Желуар, Обаан зендері жне ауыз су баытындаы су оймасы зерттелген. Талдау нтижесі бойынша шекаралас облыстармен апарат алмасу жргізіледі – оран жне Челябі. Тобыл зенінде суды ластау индексі (СЛИ) биогендік элементтер мен оттегі тобы бойынша орташа 0,60 рады, ол 2 класа сйкес – таза су.
останай облысында ксіпорындарды жер сті су оймаларына рсат етілмеген 6 тгінді бар.
2007 жылды ішінде аын суларды жер сті су оймаларына тгу 11477,5 мы текше метр рады, ол 2006 жыла араанда 14 % тмен. 2006 жылмен салыстырса, ластау заттар йінділеріні клемі 23 мы тоннаа азайды. Аын клеміні азайтылуы «Алюминий Казахстана» А Краснооктябрь боксит кен басармасы (КБРУ) карьерлерді біреуін азылу себебімен карьерлік суткпені жмысыны бітуіне байланысты.
Экологиялы талаптарды сатау мен су орау іс-шараларын сатауа ата баылау жргізіледі. Мысалы суды тиімді пайдалану жне йінді клемін азайту масатында тау кен ндіру ксіпорындары карьер суларын жмыс аладарында шады басу масатында суармалау шін пайдаланады. «ССТ»А кл, ожды тасымалдау шін алды оймасыны суын айта пайдаланады.
Мемлекеттік коммуналды ксіпорындары балансында жататын жергілікті канализациялы тазарту рылыстары (КТ) жмысыны тиімділігі траты баылануда. Оларды негізгі блігі анаатсыз жадайда тр, крделі жндеу мен айта жаартуды талап етеді. Республикалы трансферттер есебінен останай аласыны останай-2 ысымды канализациялы коллекторы салынды.
1.3. Индустриалды-инновациялы даму стратегиясын іске асыру
1.3.1. деу нерксібіні басымды салаларын дамыту
азастан Республикасыны 2003-2015 жылдара арналан индустриялы-инновациялы даму стратегиясы шеберінде 2006-2007 жылдара 44,2 млрд. теге сомасына 39 инвестициялы жоба, соны ішінде 2007 жыла -26,6 млрд. теге сомасына 19 жоба іске асырылды.
Азы-тлік жне рылыс материалдарыны ндірісі секілді ндеу нерксібіні салалары осы бадарламаны іске асырудаы басымды баыттар болып табылады.
2007 жылы деу нерксібінде барлыы 17 инвестициялы жоба іске асырылды, инвестицияны жалпы сомасы 7,8 млрд. тегені рады, бл 2006 жылдан 3 есе арты. 637 жмыс орындары рылды.
2008 жылы Стратегия шеберінде 4,2 млрд. теге нымен 18 жоба іске асырылды жне 479 жаа жмыс орындары рылды.
деу нерксібінде мынадай ірі инвестициялы жобаларды іске асырылуы жоспарлануда:
«Пластстандарт» ЖШС – «Полиэтиленді бырларын шыару», жобаны ны – 572,2 млн.теге, 120-а дейін жмыс орындарын ру жоспарлануда;
«Милх» ЖШС – «Ст ндіру бойынша зауыт рылысы», жобаны ны – 1260 млн. теге, 60 жмыс орындарын ру жоспарлануда;
«ПТК«Содружество» ЖШС – «Рапс майыны ндірісі», жобаны ны – 1142,7 млн. теге, 55 жмыс орындарын ру жоспарлануда.
Сондай-а 2008 жылы «ССТБ» А «Металдандырылан нім ндірісі зауытыны рылысы», 108,0 млрд. теге нымен (900 млн. АШ доллар) инвестициялы жобаны іске асыруа кіріседі, іске асыру мерзімі – 2008-2013 жылдар жне «Музбель» ЖШС – Шевченковский кенорныны негізінде рамында никель бар кенді айта ндіру бойынша тау-кен айта ндіру комбинатыны рылысы, 82,3 млрд. теге нымен (670 млн. АШ доллар), іске асыру мерзімі – 2008-2013 жылдар, олар «азастанны 30 корпоративті кшбасшылар» бадарламасына енді.
1.3.2. Жоары стеме ны бар экспорта баытталан німді шыару
останай облысында азастан Республикасы кіметіні 2005 жылы 11 суірдегі аулысымен бекітілген, Жоары стеме ны бар жеке меншік ндіріс тауарлар тізіміне енгізілген нім жо.
1.3.3. Технологияларды жне инновацияларды дамыту
2007 жылы машина жасау ксіпорындарымен «Ауыл шаруашылыын механикаландыру жне электрлендіруді Целинный ылыми-зерттеу институты» ДГП белсенді ынтыматастыта болды. Институт жаа жобаларды пайдалануа негізделген меншікті технологияларын енгізді, ылыми зерттеулерді нтижесінде сыныстарды бір атары, крнекті оу ралдары шыарылды. абылдау жне сертификатты сынатар ткізу мселелерінде институт «Агротехмаш» ЖШС, «АгромашХолдинг» Ф, «Экспро» ЖШС, «Дормаш» ЖШС жне т.б. ауыл шаруашылы техникаларын зірлеуге жне игеруге баытталатын облыс ксіпорындарымен ылыми-практикалы байланысын збей отыр. Институт базасында семинарлар жне ауыл шарушылы ксіпорындарыны жоары жне орта топтаы мамандарды оыту ткізіліп трады.
останай дизель зауыты ндірісті алпына келтіру мезгілінен бастап останай инженерлік-экономикалы институтымен ынтыматастыта келеді.
1.3.4. Инфрарылымды, соны ішінде шаын ксіпкерлікті дамыту
азастан Республикасы Президентіні 2007 жылы ыркйектегі № 407 Жарлыымен Индустриялы-инновациялы саясат шеберінде ірлік даму тиімділігін арттыру масатында «Тобыл» леуметтік-ксіпкерлік корпорациясы» лтты компаниясы» А рылды жне останай аласында орналастырылды. азіргі уаытта «Тобол» КК» К» А облысты инфрарылымды жобаларын іске асыру жне жер ойнауын пайдалану объектілеріне инвесторларды тарту жніндегі жмысын жргізуде.
Облыста 39 ксіпкерлер оамды йымдары ызмет етуде, соны ішінде: 4 оамды оры, 32 оамды бірлестігі, останай облысты сауда-нерксіп палатасы, шаын ксіпкерлікті олдаумен айналысатын 1 бизнес-инкубатор жне халыаралы йым ызмет атарады.
2007 жылы шаын ксіпкерлік субъектілерді меншігіне аысыз 32 мемлекеттік коммуналды меншігі тапсырылды, аукционда 43 объект сатылды.
1.3.5. Мемлекеттік даму институттары арылы іске асырылатын жобаларды тиімділігі. Нтижелерді баалары
Мемлекеттік даму институтыны олдауымен «азастан даму банкі» А екі басым жобаны іске асыруда:
1. «Казхимволокно» ЖШС останай . АРНИКС німіні ндірісі жніндегі технологиялы кешенді іске осу жне іске асыру (жартылай амид талшыы, талшыты-абышалы байланыстыратын комплексті жіп). Жобаны ны - 3036,0 млн. теге (23 млн. АШ доллары).
азастанны даму банкімен жобаны 9,5 млн. АШ доллары млшерінде аржыландыру малданды, соны ішінде 6,5 млн. АШ доллары игерілді. 2006 жылды ыркйек айында зауыт сынатан тті. 92 жмыс орны рылды. Банк жобасын рі арай аржыландыру мселесі шешілуде;
2. останай дизель зауытында жинатау ндірісін дамыту, сондай-а «АгромашХолдинг» А меншікті конструкторлы зірлемелер негізінде техника мен дизелді озаыш ндіру.
«азастанны даму банкі» А 20 млн. АШ доллары млшерінде кредит блді, 19,6 млн. АШ доллары игерілді. 709 жмыс орны рылды.
Шаын бизнесті инвестициялы жобалары «ДАМУ» ксіпкерлікті олдау оры» А олдауында іске асырылуда, ол 2007 жылы 652,5 млн. теге жалпы сомасына 68 жобаны аржыландырды.
1.4. орытындылар
2007 жылы бір жан басына шаанда жалпы ірлік нім (Ж) 624,6 мы тегені рады жне 2006 жылмен салыстыранда 45,4 пайыза сті (2006 жылы – 429,5 мы теге).
Облыс нерксібінде 2007 жылы ндіріс сті: агломерирленген кен 4,2 пайыза, рамында алтын бар кен 40,1 пайыза, темір кенді шекемтастар мен бокситтер 1,1 пайыза, шжы німдері – 25,9, нделген ст – 6,3, сары май – 7,1 пайыза, ірімшік пен сзбе 24,3 пайыза, йогурт – 12,2, н 29,0 пайыза, кондитерлік німдер – 10,6 пайыза, нан – 2,4 пайыза, макарон - 1,7 есе, ст жне ойытылан айма - 2,6 есе, алкогольсіз сусындар- 2,7 есеге сті.
2008 жылы нерксіп нім ндірісіні жоспарланан клемі 325,7 млрд. тегені немесе 2007 жылды дегейіне 140,3 пайызды райды.
2007 жылы облыста ауыл шаруашылыыны жалпы німі 188,9 млрд. тегеге ндіріліп, наты клемні индексі 2006 жылмен салыстыранда 116,5 пайызды рады.
2007 жылы асты алабы 3957,8 мы гектарды рады, ол 2006 жылыдан 344,1 мы гектара арты. Негізгі асты даылы бидай 3671,8 мы гектар алапта орналастырылды, ол 2006 жылыдан 364,7 мы гектар кп.
2007 жылы 2006 жылмен салыстыранда ауыл шаруашылыы жануарлары мен старды барлы трлеріні сіміне ол жеткізілді: ірі ара мал – 2,7 пайыза (оны ішінде сиыр 3,4 пайыза), ой мен ешкі – 4 пайыза, шоша - 4,8 пайыза, жылы – 4,2 пайыза, с – 9,4 пайыза.
Барлы нысандаы ожалытар 2007 жылы 230,2 мы тонна ет, 607,4 мы тонна ст жне 383,3 млн. дана жмырта ндірді. 2006 жылмен салыстыранда ет ндірісіні клемі - 2,2 пайыза, ст – 3,7 пайыза, жмырта – 7,6 пайыза сті.
2008 жылы 2007 жыла араанда ктілетін сім:
асты жне днді даылдар алабыны сімі – 201,3 мы гектара, оны ішінде бидай – 171,9 мы гектара, майлы даылдар – 19,4 мы гектара, оны ішінде рапс – 12,1 мы гектара, картоп жне ккністер – 0,2 мы гектара;
ндіріс клеміні кбеюі: ет – 1,5 пайыза, ст – 2,2, жмырта – 2,3 пайыза.
Облыс трындарыны орташа айлы наты ашалай табысы 2007 жылы 21860 тегені рап, 2006 жылмен салыстыранда (16566 теге) 32 пайыза сті.
Жалаы клемі ашалай табысты суін маызды трде сипаттайды. 2007 жылы шаын ксіпорындардаы жмыскелер санын оса есептегендегі бір жмыскерді орташа айлы жалаысы 36156 тегені рап, 2006 жылмен салыстыранда 30,2 пайыза сті. Наты жалаы 17,3 % - а сті.
2007 жылы орташа айлы зейнетаы млшері (базалызейнетаы тлемін есептегенде) 2006 жылмен салыстыранда 5,9 %-а сті.
Жмыссызды дегейіні 2006 жылы 7,8% - дан 2007 жылы 7,5% - а дейін тмендегені байалды, ол ндірісті суі мен экономиканы р трлі салаларында жаа жмыс орындарыны ашылуына байланысты.
Кедейшілік дегейі 2006 жылы 2% - дан 2007 жылы 1,5% - а дейін ысарды.
2. 2008-2010 жылдара арналан облысты леуметтік-экономикалы дамуыны негізгі баыттары
2.1. Облысты леуметтік-экономикалы дамуыны проблемалы мселелері
Электр энергетикасы:
1. останай облысында уат кзі тапшы. Облыса Екібастз – Павлодар энергия кешенінен 70 пайыза дейін электр энергиясы жеткізіледі. Жктемені суі тек облыс бойынша жыл сайын 3-5 пайызды раанда, генерациялы уаттар негізінен артып жатпаандытан, республиканы тніп тран электр энергиясыны тапшылыы аладатуда.
Бгінгі тада Рудный ЖЭО-ын жаарту жмыстары жргізілуде, онда уаттылыы 63 МВт турбоагрегат ондырылады. Алайда барлы ндірілетін электр энергиясы «ССКБ» А з ажеттіліктеріне арай пайдаланылады да, облысты электрмен жабдытау мселесін шешпейді.
Энергетикалы уаттылыты тапшылыын жабу шін энергетикалы кмірді жергілікті кен орындарыны базасында уаттылыы 2000 МВт Торай (смрын) ГРЭС рылысын жзеге асыру ажет. Облыста энергетикалы кмірді лкен оры бар. Кен орныны р блшегіне дейін зерттеген Уралгипрошахт институтыны жмыс нтижелері бойынша жылына жалпы німділігі 119 млн. тоннаны райтын алты ірі кмір ндіруші кен орындары рылысын жргізуге ммкіндік бар, бл жалпы уаттылыы 20 мы МВт райтын электр станциясын кмірмен амтамасыз етуге ммкіндік береді.
Осы электр станциясын салмай, болашата облысты электрмен жабдытау мселесін шешу ммкін емес.
2. азастан Республикасы бойынша электрмен жабдытауды е жоары тарифтеріні бірі останай облысында – 8,0456 теге/кВт.с (С-пен).
Мндай жоары тарифті болуыны себебі мынада:
облыс электр энергиясын лтты электр желісі бойынша беруге азастан Республикасы бойынша е жоары тарифті олданатын солтстік-батыс аймаына жатады (азастан Республикасыны Табии монополияларды реттеу агенттігі траасыны 2005 жылы 27 желтосандаы № 372 – Н бйрыымен бекітілген «лтты электр желілері арылы электр энергиясын беру жніндегі ызметке тарифтерді есептеу дістемесіне» сйкес);
облыста 110-35 киловольт жне 10-0,4 киловольт желілеріне екі меншік иесі бар – «Межрегионэнерготранзит» ЖШС жне «Костанайский Энерго Центр» ЖШС жне бларды р айсысы шін з желілері бойынша тасымалдауа тариф бекітілген;
укілетті органмен тасымалдау тарифіне инвестициялы рама осылады, млікті жала алуды шыындары, оларды наты орындалуын ешкім баыламайды.
Электрмен жабдытауды жоары тарифі бизнесті дамуына кедергі келтіруде, облысты леуметтік жадайына кері серін тигізуде.
Аымдаы жылы электр энергетикасы саласындаы негізгі мселелер – электр рал – жабдытарыны атты тозуы, Екібастз энергия кздерінен электр энергиясын жеткізуге туелділік, таы бір осылан проблема – электр энергиясын ндірушілерді тарапынан баа диктаты (шарты).
Электр энергиясын сатып алуды наты баасыны жне тарифте арастырылан бааны сйкес келмеуі ксіпорында ашалай аражат тапшылыына серін тигізеді.
сынамыз:
тасымалдау ашытыына туелділікті ысартатын, электр энергиясын лтты желі бойынша тасымалдау дісін зірлеу;
инвестициялы рама негіздемесіне, оны наты орындалуына ерекше назар аудара отырып, тасымалдауды барлы тізбегі бойынша электр энергиясын тасымалдауды тарифін тексеру. Инвестициялы раманы тарифіне осу кезінде жаартуа жататын объектілер тізбесін электр энергетика саласындаы облысты атарушы органымен келістіру;
млікті жала алуды шыындарын тарифке осуа тиым салу;
электрмен жабдытауды сенімділігін арттыру масатында жеке меншік иелерінен мліктік кешенді сатып ала отырып, олданыстаы ірлік электр желілері компанияларын масатты трде мемлекет меншігіне алу. Таратушы желілерін жне жылу кздерін дамыту мселелерімен айналысуы ажет жергілікті атарушы органдара кілеттік беру. Бгінгі тада жергілікті атарушы органдарда мндай кілеттік жо, бл оларды ірлік электр энергетикалы ксіпорындарды ызметіне сер етуіне ммкіндік бермейді, алайда бл ксіпорындар облыс аумаында халыты электр жне жылу энергиясымен амтамасыз ету бойынша маызды леуметтік ызметті жзеге асыруда. Бл жергілікті билік органдарыны электрмен жабдытауды сенімділігіне жауапкершілікті арттыруа, бюджеттік аражатты электр желілері шаруашылыын дамытуа баыттауа ммкіндік береді, ал бл баса салаларды дамыту шін жадай жасауа о серін тигізеді.
Газбен жабдытау:
Облысты 680 елді мекеніні 55-не газ бырлары жргізілген, оны ішінде 4 алаа жне 51 селолы елді мекенге. Сонымен атар газ жргізілген елді мекендерді зінде потенциалды ттынушыларды газдандыру аяталмаан. Облыста магистралды газ бырларын жне газ таратушы желілерді салу бойынша инвестициялы жобаларды зірлеу жне тзету жнінде жмыстар жгізілуде.
Газдандыруды республика экономикасын дамытатын басымды баыттарды тізбесіне осу керек жне елді мекендерді газдандыру шін облыса жыл сайын нысаналы трансферттер блу керек.
Сйытылан газбен жабдытау:
Облысты сйытылан газды жылды ттынуы 11 мы тоннаны райды.
Газбен жабдытауды бес ксіпорын жзеге асырады. Сонымен атар жеткізуші зауыттармен тікелей байланыса шыу проблемасы бар, газ делдалдар арылы сатып алынады, бл жеткізуді сенімділігіне де, сйытылан газды сатып алуды баасына да кері серін тигізеді.
Сйытылан газды жеткізуді сенімділігін жне тарифті бдан рі суін болдырмауды амтамасыз ету масатында сйытылан газды ндірушілер мен газбен жабдытаушы ксіпорындар арасындаы делдалды болдырмайтын, оны халыа жеткізуді амтамасыз ететін Газбен жабдытау ережесін зірлеу ажет.
Сумен жабдытау:
1. 680 елді мекенненорталытандырылан сумен 154 елді мекен, немесе 22,6 пайызы амтамасыз етіледі. Сумен амтамасыз ету (су тоандары, су тартыштар, су тазарту имараттары) жне облысты су тарту объектілеріні кбі за мерзімді пайдалануды нтижесінде жарамсыз техникалы жадайда болып тр. 79 елді мекенге су 8-40 шаырым ашытытан алып келінеді, сондытан суды тщыландыру рылыларын жне су тартыштар салу ажет болып отыр.
Ауыз суа блінетін аражаттар клемін жылына 1,5 млрд. тегеге дейін лайту ажет.
2. 2007 жылы 12 инвестициялы жобаны іске асыруа 593,3 млн. теге блінді, соны ішінде 9 жоба бойынша сома 40 млн.-нан аспады, соан арамай объектілерді салу 2-3 жыла созылды. Аымдаы 2008 жылы 12 инвестициялы жобаларды іске асыруа 1209,6 млн. теге блінді.
аражатты бірнеше инвестициялы жобалара шаын клемде блінуі объектілерді пайдалануа беру мерзімін зартады, материал баасыны суіне байланысты (айта жаарту) рылыс ныны лаюына кеп соады.
Мны сыртында, объектілер тізімін алыптастыру барысында республика бойынша оларды саны те кп болуына байланысты детте аржыландыруды ашу кезінде лкен иынды туызатын объект атаулары брмаланады. Осылайша 2007 жылы 12 сумен амтамасыз ету объектілеріні 4-еуі бойынша атаулары дрыс крсетілмеген.
Сумен амтамасыз ету жніндегі инвестициялы жобаларды іске асыруа ірлерге масатты трансферттерді жалпы сомамен блуді жне техниканы, блінген аражаттарды те тиімді пайдалануа себебін тигізетін басымды жобалары тізімін орындауда здігінен анытау ммкіндігін беру, объектілерді пайдалануа беруді оларды ныны ымбаттауынсыз тездету жне халыты ауыз сумен амтамасыз ету – негізгі міндет шешімін жуытату.
3. Бгінгі кні жоары тарифке байланысты ауыз суа ауыл трындарыны кбісіні олы жетпей отыр. Ауылды жерлерде сумен амтамасыз етуге жрдем аша беру мселені жартылай шешімі болып отыр.
Топты су бырларын субсидиялау тртібі асылында суды пайдаланушыны емес, сумен амтамасыз ету йымына атысты боландытан сумен амтамасыз ету мселесін шешпейді.
Сумен амтамасыз ету йымы шін белгіленген тртіпте бекітілген суа арналан тарифті жне азастан Республикасы кіметіні аулысымен бекітілген суды бір шаршы метрі шін аыны млшерлі дегейін субсидияларды есептеу барысында негізге ала отырып, ауыз сумен амтамасыз етуді субсидиялау тртібін згерту ажет. Тариф жне аыны млшерлі дегейі арасындаы айырмашылы субсидиялануа тиіс.
4. стінде бген рылан каскад бар Тобыл зені облысты негізгі су кзі болып табылады.
Е ірі гидротехникалы имараттар: республикалы бюджеттен стауа жне жндеуге аражат блінетін республика меншігіндегі Жоары Тобыл, ызыл-Жар, Сергеев, Амангелді бгендері.
Сол сияты коммуналды ксіпорындар баланысында техникалы тзету жадайында олдауа жергілікті бюджетте аражат жо Желуар, Шортанды № 1, Шортанды № 2, Ажар, Ащы-Тасты, Октябрь,Кемен-Орал жне баса бгендер бар.
Техникалы тзету жадайында осы гидро имараттарды сатауа жне халыты сумен сенімді амтамасыз ету шін бгендерде ажетті су орын руа себеп боатын коммуналды меншік арамаындаы гидротехникалы имараттарды айта жаартуа республикалы бюджеттен масатты трансферттер блу ммкіндігін арастыру ажет.
Клік:
1. Республикалы маызы бар жолдар арылы негізінен алааралы жне халыаралы байланысы бойынша жретін транзит клігіні озалысымен амтамасыз етіледі. Сонымен атар, барлы жерлерде республикалы жолдар зара байланысты емес, сондай-а Ресей Федерациясыны шекарасына шыатын бірнеше автомобиль жолдары облысты маызы бар жолдар мртебесіне ие.
Осыан байланысты зындыы 9 км республикалы маызы бар автомобиль жолдары желісіндегі зілістерді жою керек, оны ішінде «останай-улиекл» автомобиль жолын «арабта-останай» автомобиль жолымен байланыстыратын - 2 км учаскесі жне «останай-Жітіара-Мктікл» 47-54 км – 7 км автожол учаскесі.
Облыс шекарасына шыатын жне облыс орталыын аудан орталытарымен байланыстыратын зындыы 1482 км облысты жне ауданды маызы бар автожолдарды республикалы жолдар желісіне беру керек, оны ішінде:
облыс шекарасына шыатын а/ж: «зынкл-Пресногорьков-Белоглин-Воскресенов» а/ж 63-106 км – 43 км, «Красная Пресня-Звериноголов» а/ж 0-56 км – 56 км, «Тобыл – Таранов – Красносельск – Набережный» а/ж 0-45 км – 45 км, «Таранов-Варварин» а/ж 0-40 км – 40 км, «Жітіара-Чайковский» а/ж 0-27 км – 27 км, «Мариновка селосына кіреберіс жол» а/ж 0-9 км – 9 км, «останай-Введен-Загарин-Усть-Уйский» а/ж 0-121 км – 121 км, «Сарыкл-Б.Дубравы» а/ж 0-56 км – 56 км, «Торай-Ашыана» а/ж 0-71,1 км – 71,1 км;
облыс орталыын аудан орталыымен байланыстыратын а/жолдар: «улиекл-Жалдама» а/ж 0 - 257 км – 257 км, «Аралы-Торай» а/ж 0 - 288 км – 288 км, «Раздольный-Докучаев-Аралкл» а/ж учаскесі – 34 км, «арасу-Б.Чураковка» а/ж 0 - 114,09 км – 114,09 км, «амысты-Ливанов-Жітара» а/ж 0-17 км – 17 км, «Адаев-Ораш-Аралкл» а/ж 0 - 110 км – 110 км, «Торай-Шилі-Аралкл» а/ж 0 - 182,1 км – 182,1 км, «уежайа кіреберіс жол» а/ж 0 - 6 км – 6 км, «останай аласына кіреберіс жол» а/ж 0 - 6 км – 6 км.
2. «азастан Республикасыны автомобиль жолдарын жндеу жне алпында стауды аражаттандыру нормативін бекіту туралы» азастан Республикасы кіметіні 2003 жылды 30 суіріндегі № 423 аулысына сйкес аражаттандыру нормативтері бекітілген:
1 км жалпы пайдалану автожолдарын алпында стау жмысы, аымдаы жне орташа жндеу жмыстары. Бл норматив 2003-дан бері згертілмеген, сол сияты жоарыда айтып кеткен жмыстарды жргізуге пайдаланылатын негізгі жол-рылыс материалдары немі суде. Сондытан жндеу жмыстарыны жалпы олданыстаы автожолдарды аражаттандыру нормативтерін сіруді сынамыз, яни оларды айлы есептеу крсеткішіне байланыстырсын.
айта жаарту жне крделі жндеуден баса жыл сайын алпында стау, аымдаы жне орташа жндеу шін останай облысыны облысты жне ауданды маызы бар автожолдарына 8,0 млрд. теге ажет. Сол сияты наты айтанда жоарыда айтылан жмыстарды аржыландыру жндеу жмысыны тріне байланысты сранысты 5-тен 10 пайызын райды. аржыландыру клемін облысты субвенцияны кбейту арылы нормативке жеткізуді сынамыз.
3. азастан Республикасыны Транспорт стратегиясына сйкес 2015 жыла дейін жасанды шу-ону алаын айта жаарту жне останай аласыны аэровокзалына республикалы бюджеттен 9,3 млрд. теге клемінде аражат блінуі ажет.
Экология :
«КОТЕКС» А банкрота шыраанына байланысты 3732 ампула санындаы радиактивті алды (НСЭ-200,400 статикалы электрлі нейтрализаторлары), сондай-а 400 000 дана санындаы рамында сынап бар жарышам алан.
Радиактивті алдытарды жерлеу «азастан Республикасыны экологиялы мселелері» реестріне енгізілді жне республика бюджет есебінен аржыландырылатын болады. 2008 жылы республикалы бюджеттен 30 млн. теге сомасында аражат блу ажет.
2.2. 2009-2011 жылдара арналан облысты леуметтік-экономикалы дамуды масаттары мен міндеттері
Стратегиялы масат халыты трмысты дегейін жне ебек ндірісін арттыруды амтамасыз ететін, ксіпкерлікті дамуына олайлы жадай жасайтын, сондай-а инновациялы процестерді енгізуді ынталандыратын ірді бсекелік артышылытарын тиімді олдану арылы облысты лемдік жне ауматы рынокта бсекеге абілеттілігін арттыру болып табылады.
Міндеттері
аржылы ызметтер:
республикалы жне жергілікті бюджеттен алынан кредит бойынша берешекті кредиттік шартпен жне келісімімен белгіленген тртіппен теуді амтамасыз ету;
аржы, сатандыру инфрарылымдары жне апаратты-маркетингтік амтамасыз ету арылы агронерксіп кешені субъектілеріні ксіпкерлік белсенділігін арттыру;
ауылды жерлерде ШКС кредиттеу шін шаын кредит беру йымдарыны ірлік жйесін кеейту;
конкурс негізінде бюджет аражаты есебінен мына номинациялар бойынша жеілдікпен кредит беру ммкіндігі: «Е здік инновациялы жоба», «Ауыл шараушылыы саласындаы е здік жоба», «нерксіп саласындаы е здік жоба», «ызмет крсету саласындаы е здік жоба» жне т.б.
Коммуналды млік:
мемлекеттік коммуналды млікті тиімді пайдалану, соны ішінде оны жала беру жолымен;
Зады тлаларды бірыай мемлекеттік тіркелімінен жарылы капиталында мемлекет атысатын жмыс істемейтін мемлекеттік зады тлаларды шыару жнінде жмыс жасау;
мемлекеттік меншікте стау тиімсіз жне орынсыз мемлекеттік коммуналды млікті жекешелендіру сауда-сатты арылы жеке меншікке ауысуы;
зіне алуа жне инвестициялы бадарламаларды іске асыру жніндегі міндеттемелерді орындауа дайын инвесторлара келешекте залалды объектілерді жекешелендіру жолымен облысты экономикасына инвестицияларды тарту есебінен жергілікті бюджетке табыстар алу. Мемлекеттік коммуналды млікті барынша кп санын жекешелендіру нтижесінде салы салынатын базасын кеейту есебінен жергілікті бюджетке табыстар алу;
мемлекеттік коммуналды млікті жекешелендіруді айындылы жне бсекелік рдісін амтамасыз ету.
нерксіп:
ндіру секторыны тиімділігін арттыру;
ндірісті шикізат емес секторын дамыту жне экономиканы ртараптандыруды амтамасыз ету;
нерксіп ксіпорындарыны технологиялы жаартуын ткізу, экспорта бейімделген жоары технологиялы ылыми ажеттілікті ндірістер ру, ндірілген німні ассортиментін кеейту, оны бсекеге абілеттілігін сіру;
шетелдік инвестицияларды сіру, инвестициялы ортаны жасарту жне стратегиялы инвесторларды тарту;
жаа жне жоары технологиялар, шетелдік озы тжірибені тарту шін осымша олайлы жадайларды амтамасыз ету;
халыаралы кірігуге жне ынтыматастыа олдау крсету;
экспортты жне импортты ауыстыратын ндірісті ынталандыру;
жаа жмыс орындарын ру, олда бар ндірістік уаттылыты арттыру.
Электрмен жабдытау:
«останай облысыны 2008 – 2010 жылдара арналан электр-жылу энергетикасын дамыту», «останай облысыны 2008-2015 жылдара арналан энергия немділігі» ірлік бадарламаларын іске асыру жніндегі іс-шаралар жоспарын орындау;
электр энергиясын есептейтін азіргі замана сай жйені енгізу жніндегі жмыстарды жаластыру, энергетика ксіпорындарыны басты осалы станцияларына электр энергиясын есептейтін автоматты жйені орнату;
болашаы бар елді мекендерде орталытандырылан электрмен жабдытауды алпына келтіру, ал экономикалы олайсыз, энергия жйесінен алыс жатан жне халы аз елді мекендерге электр энергиясыны орталытандырылмаан баламалы кзін орнату.
Газбен жабдытау:
«останай облысын 2007 – 2009 жылдары газдандыру» ірлік бадарламасын іске асыру жніндегі іс – шаралар жоспарын орындау;
елді мекендерде жоары ысымды жаластырушыгаз бырларын салу;
газ жргізілген елді мекендерді одан рі газдандыру шін таратушы желілерді салу.
Сумен амтамасыз ету:
халыты керекті млшердегі жне кепілденген сапасы бар сумен амтамасыз етуге баытталан іс-шаралар кешенін зірлеу;
халыты тиімді санитарлы-гигиеналы трмысты жадайларын ру жолдарын анытау;
су бырлары жйелеріні жне имараттарды, ауыз су кздеріні кйін баылау жйесін жетілдіру;
рылыс материалдарны ндірісі:
Ішкі нарыта сас німдерді шыаруа жне лемдік нарыта бсекеге абілетті болуа абілетті жоары сападаы рылыс материалдарын, бйымдар жне конструкцияларды шыаруды йымдастыру.
Шаын ксіпкерлік:
шаын ксіпкерлік субъектілеріні санын сіру жне болашата тиімді дамыту шін жадай жасау, жаа жмыс орындарын ру;
мемлекеттік жне ірлік бадарламаларда аралан іс-шараларды іске асыру;
кімшілік кедергілерді тмендету;
инфрарылым жне апаратты амтамасыз етуді одан рі дамыту;
ШКС кредиттік ресурстара ол жеткізуін амтамасыз ету.
Агронерксіп кешенін дамыту:
Ішкі ажеттіліктерді амтамасыз ету жне экспортты орларды алыптастыру шін ауыл шаруашылы німдерін жне азы-тлікті траты ндіру;
салалар німділігі мен табыстылыыны суін амтамасыз ету, лтты німдерді бсекелік артышылытарын дамыту;
ауыл шаруашылыы рылымдарын айматы мамандандыру жне ірілету;
егін шаруашылыына ылал сатаыш технологияны енгізу;
техникалы жаратандыруды сапалы сімі негізінде АК салаларыны техникалы жне технологиялы жаыруларын амтамасыз ету;
халыты картоппен жне ккніс-баша німдерімен амтамасыз ету;
азы базасын дамыту;
АК німдеріні сапасын баылау жне ауіпсіздік туекелін баалау жйесін жаырту мен ныайтуды амтамасыз ету;
Ветеринарлы жне фитосанитарлы ауіпсіздікті амтамасыз ету;
ауыл шаруашылыы німдерін дайындау жне ктерме сауда жйесін дамыту;
аржы, сатандыру инфрарылымын жне апаратты-маркетингтік амтамасыз етуді дамыту жолымен АК нысандарыны ксіпкерлік белсенділігін арттыру;
АК ылыми-инновациялы инфрарылымы мен оны кадрлармен амтамасыз етуді жетілдіруді дамыту.
Клік жне коммуникация:
автомобиль жолдары жадайына баылау жасау жйесін жетілдіру;
жолдарды нормативтік талаптара келтіру жніндегі іс - шараларды орындау;
жол маайындаы сервис дегейін жоарлату;
озалыс ауіпсіздігін жоарылату жніндегі іс-шаралар кешенін орындау;
тасымалдау саласында адал бсекелестікті ру;
елді мекендерді автобус байланыстарымен толы амту;
жолаушылара сервистік ызмет крсетуді ру;
шапен шыру ызметіні санын кбейту;
останай халыаралы уежайы А аэровокзал кешені мен жасанды шу-ону жолын алпына келтіру жне арнайы техниканы сатып алу;
пошталы, аржы жне агенттік ызметті толы трлерін крсететін пошталы-жинатау жйесін жетілдіру;
нарыты телекоммуникациялы секторын ырытандыру жадайында бсекелесу;
телекоммуникация желісін дамыту мен жаарту, жаа ызметтердісыну.
Туризм:
облысты туристік ммкіншіліктерін арттыру;
туризмні материалды базасын жне туристік инфрарылымын жаарту, дамыту жніндегі ажетті шараларды абылдау;
останай облысыны туристік имиджін ру.
Ішкі сауда:
облысты тауар рыноктарындаы бсекені дамыту есебінен инфляция дегейін тратандыру;
жергілікті тауар ндірушілерді ндіріс клемін сіру, ассртиментін кеейту жне шыарылатын нім сапасын жасарту есебінен облысты тауар рыноктарын отанды нерксіп тауарларымен анытыру;
жарнамалы-жрмекелік іс-шараларын дамыту, нім ткізу рыногын кеейту;
ндіруші-ктерме жеткізуші-блшек сауда сатушы лгісі бойынша тауарды тікелей жеткізуді йымдастыру арылы делдалды рылымдара шек ою;
мамандырылан, мбебап баыттаы сияты ірі сауда кешендеріні желісі жне сауданы коммуналды объектілер желісін дамыту.
Трын й рылысы:
сыныс жаынан да, сраным жаынан да сапалы балансталан трын й нарыын ру;
трын й рылысына жеке меншік инвестицияларды тарту жне мемлекеттік-жеке меншік ріптестікті ынталандыру;
жеке трын й рылысын дамытуды ынталандыру;
трын й рылысыны сапасын арттыру;
трын й рылысы аудандарыны инженерлік-коммуникациялы инфрарылымын дамыту;
ипотекалы кредиттеу, трын й рылысы жинатары жне ипотекалы кредиттерді сатандыру жйелерін жетілдіру.
Демография:
экономиканы су тенденцияларын сатау;
репродуктивтікті есептей отырып халы денсаулыы жадайын жасарту;
бала тууды тратандыру жне оны болашата лайту;
кші-он процестерін басару;
эмигранттар ыын іске асыру шін жадай жасау, оны ішінде оралмандарды абылдауда жне орналастыруда, орналасан жерде бейімделуіне жне леуметтік ортаа кіруге олдау жасау;
балалары бар оралмандар отбасыларын леуметтік олдауды осымша нысандарын жетілдіру;
оралмандарды оалту жне леуметтік олдау жйесін дамыту.
Гендерлік даму:
йелдер мен ерлерді те дрежеде билік рылымдарында атысуына ол жеткізу, экономикалы туелсіздікке, з бизнесін дамыту мен ызмет бойынша жылжуына арналан те ммкіндіктермен амтамасыз ету, отбасыдаы ытар мен міндеттерді те жзеге асыруа жадай жасау, жыныс ерекшеліктері бойынша зорлы-зомбылытан бас айыру болып табылады.
Білім беру:
барлы білім беру дегейінде білім беру ызметіні сапасын арттыру;
білім беру, ылым жне ндіріс саласында кешенді даярлы негізінде озы жетістіктерді пайдалана отырып, жоары білікті мамандармен амтамасыз ету;
білім беруді тиімді жне бсекеге абілетті жйесін ру (желісін дамыту, материалды-техникалы базасын ныайту, оу-дістемелік ралдар мен оулытарды сатып алу, озы апаратты-коммуникациялы технологияларды зерделеу жне енгізу);
халыты мектепке дейінгі мекемелермен амтамасыз ету жне одан рі дамыту, мектеп жасына дейінгі балаларды 90 пайыза дейін оамды мектепке дейінгі трбиелеумен амтамасыз ету жне жадай жасау;
мектеп жасындаы балаларды толы оумен амтуды амтамасыз ету;
осылан жина-сыныптарды ысарту;
аза тілінде оитын балаларды оумен амтуды кбейту;
білім беру йымдарында леуметтік оралмаан санаттаы: мгедектер, жетімдер, кп балалы жне аз амтылан отбасылардан шыан балалар мен оралмандар есебінен оушыларды (студенттерді) оыту шін ажетті жадайлар жасау.
Денсаулы сатау:
медициналы - санитарлы кмекті басымды дамуында негізделген медициналы кмек крсетуді тиімді жйесін ру жолымен облыс трындарыны денсаулытарын жасарту болып табылады;
ана мен баланы денсаулыын жасарту;
леуметтік маызы бар аурулармен ауыратын сыраттара медициналы кмек сапасын жасарту;
трындара мамандырылан кардиологиялы жне кардиохирургиялы кмек крсету шін базаны ру жне дамыту;
кадрлармен амтамасыздандыруды жасарту;
денсаулы сатау объектілеріні материалды-техникалы базасын ныайту;
дрі - дрмектік кмекті сапасы мен ол жеткізушілігін амтамасыз ету.
леуметтік орау :
азаматтарды табыстары е тменгі кнкріс млшерінен асатын табыстара ие болуа ммкіндік беретін леуметтік тлемдерге ол жеткіу болып табылады.
аз амтылан отбасылара атаулы леуметтік кмек крсету тетіктерін дамыту;
балалары бар отбасыларды леуметтік олдауды осымша трлерін жетілдіру;
мгедектерді леуметтік амтамасыз ету жне оалту жйелерін дамыту.
Мдениет:
ірлік бадарламаларды іске асыру жніндегі іс-шараларды орындау;
облысты мдениет, нер жне кино йымдары мен ксіпорындарыны материалды-техникалы базасын ныайту жне жйесін дамыту;
облыс мдени іс-шараларын ткізуді жне халыаралы жне республикалы фестивальдарда жне конкурстарда атысуды йымдастыру;
облысты жне азастан Республикасыны мерейтой жне айрыша даталарына арналан іс-шараларды дайындау жне ткізу;
іс жргізу ызметі мселелері бойынша жеке меншікті барлы нысандарыны мемелекеттік мекемелері жнемемлекеттік емес йымдарыны іс-рекетіне мемлекеттік инспекция жасау.
Спрот:
ксіпорындарда, йымдар мен мекемелерде дене шынытыру жымдарын сатап алу арылы, ебек жымдары арасында, оу орындарында жне тратын жерлерінде дене трбиесі мен спорт іс-шараларын жргізу арылы 2011 жыла арай облыс халыны 23,7 пайызын дене шынытыру мен спортпен белсенді айналысуын амтамасыз ету;
жоары дегейдегі жаттытырушы мамандар дайындау, тіректі спорт трлеріні ауымын кеейту жне балалар мен жасспірімдер арасында жарыстар йымдастыру арылы останай аласында лтты спорт трлерінен мектеп ашу жне 2011 жыла арай мектеп жасындаы балларды 12,5 пайызын жасспірім балалар спорт мектептерінде спортпен шылдануын амтамасыз ету;
2009 жылы облысты алдыы атардаы спортшыларыны 4-ін – -ші Шыыс-Азия ойындарына, 4 адамды - жабы кешендегі ІІ-ші Азия ойындарына, 3 адамды – Ванкувер (Канада) ХХІ ысы Олимпиада ойындарына, 4 адамды – ХІ-шы жазы Азия ойындарына, 5 адамды – І-ші Жастар Олимпиадалы ойындарына, 2011 жылы 6 адамды – ІІ-ші ысы Азия ойындарына дайындауды жне оларды атысуын амтамасыз ету;
Облыс рамаларын 2009 жылы – азастан Республикасы ІІ-ші ысы Спартакиадасы, азастан Республикасы ІІ-ші жазы Жастар спорт ойындары, азастан Республикасы мгедек спортшыларыны Спартакиадасы, 2010 жылы - азастан Республикасы Президентіні жлдесі шін лтты ойындарыны І-ші Ойыны; 2011 жылы - азастан Республикасы ІІІ-ші жазы Спартакиадасы, азастан Республикасы ІІ ысы Жастар спортты ойындары, -ші «А бидай» ауылды ойындары, азастан Республикасы Параолимпиадалы ойындары, чемпионаттар мен біріншіліктер сияты республикалы кешенді спорт іс-шараларына дайындауды жне атысуын амтамасыз ету;
жыл сайын 2,5 мы кешенді спортты жне баралы спорт іс-шараларын ткізу.
Халыты л-ауатын арттыру:
жмыспен амту дегейін ктеру, 2009 жылы экономикалы белсенді халыты 93,2 пайызына дейін, 2011 жылды аяында - 93,4 пайызына дейін жоарылату;
ебек рыногында жадайды жасарту, 2009 жылы жмыссызды дегейін 6,8 пайыза дейін, 2011 жылы - 6,6 пайыза дейін азайту;
халыты табысын кбейту;
халыты ебекке жарамсыз жне трмысы тмен топтарына леуметтік олдау крсетуді, оалту шараларын одан рі дамыту.
Экологиялы жадай:
оршаан ортаны орау жніндегі нормативтік талаптара кезе-кеземен жету арылы оршаан ортаны тбегейлі жасарту;
тау кен ндіру саласы ксіпорындарынан атмосфераа ластаушы заттарды шыырындысын азайтуды амтамасыз ету;
су тазарту рылыстарында аын суды зиянды заттардан тазартып, оларды нормативтік крсеткіштерге жеткізу;
оршаан ортаны ндіріс, трмыс жне ттыну алдытарымен ластауды тмендету жніндегі іс-шараларды жзеге асыру;
радиактивті алдытарды жинау жне шыару, бюджеттік мекемелерді рамында сынап бар жарышамдарын демеркуризациялау жніндегі жмысты йымдастыру;
пайдаланаылан полигондар бойынша жер учаскелеріні рекультивациясын жргізу;
атты трмысты алдытар полигондарын экологиялы талаптара сай келтіру.
2.3. 2009-2011 жылдара арналан облысты леуметтік-экономикалы дамуыны санды индикаторлары
2009 жылы нерксіп нім ндірісіні клемі 373,5 млрд. теге немесе 2008 жылды дегейіне 114,7 пайызды райды. Табии трінде мынадай нерксіп німдері ндірілуіні лаюы ктілуде: темір кен шекемтастары – 7 пайыза, мыс концентраты – 2,1 есеге, жартылай ндірілген алтын – 2,2 есе, кондитерлік німдер – 9,6 пайыза, макарондар –8,2 пайыза, нделген ст – 6 пайыза, ст жне ойытылан айма – 5 пайыза, алкоголсіз сусындар - 7, жоары трикотажды киім – 5,8, теріден жасалан ая киім – 8,6 пайыза.
2011 жылда нерксіп нім клемін 472,8 млрд. тегеге жеткізуге жоспарлауда, бл 2008 жылды дегейінен 45,2 пайыза жоары.
2008 жылы ауыл шаруашылыы жалпы німіні сімі: 2009 жылы 6 пайыз, 2011 жылы -17,4 пайыз болады.
2009 жылы асты ндіру клемі 4800мы тоннаа жетеді, немесе 2008 жыла араанда 100,8 пайыз, оны ішінде бидай - 4385 мы тонна (100,1 пайыз). 2011 жылы асты ндіру клемі 4810мы тоннаа, немесе 2008 жыла араанда 101пайыз, оны ішінде бидай – 4395,0 мы тонна (100,3 %).
2008 жылы майлы даылдар жалпы німні сімі 2007 жыла араанда - 143,9 пайыз, оны ішінде рапс – 159,2 пайыз, ал 2011 жылы - майлы даылдар сімі - 177,1 пайыз, рапс - 192,9 пайыз болады.
2011 жылы майлы даылдар жалпы німні сімі 79,5 мы тонна, немесе 2008 жыла - 177,1 пайыз, оны ішінде рапс – 71 мы тонна, немесе 192,9 пайыз.
Картоп ндірісіні клемі 2008 жылы 121,8 мы тонна болады, 2011 жылы -155,8 мы тонна, немесе 2008 жыла 127,9 пайыз. Осы картоп клемі халы ажеттілігін екі есеге арттырады.
Ккністер ндірісі клеміні біртіндеп суі жоспарлануда.
2009 жылы асыл тымды мал бастары седі деп ктілуде: ірі ара мал бойынша зіндік салмаы 8,4 пайыза, ой-ешкі – 0,4, шоша - 1,2, жылы - 1,5 пайыза.
2011 жыла дейін асыл тымды мал бастарыны суі ктіледі, оны ішінде ірі ара мал бойынша 11 %-ке дейін, ой-ешкі –0,4 %, шоша мен жылы – 2,5 %.
2011 жылы жалпы німні ауыл шаруашылыы жерлеріні 1 гектара шаандаы сімі 2008 жыла шаанда 3,7 мы теге болып, 25мы тегені райды деп ктілуде.
2011 жыла мемлекеттік олдауды ауыл шаруашылыы жерлеріні 1 гектара шаандаы клемі тмендейді де, 2008 жылы 1150 тегемен салыстыранда 970 теге райды.
Шаын ксіпкерлік. абылданан шаралар нтижесінде 2009 жылы шаын ксіпкерлік субъектілер саны 45415 бірлікті райтын болады, бл 2008 жылдан 3,7 пайыза арты, жмыс істейтіндерді саны 102285 адама дейін жетеді, немесе 2008 жылдан 2,5 пайыза арты, тауар шыару, жмыс, ызмет крсету 8,6 пайыза седі жне 146710,2 млн. тегені райды.
2011 жылы ШКС саны 2008 жылмен салыстыранда 48952 бірлікке дейін седі, немесе 11,8 пайыз, жмыс істейтіндер саны – 107558 адам, сім - 7,8 пайыза, тауар шыару, жмыс, ызмет крсетулер –172987,7 млн. теге, сім - 28,1 пайыз.
Білім беру. 2011 жылы 2008 жылмен салыстыранда мектепке дейінгі трбиемен амтылан балалар саны 3,8 мы адамаа седі. 6 жаса дейінгі балаларды мектепке дейінгі оумен амту 0,46 пайызды пунктке ктеріледі.
2011 жылы 2008 жылмен салыстыранда халыты техникалы жне ксіптік білім берумен амту 0,04 пайызды пунктке, орта білімнен кейінгі білім беру - 0,1 пайызды пунктке седі.
2011 жылы 2008 жылмен салыстыранда орта білім беруді бір оушысына мемлекеттік шыын клемі 1,7 есеге седі.
Туризм. 2009 жылы туристік йымдармен туристерге ызмет крсетуіні суі жоспарланып отыр, ішкі туризм бойынша 6,9 пайыза, шыу - 4,5, кіру туризмі – 3,1 пайыза.
Туристік йымдармен туристерге ызмет крсету 2011 жылы 2008 жылмен салыстыранда суі жоспарланып отыр, ішкі туризм бойынша 12,3 пайыза, шыу – 13,6, кіру туризмі – 7,8 пайыза.
2008 жылы 2986 адамнан 2011 жылы 3288 адама дейін жмыскерлер саныны суі болжамдалып отыр.
Экология. 2009-2011 жылдары арастырылып отыр:
2009 жылы 370 гектар блінген жерлерді алпына келтіріп, мемлекет айналымына айтару (2008 жылмен салыстыранда 5,7 пайыза арты), 2010 жылы – 400 гектар (2008 жылмен салыстыранда 14,3 пайыза арты) жне 2011 жылы – 400 гектар (2008 жыла сімі 14,3 пайыз);
2009 жылы ластауды стационарлы кздерінен ластаушы заттар шыарындыларын 2008 жылы дегейде алдыру -167,3 мы тонна, 2010 жылы - 169,3 мы тонна (2008 жыла сімі 1,2 пайыз), 2011 жылы – 169,3 мы тонна (2008 жыла сімі 1,2 пайыз);
табиат орау іс-шараларына баытталан аражаттар клемін 2009 жылы 1515,2 млн. тегеге лайту (2008 жыла суі 9,9 пайыз), 2010 жылы-1669,7 млн. тегеге (2008 жыла суі 21,1 пайыз), 2011 жылы – 1836,7 млн. тегеге (2008 жыла суі 33,2 пайыз);
табии су объектілерінен алынан су клемін 2009 жылы 162,2 млн. текше метрге дейін лайту (2008 жыла сімі 1 пайыз), 2010 жылы 163,8 млн. текше метрге (2008 жыла сімі 2 пайыз), 2011 жылы – 165,5 млн. текше метрге (2008 жыла сімі 3,1 пайыз);
жыл сайын орманды авиация арылы орау 550 саат жоспарланып отыр.
3. Басымдытар
3.1. 1-басымды. Экономикалы саясатты жргізуді тиімділігін арттыру
3.1.1.1-шара. Экономикалы суді орталытары мен «нктелерін» дамыту
Облыс экономикасыны алдында тран міндеттерді бірі экономикалы суді ірлік орталытарын жне су «нктелеріні» - бсекелестікке абілеттілігін алыптастыру болып табылады.
Облыс экономиканы дамыту шін ажетті леуетке ие: орналасан жері географиялы тиімді, крші ірлерге автоклік арылы шыа алады, темір-жол атынастарыны желісі дамыан, электр энергиясымен жне газбен жабдыталан, ксіпорындар ТМД-ны жне алыс шетелдерді ірі нерксіптерімен тыыз ынтыматасты орнытыран, кадрлы жне ылыми-техникалы леует бар.
Озы су айматарын алыптастыруда адами, инвестициялы жне инновациялы капиталды ынталандыратын нерксіп, сауда-аражат, білім орталытары тіректі алаларда басымдыа ие, олар з алдына экономикалы су «нктелері» болуа тиіс.
Бгінгі тада облысты негізгі ндіруші кштері 5 алада шоырланып отыр: останай, Рудный, Лисаков, Аралы, Жітіара.
алалар дамуыны негізгі баыттары: индустриялды-инновациялы, соны ішінде шаын ксіпкерлік, ызмет крсету саласы, аграрлы ніерксіп саясатыты іске асыру, трын й рылысы, адамзат капиталын дамыту, аржы тратылыын амтамасыз ету, бсекелестікті дамыту жне монополияа арсы саясат, ішкі экономикалы ызмет, ауматы дау, табии капиталды тиімді пайдалану.
останай аласы – останай облысыны облыс орталыы, республикалы дегейдегі су «полюстеріні» бірі болып табылады.
ала экономикалы ызметіні негізгі трі: азы-тлік ндірісі, машина жасау, жеіл нерксіп, ааш деу, жне жиаз жасау, баспа ісі, рылыс материалдарын шыару, сауда, ызмет крсету саласы.
алада халыа, нерксіп жне ауыл шаруашылы ндірсіне, шаын бизнес саласына ызмет крсететін инфрарылым объектілеріні р трлі жоспарлы жне айтарлытай тиімді кешені алыптасты.
аланы даму басымдытары белгіленді:
экономиканы ндірістік секторын рі арай айта рылымдау жне дамыту, бсекелестікке абілетті жне экспорта баытталан тауарларды, жмыстарды жне ызметтерді дамыту;
ішкі жне сырты инвесторларды тарту есебінен шаын жне орта бизнесті дамыту,
инвестицияларды тарту шін олайлы жадайлар ру;
халыты толы жмыспен амтамасыз ету жне трмыс дегейін жоарлату,трын й рылысы, аланы кркейту, ала кшелері жне жолдарын айта жаарту жне крделі жндеу мселелерінде белсенді саясат жргізу.
Бгінгі тада арнайы экономикалы айма ру мселесі арастырылуда. АЭА ру ала жне облыс деу нерксібіні лесін лайтады, соны ішінде: машина жасау, металургия, химия, агро нерксіп кешені жне рылыс индустриясы ндірісін дамытуа ммкіндік береді.
Сол сияты ірлік дегейдегі экономикалы суді тіректі «нктелері» Рудный, Лисаков, Жітіара жне Аралы алалары болуа тиіс.
Рудный аласы – облысты ірі нерксіп орталыы. нерксіп рылымында жетекші орынды «ССКБ» А – ара металлургиясы жне оны флагманы алады. Ксіпорынны негізгі німі – теміркенді шекемтастар, темір концентраты жне агломерирленген кен. ала экономикасына ызмет етуші ксіпорындар жне рылыс ксіпорындары мен йымдары тірек етеді. нерксіптер 40-тан астам нім ндіреді. Тауарларды негізгі атаулары: темір кені, шекемтастар, ота тзімді бйымдар, жиаз, есік жне терезе блоктары, н, нан, макарон, шжы, ст німдері жне т.б.
Лисаков аласы – экономика жаынан траты дамып келе жатан ала. Экономикалы ызметіні негізгі трі: тау-кен нерксібі, азы-тлік ндірісі, ауыл шаруашылы техникасы, рылыс материалдарын шыару, жеіл нерксіп, ааш деу, сауда, ызмет крсету саласы.
аланы тау-кен ндірісіні негізгі ндірісі: темір кені («ркен» ЖШС) жне бокситтер («азастан алюминийі» КБРУ А).
алада халыа, нерксіп жне ауыл шаруашылы ндірсіне, шаын бизнес саласына ызмет крсететін инфрарылым объектілеріні р трлі жоспарлы жне айтарлытай тиімді кешені алыптасты.
Жітіара аласы – Жітіара ауданымен бірлескен жне оны аудан орталыы болып табылады.
Тау-кен ндіру ксіпорындарыны дамуы басымды маынаа ие. Ірі нерксіп – «останай минералдары» А – азастандаы жалыз асбест комбинаты. алада сол сияты рамында алтын бар кен ндіру жне айта деу бойынша «Метал Трейдинг» ЖШС тау-кен ндіру ксіпорны жмыс істейді. Ірі нерксіптерді траты жмысы ауданны траты экономикалы суіні бастапы факторларыны бірі болып табылады.
Аралы аласы. Аралы аласыны леуметтік-экономикалы жйесінде белгілі рлін экономиканы нерксіп секторы атарады.
Аралыты рыланнан бері жне осы кні ала ылып стап отыран ксіпорын «азастан алюминийі» А Торай боксит кен басармасы болып табылады. аланы олда бар минералды-шикізат базасы тау-кен ндіру саласыны дамуына ыпал етуі ммкін (бокситтерді 6 кен орны, Жаа-Аралы орасыныны пайда болуы, кендегі ілеспе компонентттер ретінде: иттрий, мыс, кадмий, алтын, кміс, алайы, жне т.б., жалпы ке тараан пайдалы азбалар: кірпіш шикізаты, рылыс тасы, рылыс мы).
3.1.2. 2-шара. Инвестициялы саясат
2009-2010 жылдары негізгі капитала инвестициялар клемі 364,2 млрд. теге райды.
Алдаы ш жылда республикалы бюджеттен 72,8 млрд. теге сомасына аржы блу арастырылып отыр.
Мемлекеттік инвестициялар басымдытары алдаы ш жыла Президентті азастан халына Жолдауында жне азастан Республикасы кіметіні 2007-2009 жылдара арналан бадарламасында белгіленген.
азастан Республикасыны 2005-2010 жылдара арналан білім беруді дамытуды мемлекеттік бадарламасына сйкес Рудный аласында бассейні бар мемлекеттік тілде оытатын 900 орынды орта мектеп салу жне останай аласында 140 орына арналан бала баша салу жне 260 орынды дарынды балалара арналан Алтынсарин атындаы мектеп-интернатты жне останай аласында 300 орынды балабаша айта жаарту жоспарланады.
2005-2010 жылдара арналан денсаулы сатауды алыптастыру жне дамытуды мемлекеттік бадарламасында облысты орталыта ан орталыын, кен бейінді аурухана мен алалы емхананы, Рудный аласында кен бейінді балалар ауруханасы мен алалы емханасын салуды жзеге асыру жоспарланады.
«Ауыз су» бадарламасы шеберінде 2002-2010 жылдары облыста Аралы аласыны Фурманов ауылында сумен амтамасыз ету жне Сарыкл ауданындаы Есіл топты су бырыны айта жаартылуы жзеге асырылады.
2004-2010 жылдара арналан Ауылды ауматарды дамытуды мемлекеттік бадарламасына сйкес Жанкелдин ауданыны арасу ауылында, амысты ауданыны амысты ауылында жне останай ауданыны Семенов ауылында мемлекеттік тілде оытатын орта мектептер рылысы жне облысты 9 ауданында сумен амтамасыз ету объектілерін айта жаарту іске асырылады.
Автожолдар саласын ныайту жне дамыту азастан Республикасыны 2006-2012 жылдара арналан автожолдар саласын дамытуды мемлекеттік бадарламасына сйкес жзеге асырылады. Республикалы бюджет аражаты есебінен 2009 жылы «Астана-останай-Челябі» автожолын айта жаарту аяталады. 2009-2011 жылдары республикалы бюджеттен дамытуа арналан нысаналы трансферттер жергілікті маыздаы автомобиль жолдарын айта жаарту жніндегі 4 инвестициялы жобаны іске асыруа баытталады: зынкл-Сарыкл, Федоров - Ленин - Вишневое, арасу - Большая Чураковка, ойбаор – арасу - Севастопольское.
азастан Республикасыны 2004-2010 жылдара арналан газ саласын дамыту бадарламасына сйкес Денисов жне амысты аудандарында магистралды газ бырларын салу жоспарланды.
Республикалы бюджеттен дамытуа арналан нысаналы трансферттер есебінен 2009 жылы сумен амтамасыз етуді 7 объектісі айта жаарту аяталады, Сарыкл ауданында Есіл топты су бырын жаарту жаластырылады.
2009 жылы газ таратушы станциямен «Перелески – Денисовка» магистралды бру – газ бырын пайдалануа беру кзделіп отыр.
ш болжамды жылды ішінде жергілікті бюджетті инвестициялы шыындары білім беру, денсаулы сатау, клік инфрарылымын, мдениет, спорт, леуметтік амтамсыз ету, сумен, газбен, электрмен амтамасыз ету, жне т.б.салаларды дамытуа жне ныайтуа басым баытталады. Барлыы 2009-2011 жылдары жергілікті бюджетті инвестициялы бадарламасы 17,3 млрд тегені райды. Инвестициялы жобаларды іске асыру «Ауыз су», автожолдар саласын, мдениет саласын, мдениет пен спортты дамыту, электр жылу уаты, газдандыру жне т.б.ірлік бадарламаларына сйкес жзеге асырылады. Халыты жне ксіпорындарды сумен, газбен, жылу жне электр уатымен, канализациялы аындар айырышымен здіксіз амтамасыз ету масатында алдаы болжамды мерзімде 6,5 млрд. теге сомасында жергілікті бюджет аражатын блу жоспарланады. Клік инфрарылымы объектілерін, елді мекендер кшелерін айта жаартуа жергілікті бюджеттен 6,2 млрд. тегені баыттау арастырылады. Жергілікті бюджет аражаттары мдениет – 1,6 млрд. теге, туризм жне спорт - 1 млрд.теге, білім - 0,8 млрд. теге, мемлекеттік басару – 0,6 млрд.теге, леуметтік амтамасыз ету – 0,3 млрд. теге жне т.б. инвестициялы жобаларды іске асыруа жмсалады.
Облысты негізгі капитала инвестицияларды салуды негізгі кзі ксіпорындарды, йымдарды жне халыты з аражаты болып табылады. 2009-2011 жылдары инвестициялар салымыны клемі 265,3 млрд. тегені райды (3 - жылды болжамды мерзімні жалпы кліміні 72,9 пайызы).
Ауыл шаруашылыын дамытуа шаруа етуші субъектілерінен 61 млрд. теге сомасында инвестицияларды тарту жоспарланады. Агронерксіптік кешенін олдау «2004-2010 жылдара арналан ауылды ауматарды дамыту» жне «2006-2010 жылдара арналан агронерксіптік кешенін траты дамыту» облысты бадарламаларына сйкес жргізіледі
2008 жылы ауыл шаруашылыына инвестициялар 19,8 млрд. тегені райды. Сарыкл ауданыны Сорочинск ауылында 400 бас ІМ-а арналан сметалы ны 150 млн. теге тратын («Сорочинское 2030» ЖШС) ст кешенін салу жне Таран ауданыны Тобыл поселкесінде («Инсервис» ЖШС) жне Сарыкл ауданыны Комсомол ауылында («Современник» ЖШС) элеваторлар рылысы басталады.
2009-2011 жылдары е кп инвестициялар салымы тау кен ндіру нерксібінде ктіледі – 91,8 млрд теге. «Соколов – Сарыбай тау – кен байыту бірлестігі» А инвестициялы бадарламасы 69 млрд. тегеден асады, оны ішінде 2009 жылы – 20,3. Бл аражаттар ашар карьеріні 1 атарын салуа, Соколов жер асты кенішін айта жаартуа, сатыш-байыту фабрикасы мен ылалды тау кен сепарация фабрикасын кеейтуге баытталады.
2009 жылы тау кен ндіру нерксібіне инвестициялар салу 30,1 млрд. тегені рады. «Тасм останай» ЖШС Денисов ауданында Городищенск кен орнында сметалы ны 9,7 млрд. теге жылына уаттылыы 800 мы тонна кварцты деориттер ндіру бойынша жобаны, «КРК Разрез Приозерный» ЖШС улиекл ауданыны «Приозерный» кескісінде оныр кмір игеру жніндегі жобаны жаластыруда, сметалы ны 840 млн. теге.
ндеу нерксібіне кзделген мерзімде 25,8 млрд тегені баыттау жоспарланады. Бл мерзімде останай аласында німділігі жылына 2570 бірлік техника жне 13,5 мы мы озатыш шыаратын ны 7 млрд. теге жинатап шыару, зіні конструкторлы зірлемелері негізінде техника шыару жне дизель озаышын жинатап шыару жобасын іске асыру жніндегі жмыс жаласады («Агромаш Холдинг» А Ф). Облысты орталыта, Денисов, Жітіара, арабалы, останай жне Медіара аудандарында цемент ндіру, кірпіш жне баса да рылыс материалдарын шыару жніндегі зауыттарды салу жоспарланады.
Алдаы ш жылды мерзім ішінде Рудный аласында («ССКБ» А) металданан нім шыару жнінде зауыт, ны 108 млрд. теге, таба жне сортты прокат шыару жнінде зауыт, ны 42 млрд. теге, оскл ауылында («Сарыкл Агро» СКБ) тулігіне 300 тонна бидай ндірістік уаттылыы бар н жне оспажем ндіру жнінде диірмен кешеніні рылысы жргізіледі.
2009 жылы ндеу нерксібіне салымдар 8,2 млрд. тегені райды. Мал шаруашылыы німдерін айта деу («Завод ТБ - 25»), ет жартылай фабрикаты (ЖК«Батт А.Я.»), ра барды (ЖШС«Innova») ндіру цехы рылысын аятау кзделеді. Затобол кентінде (ЖШС«Витамин Д») шжы німдерін шыару ндіріс кешенін жне Рудный аласында (ЖШС«Сарыбай») тулігіне 300 тоннаа дейін н німдрін шыаруды лайтуа байланысты диірмен кешенін айта жаарту аяталатын болады.
Электр уатын, газ бен суды ндіру жне блуге 2009 - 2011 жылдары 8,7 млрд. теге сомасында инвестицияларды баыттау жоспарланады. Облыс аудандары мен алаларында трын й коммуналды саласындаы ксіпорындарды салу, айта жаарту жне жаырту жніндегі жмыстар жзеге асырылады.
2009 жылы бл салаа салымдар 2,8 млрд. тегені рады. «азастан Темір жолы» К «останай - Железорудная» темір жол участкесін электрлендіру жнінде жмыстарды жзеге асыруды, «КТЭК» МКК останай аласында жылу желілерін айта жаартуды жаластырады.
2009 - 2011 жылдары клік жне байланысты дамытуа 18,6 млрд. теге арасырылады. ндірісті айта жабдытауа, автоклік пен техниканы сатып алуа, шеберханаларды, гараждарды салуа жне айта жаартуа аражаттар баыттау жоспарланды. «Трансремвагон» ЖШС (Рудный аласы) бл масата 157 млн. теге, «азастан Темір жолы» К 111 млн. теге салуды жоспарлайды.
«азпошта» А инвестицияларын облыстаы бір атар елді мекендерінде пошталы блімшелерін ашуа баыттайды.
2009 жылы клікке жне байланыса инвестициялар клемі 5,9 млрд. тегені райды.
Жылжымайтын млікпен операциялара 3 жылды мерзімде 31,8 млрд. теге жіберіледі, оны ішінде халы аражатыны жеке рылыса салымы 17,8 млрд. тегені райды. Берлин, Бисембай жне Смирнов пайдалы азбалар кен орындарын барлауа шаруа етуші субъектілер («Айнр» ЖШС, «НПО Казгеология» ЖШС жне «азастан – Ресей кен компаниясы» БК) 5,6 млрд. теген салуды жоспарлайды.
2009 жылы жылжымайтын млікпен операциялара 10,3 млрд. теге баытталады, оны ішінде халыты з аражаттары 5,2 млрд. тегені райды, ол 145,3 мы ш.м. жеке трын йді салуа ммкіндік береді. «азгеология» ылыми-ндірістік бірлестігі» ЖШС Бисембаев кен орнында кварц-каолин-тз шпаты шикізатын іздеуді жне ндіруді жаластырады.
Жоспарланатын мерзімде коммуналды, леуметтік жне жеке ызметтерді крсетуге облыс ксіпорынадры 2,1 млрд. тегені салуды арастырады. Бл аражаттарды негізгі лесі спорт жне ойын-сауы кешенін, облысты орталыта, останай, Таран жне Сарыкл аудандарында демалыс жне туризм айматары мен базаларын салуа жне айта жаартуа пайдаланылады.
2009 жылы бл салаа 0,7 млрд. теге баытталады.
Шетел инвесторларыны 8,7 млрд.теге сомасындаы аражаттары жылына 352 мы тонна айта делетін кен ндейтін Жітіара ауданыны Шевченковск кен орныны никель-кобальт кенін айта деу жнінде тау-металургиялы ндіріс рылысына («азастан никелі МРК» ЖШС), німділігі жылына 1 млн. тонна кен дейтін Дрожилов кен орнында млибден жне вольфрам байыту фабрикасын («азастан – Ресей кен компаниясы» БК) жне т.б. салуа баытталады. 2009 жылы шетел инвестицияларын 2,2 млрд. теге сомасында салу жоспарланып отыр.
3.1.3. 3-шара. аржы ызметі саласын дамыту
Облысты жергілікті атару органына бекітілген кредиттік шарта (келісіміне) байланысты республикалы бюджетке берешекті 1176 млн. теге сомасында, оны ішінде 2009 - 2010 жылдары – 370 млн. тегеден, 2011 жылы – 436 млн. теге теу керек. 2009-2011 жылдары мынадай іс-шаралар іске асырылады:
азастан Республикасыны трын й рылысын дамыту мемлекеттік бадарламасы шеберінде республикалы бюджеттен блінген кредиттік аражатты уаытында нысаналы игеру арылы халыа ипотекалы кредит беруді дамыту;
шаын ксіпкерлік жобаларын кредиттеуді олдау жне амтамасыз ету;
шаын ксіпкерлік субъектілері шін нім, жмыс, ызмет крсетуді сертификаттау кезінде жеілдіктер олдану. Осы іс-шара Сараптау жне сертификаттауды лтты орталыымен келісіп зірленді, бл шаын ксіпкерлік субъектілеріне сертификаттау кезінде баасын тмендету трінде жеілдікті орнатты. Осы іс-шара німні жаа трлеріні ндірісі жне іске асуын сіруге себеп болады;
«ДАМУ» ксіпкерлікті дамыту оры» А, «Ауыл шаруашылыын аржылы олдау оры» А аржы институттарыны жары капиталындаы оларды лестік атысумен жасау арылы ауылды жерлерінде шаын ксіпкерлік субъектісіні кредиттеу шін микрокредиттік йымдар ірлік желісін кеейту;
шаын ксіпкерлікті олдау инфрарылымын дамытуды амтамасыз ету, оны ішінде шаын ксіпкерлік субъектілеріне кмек крсету бойынша ірлік орталытар жне бизнес-инкубаторлар ру;
«останай облысыны е жасы ксіпкері», «останай облысыны е жасы тауарлары», «останай облысыны е жасы базары» конкурстарын йымдастыру жне ткізу;
ксіпкерлерді оамды йымдарын біріктіруде оамды талапты ынталандыруа масаттталан іс-шараларды дайындау.
3.1.4. 4-шара. Коммуналды млікті басаруды жетілдіру
Коммуналды млікті басару саласындаы негізгі басымдытары аныталды:
жылжымалы жне жылжымайтын млікті тіркеу туралы занамасына сйкес оны толы есепке алу жне жаттарды ресімдеу жолымен мемлекеттік коммуналды млікті басаруды тиімділігін одан рі арттыру;
коммуналды меншікті пайдаланылмайтын жылжымайтын млігін жекешелендіруден тсетін аражат есебінен мемлекеттік бюджетті толытыру.
3.1.5. 5-шара. Бсекелестікті те жадайын алыптастыру жне бизнес-ортаны жасарту
стіміздегі жылы бсекелестік ортаны алпына, соны ішінде бсекелестікті дамыту дрежесіне, тауар рыногын дамыту жне бсекелестік абілеттілігін арттырудаы маркетингтік стратегияларын анытауды баалау масатымен облысты тауар рыногыны рі арай зерттелуі жоспарлануда, сондай-а, экономиканы монополизацияланан секторларында бсекені дамыту жніндегі наты шаралар абылданады.
3.1.6. 6-шара. Инфляцияны тратандыру
Облыста 2009-2011 жылдары инфляцияны тратандыру масатында:
деу нерксібінде нім ндірісі жылына орташа есеппен – 17 пайыза, соны ішінде ауыл шаруашылы німін айта деу саласында -10 пайыза лаяды. ш жыл ішінде н ндірісін - 16 пайыза, нан - 7 пайыза, ет - 11 пайыза, ст - 16 пайыза;
картоп себу алаптарын – 6 пайыза, немесе 0,6 мы гектар, ккністер - 22 пайыза, немесе 0,5 мы гектара лайту жнінде шаралар абылданатын болады. Нтижесінде ш жыл ішінде картоп жне ккністер сіру 22 мы тоннаа жетеді.
Сауда рыноктары ызметтерін йымдастыру Ережелеріне сйкес келтіру, сіресе оларды санаттарын бекіту жне сатушы мен сатып алушылара мейлінше олайлылытар туызу жнінде жмыс жаластырылатын болады.
«Тобыл» КК-мен бірге ктерме-блшек сауда желілерін дамыту бойынша мынадай жобаларды жзеге асыру жоспарланып отыр:
облыс алаларында коммуналды рыноктарды йымдастыру бойынша;
жыл сайын мамыр айынан азан айына дейін трын шаын аудандарда сауда шатырларын орналастыру бойынша;
німді орталытандыру арылы жеткізуді олдана отырып, леуметтік дкендер желісін йымдастыру.
«Содружество» СК ЖШС сімдік майы тапшылыын шешу масатында останай аласында майлы даылдарды айта деу жнінде май экстрациялы зауытты рлысы аяталады. (Бірінші кезеде осы ксіпорынны жобалы уаттылыы тулігіне 100 тоннаны, соы кезеде 300 тоннаны райды).
Жергілікті бюджет аражаттары есебінен Аралы аласында 500 тонналы ккніс оймасыны рылысы жоспарлануда.
«Терра» шаруа ожалыы европалы климатты баылауы бар уаттылыы жылына 3 мы тонна ккніс сатайтын ойма рылысы жнінде жмыстар жргізуде.
Ксіпорындар, йымдар жне халыты з аражаттары есебінен 3 ойма, 7 ет жне стті айта деу жнінде ксіпорын, 3 – бидайды сатау жне деу, 50-ден астам сауда жне оамды таматану ксіпорындарын ашу кзделіп отыр.
азастан Республикасыны отстік ірлері ксіпорындарымен, збекстанмен, Тжікстанмен облыса ккністер жне жеміс-жидектер жеткізу жнінде ынтыматасты жаласуда.
абылданан шаралар азастан Республикасыны 2009-20011 жылдара арналан бекітілген макроэкономикалы болжам шегінде инфляция дегейін бір алыпты стап труа ммкіндік береді.
3.2. 2-басымды. Траты дамуа кшу, халыты мір сру сапасын арттыру жне адами капиталды дамыту
3.2.1. 1-шара. Траты дамуа кшуді амтамасыз ету
Облыс аумаында табии ресурстарды пайдалануа жне нерксіпті базалы салаларын дамытуа баытталан кп салалы нерксіп кешені алыптасты. Бдан баса, ірді шикізат базасы мен ауыл шаруашылы німін айта деу жніндегі ндірістік уаттылытары бар.
нерксіп саласында сіресе Ресей экономикасымен бірігуде, шикізатты емес секторды дамытуда, сату рыноктарын кбейтуде, ндірісті кеейтуде, машина рылысын дамытуда бір атар ммкіндіктер ашылма.
ндірісті сатылас кірігуі, холдингтер ашу, атап айтанда ауыл шаруашылы ксіпорындарын ажетті техникамен амтамасыз ету масатында ауыл шаруашылыымен кірігу, сондай-а ИСО стандарттарын енгізе отырып, нерксіп німіні сапасын арттыру перспективалы болып табылады.
Бсекеге абілетті жне тиімді ндірістерді йымдастыру жне дамыту шін жадай жасау нерксіп саясатыны негізгі масаты болуа тиіс. Оларды алыптастыру ндірісті жаыртуа, инновацияларды енгізуге, стандартизацияа жне нім сапасына, мамандар мен менеджерлерді біліктілігіне, жмыс кадрларды біліктілік-ксіптік рамына, ебек сапасына айрыша талаптар ояды.
Облыс тауар ндірушілеріні ішкі жне сырты рыноктарда бсекелі позицияларын арттыруды, сондай-а оны негізінде халыты трмысты жне жмыспен амтылу дегейін арттыруды амтамасыз ететін облысты нерксіп леуетін дамытуа жне тиімді пайдалануа олайлы леуметтік-экономикалы жне йымдастырушылы жадай жасау жніндегі шаралар абылданды.
Егер брын негізгі капиталды жне инфрарылымды инвестициялау ірлік экономикасыны экономикалы сімін кшейтуді тиімді тсілі болса, азіргі кезде ірді инновациялы белсенділігін арттыру жне инновацияларды енгізуді олдау жніндегі шаралар басымды болып табылады.
Бдан баса, инвестициялы жадайды жасарту, облыс аумаында инвестициялара тартымды объектілерді ру жне дамыту арылы инвесторларды (суге леуеті бар, серпілістік жобаларды енгізу леуеті бар) белсенді тарту жніндегі шаралар абылданды. ірлік ксіпорындарын инвесторлармен тиімді зара іс-имыл дасауа зірлеу жмысы жргізілуде.
Ауыл шаруашылыы – материалды ндірісті екінші жетекші саласы. Облыстаы асты рыногыны сыйымдылыын арттыру нерксіптік шоша шаруашылыын, с шаруашылыын, стті жне етті мал шаруашылыын алпына келтіру жніндегі шаралар олдануа игі сер етпек. Бл салаларды німі жоары сапа мен бсекеге абілеттілік жадайында ішкі жне сырты рыноктарда сраныса ие болады.
Сонымен атар, жеке инвесторларды тарта отырып, ауыл шаруашылыы німін айта деуді жаа баыттары игеріледі.
ірде шаын бизнес пен ксіпкерлікті одан рі дамыту басымдытарды бірі болуы тиіс. Атап айтанда, шаын ксіпкерлікті дамыту жнінде тжрибе алмасу жне олдау жасау саласында азастанны баса ірлерімен іраралы ынтыматастыты кеейту, німді сырты рынока шыару масатында шаын ксіпорындарды алалы, лтты, іраралы крмелерге, жрмекелерге, семинарлара, конференциялар мен іскерлік кездесулерге атысуа тарту арастырылуда. Бдан баса, апаратты жне консультациялы олдау крсету ірдегі шаын бизнесті дамыту жніндегі ммкіндікті бірі болып табылады.
Клік жне коммуникациялар саласында облыс леуеті Ресеймен транзиттік тасымалдауды жне тауар айналымын кбейтуге байланысты. Мысалы, клік-жарапиялы жерге байланысты облысты азастан мен Ресейді байланыстыратын маызды блігіні ызметін атаруа ммкіндігі бар. азіргі клік-логистикалы ызмет крсету желісін ру жне транзиттік жк аынын айта деу ажет. Оны ішінде жоары даму леуеті бар облыс ірлері – тез дамитын айматар, жоары жне орташа даму леуеті бар алалар мен ауылды елді мекендер инфрарылымны арынды дамуына ие болады. Сонымен атар, ірді инфрарылымын дамыту жне орналастыру халыты орналастыруды перспективалы схемасын жне ндірістік кштеріні ауматы орналасуын есептей отырып жзеге асырылады.
Телекоммуникациялы саланы белсенді дамыту облыстаы ірді экономикалы дамуында жаа ммкіндіктерге жеткізеді. Бдан баса, телекоммуникациялара ол жеткізу облысты шеткі жне алыс жатан аудандарына ішкі жне сырты рыноктара жету шін те маызды болып табылады.
Облысты одан рі траты дамуы облысты экономикалы мамандануын алыптастыру, ірдегі инвестициялы жне іскерлік жадайды жасарту, кластерлік дамуды жне леуметтік-ксіпкерлік корпорацияларды тетіктерін енгізу, мемлекеттік-жеке ріптестікті ныайту, облыстаы жоары білікті жмыс кшін дамыту арылы ірді бсекеге абілеттілігін арттыру жніндегі міндеттерді іске асыру тиімділігіне байланысты болады.
Жоспарланан іс-шараларды жиынтыы орталы жне жергілікті атарушы органдарды бсекеге абілеттілікті арттыруды барлы баыттары бойынша масата баытталан жне келістірілген рекеттерді амтамасыз ету жне облысты траты дамуына жету жніндегі ызметтерін барынша йлестіруге ммкіндік береді.
3.2.2. 2-шара. Демографиялы жне кші-он жадайын тратандыру
азастан Республикасы Президентіні Жолдауында ана мен баланы леуметтік орауа лкен мн берілген, ол халыты табии кбеюіне жне жаымды кші-он згерістеріне о серін тигізеді.
Экономикалы жне леуметтік крсеткіштерді суі, жаа орындарын ру жніндегі іс-шараларды орындау нтижесінде облыстаы трындар саныны азаюы жоспарланады. 2008 жылмен салыстыранда 2009 жылы халыты орташа жылды саны 890,6 мы адамды райды жне 2,3 мы адама, 2010 – 888,9 мы адамды рай отырып, 1,7 мы адама жне 2011 жылы - 887,6 мы адамды рай отырып, 1,3 мы адама азаяды.
азастан Республикасыны Ебек жне леуметтік орау министрлігіні кші-он жніндегі комитетіне жыл сайын 2009-2011 жылдары саны 5,3 мы адамнан тратын 1100 оралман отбасын абылдау ммкіндігі туралы сыныстар берілген.
3.2.3. 3 -шара. Халыты леуметтік орау жйесін жетілдіру жне халыты жадайын жасарту
Халыты жмыспен амту жне кедейлікті тмендету бойынша іс-шараларды іске асыру нтижесінде 2011 жылы аз амтылан азаматтарды саны жыл сайын 12,7 мы адама дейін азаяды, кедейлік дегейі 1,4 пайыз дегейге жетеді. 2009 жне 2011 жылдар аралыында АК алушылар рамындаы жмыссыздар лесі 12 пайыздан 8 пайыза дейін тмендейді. Сонымен атар 2 жылдан астам уаыт бойы АК алушы йдегі йелдерді лестік салмаы 29 пайыздан 24 пайыза дейін тмендеуі ктілуде. Трмысы тмен азаматтар арасында ебекке абілетсіз блігі - балалар, кп балалы аналар, кірме топтар.
2009 жылдан 2011 жыла дейін жыл сайын 10 мынан астам адамды жмыса орналастыру жоспарланады, 5 мы жмыссыздара оамды жмыстар йымдастырылады, 2011 жыла арай айта даярлау мен айта дайындыа жіберілетіндерді саны 1130 адама дейін, леуметтік жмыс орындарына жіберілетіндерді саны 1500 адама дейін кбейтіледі.
2009 жылдан 2011 жыла дейін экономикалы белсенді халыа салыстырандаы жмыссыздыты дегейі 6,8 пайыздан 6,6 пайыза дейін тмендейді.
2009 жылы - 7,3 мы адама, 2010 жылы - 7,1 мы адама, 2011 жылы - 6,9 мы адама мемлекеттік атаулы леуметік кмек крсету жоспарлануда.2009-2011 жылдар аралыында алушылар саныны азаюы трмысы тмен азаматтарды жмыса орналасуымен ксіби дайынды пен осалы шаруашылыты дамуымен байланысты.
Трын й жрдемаысын 2009 жылы 26,4 мы адам, 2010 жылы - 26,9 мы адам, 2011 жылы - 27,4 мы адам алатын болады, 18 жаса дейінгі балалары бар отбасылара берілетін жрдемаылар 2009 жылы 51,1 мы балаа, 2010 жылы - 50,8 мы балаа, 2011 жылы - 50,6 мы балаа тленетін болады.
Жергілікті бюджет аражаты есебінен протездеу жне протездік-ортопедиялы бйымдармен амтамасыз ету бойынша медициналы ызметтер крсету, мгедектерді сурдоралдармен жне сурдокмекпен, тифлоралдармен амтамасыз ету, кресло-арбаларды, оны ішінде спорттты кресло-арбаларын сатып алу жоспарланады.
Санаторлы-курортты емделуге жеілдіктер беру, мгедектерді оалту ызметтерін сатып алу жнінде мемлекеттік леуметтік тапсырысты жзеге асыру арылы мгедектерді, оны ішінде бала мгедектерін, ардагерлерді оалту жргізіледі.
Облысты бюджет аражаты есебінен азы-тлік, медикаменттер жне зге де ралдармен амтамасыз ету ажетті нормативтерін сатай отырып арттар мен мгедектерге арналан 13 жалпы лгідегі леуметтік амсыздандыру мекемелерін стау жаластырылады. Алдымыздаы ш жылда аморлыа алынандарды нормативтер дегейінде жмса жне атты жабдыпен (тсек-орын, киім, ая-киім, гигиеналы ралдар) амтамасыз ету жасартылады.
азастан Республикасы Ебек жне халыты леуметтік орау министрлігіне 2009 жылы останай аласында арттар мен мгедектерге арналан интернат йін салуа, 2010 жылы останай аласында аыл-есі кеміс балалара интернат йіні имаратын салуа инвестициялы сыныстар енгізілді.
Траты экономикалы сімге ол жеткізу жне халыты німді жмыспен амтуа арналан ммкіндіктерді кеейту облыс халыны л-ауатын одан рі арттыруа олдау жасайды.
азастан Республикасы Президенті Н. Назарбаевты 2008 жылы 6 апандаы азастан халына Жолдауына сйкес халыты жадайын жасарту жніндегі жмыс жаластырылады. 2012 жылы 2007 жылмен салыстыранда зейнетаыны орташа млшері 2,5 есеге седі, 2011 жылы базалы зейнетаы тлемдеріні млшері е тменгі кн кріс млшеріні 50 пайызын райды.
2009 жылдан бастап мемлекеттік леуметтік жрдемаы жне арнайы мемлекеттік жрдемаы млшері 9 пайыза лаяды.
2010-2011 жылдары баланы бір жаса толана дейін ктуге тленетін ай сайыны жрдемаы 2007 жылы жрдемаыны млшерін орташа есеппен 2,5 есеге асып тсетін дегейге дейін кбейеді, 2010 жылы 4-ші немесе одан да кп баланы туаны шін бір жолы жрдемаы млшері 4 еседен артыа кбейеді.
Бюджеттік сала ызметкерлеріні жалаысы 2009 жне 2010 жылдары 25 пайыза, 2011 жылы 30 пайыза кбейеді.
Облыс бойынша орташа айлы наты жалаы 2009 жылы 2008 жыла араанда 12 пайыза сіп, 46547,9 тегені райды, 2011 жылы - 51,9 пайыза сіп, 63127,5 тегені райды.
Экономикада жмыспен амтамасыз етілгендерді саны 2009 жылы 2008 жылмен салыстыранда 0,3 пайыза седі жне 528 мы адамды райды, 2011 жылы – 0,9 пайыза жне 531 мы адамды райды.
2009 жылы экономикалы белсенді халыты жалпы жмыссызды дегейі 6,8 пайыза дейін, 2011 жылы – 6,6 пайыза дейін ысарады.
Кедейшілік дегейі 2011 жылы 1,4 пайыза дейін тмендейді.
3.2.4. 4-шара . Халы денсаулыыны жадайын жасарту
2008-2010 жылдары 5 денсаулы сатау объектісін салыну кзделіп отыр, оны ішінде: 2 емхана мен облысты ан орталыы, 2 аурухана (останай аласында облысты аурухана жне Рудный аласында балалар ауруханасы) рылысы.
Бастапы медициналы - санитарлы кмек ызметіне аражатты лайту, жаратандыруды жасарту, уаытша жне траты ебекке жарамсыздыы мен аурушанды дегейін тратандыруа ммкіндік береді.
Дамуды жоары жне орташа леуетімен барлы елді мекендер медициналы йымдармен амтамасыз етіліп, медициналы ызметкерлермен жиынтыталады.
Облыста леуметтік маызы бар аурулар бойынша ахуал тратанады. 2011 жыла арай 100 мы трына шаанда туберкулезбен ауру 135 оиаа дейін тмендейді.
лім-жітім дегейі (1000 трына) 2007 жылы 13,2-ден 2011 жылы 12,8-ге дейін тмендейді, бала туу дегейі 12,6-ден тиісінше 13,0-ге дейін жоарылайды.
3.2.5. 5-шара. Білім беруді дамыту жне кадрларды даярлауды сапасын ктеру
2009-2011 жылдары мектепке дейінгі балалар йымдарын салу жне айта жаарту есебінен оларды саны 16 бірлікке седі жне 112 бірлікті райды.
2009 жылы останай аласында «Наурыз» шаын ауданында 140 орына арналан балабаша салынады жне 300 орына арналаны айта жаартылады.
Мектепке дейінгі балалар мекемесіні баса объектілері Білім жне ылым, Экономика жне бюджеттік жоспарлау министрліктерінде арастырылуда.
2011 жылы 2008 жылмен салыстыранда мектепке дейінгі балалар йымында балалар саны 3,9 мы адама седі жне 34 мы адамды райды.
Орта білім беру саласын азастан Республикасы кіметіні 2000 жылы 25 апандаы № 300 аулысымен бекітілген білім беру йымдары желісіні мемлекеттік нормативті талаптарына сйкес келтіру жне аралас мектепті аза тілімен оытатын мектепке айта йымдастыру жаласады.
2008 жылмен салыстыранда 2010 жылы ксіптік білім беру йымдарыны желісі Рудный аласыны ашар кентінде, Таран ауданыны Тобыл аулында, Аманкелді ауданы Аманкелді селосында ксіптік мектеп (лицейлерді) ашу арылы 3 бірлікке артады. 2011 жылы 2008 жыла ксіптік мектеп (лицей) оушылар саны 0,3 мы адама артады жне 8,7 мы адамды райды.
2001 жылы 2008 жылмен салыстыранда орта білімнен кейінгі білім беру йымдарында жаа мамандытар мен мемлекеттік білім беру тапсырысыны ашылуы есебінен оушылар контингенті 1,2 мы адама артады жне 25,2 мы адамды райды.
2001 жылы 2008 жылмен салыстыранда мемлекеттік (азаматты) жоары оу орындарында студенттер саны 0,8 мы адама седі жне 20,4 мы адамды райды, мемлекеттік емес жоары оу орнында – 10 мы студент, немесе 1,6 мы адама кп.
Кадрларды даярлау сапасын ктеру шін оытуды кредиттік технологиясын, баылауды блокты-рейтингтік жйесі мен студенттерді (оушыларды) білімін баалау, компьютерлік тестілеу трінде емтихандарды абылдау жмысын енгізу, ашытытан оыту мен телекоммуникациялы-апаратты прогрессивтік технологияларды пайдалана отырып on-linе режимінде оытуды енгізу ары арай жаласын табады.
Ксіптік білім беру йымдарыны оытушылары білім беру сапасыны жйесін жасарту мен кредиттер трансфертіні европалы жйесін (НТЕЖ) пайдалануа баытталан халыаралы бадарламалара атысатын болады.
останай мемлекеттік университетіні базасында Висмарк университетімен (Германия) бірлесе отырып «Шаын жне орта бизнеске арналан стратегиялы интегралданан халыаралы менеджмент» бадарламасы бойынша халыаралы магистратураны, менеджмент, агрономия, зоотехника, агроинженерия, мал дрігерлік медицина, мал дрігерлік санитария, физика мамандытары бойынша магистратура ашу жоспарлануда.
Ксіптік практиканы йымдастыру, студенттерді (оушыларды) таылымдамалары, бітірушілерді жмыса орналастыруды йымдастыру шін жмыс берушілерді тарту, леуметтік ынтыматасты ары арай дамиды.
Жас мамандарды жмыса орналастыруа (йлестіру кеесі, бос орындар жрмекесі), оларды айта даярлау (келісім шартты нысаналы дамытуды есепке аланда), ксіптік зін зі анытауа дайындыын алыптастыру, оны ішінде з ісіне олдау крсету жйесіні жмысы жасаратын болады.
Жмысшы кадрлар, техникалы жне ебекке ызмет крсетуші мамандара ксіптік даярлы, растау жне біліктілік беруді туелсіз жйесін баалау жаласады.
3.2.6. 6-шара. Мдениетті жне спортты дамыту
Мдениет.2009-2011 жылдары мдениет йымдарыны жйесіні дамуы жаласады. 2009 жылы 2008 жылмен салыстыранда мдениет мекемелері жйесі 25 бірлікке (8 кітапхана жне 17 клуб) седі. Жітіара ауданында 3 кітапхана, Жангелдин ауданында 2 кітапхана, останай, зынкл аудандарында жне Аралы аласында бір-бір кітапхана ашу жоспарлануда.
Клубтар жйесі 17-ге седі, Жітіара ауданында 3 клуб, улиекл, Сарыкл, зынкл аудандарында 2 клубтан, Алтынсарин, Жангелдин, арасу, арабалы, останай, Медіара, Федоров аудандарында жне останай аласында бір-бір клубтан ашылатын болады.
2010 жылы 2009 жылмен салыстыранда мдениет йымдарыны жйесі 27 бірлікке (13 кітапхана жне 14 клуб) седі. 2010 жылы Жітіара ауданында 4 кітапхана, Жангелдин, зынкл аудандарында 2 клубтан, Алтынсарин, амысты, останай, Таран аудандарында, Аралы аласында бір-бір клубтан ашылады.
Мдениет-демалыс мекемелері: Алтынсарин, Сарыкл, зынкл аудандарында 2 клубтан, улиекл, Жангелдин, амысты, арасу, арабалы, Мендіара, Таран, Федоров аудандарында 1 клубтан ашылады.
2011 жылы 2010 жылмен салыстыранда мдениет йымдарыны жйесі 12 бірлікке седі (4 кітапхана жне 8 клуб). зынкл ауданында 2 кітапхана, Амангелді, Таран ауданында бір-бір кітапханадан ашылады.
Клуб меукемелері: Сарыкл, зынкл аудандарында 2 клубтан, Алтынсарин, амысты, Мендіара, Таран аудандарында 1 клубтан ашылады.
Материалды базаны ныайту шін дыбыс-кшейту жне жары аппаратурасын, музыка ралдарын алу, кркемнерпаз йірмелеріне атысушылара жаа костюм тігу арастырылады.
Кітапхана, мражай жне кино орлары жаа кітаптармен, мражай экспонаттарымен, кинофильмдермен толытырылады.
Жыл сайын облысты конкурстар жне кркемнерпаздар байауы, фестивальдар ткізілетін болады. Халыаралы, республикалы конкурстар мен фестивальдарда, облысты іс-шараларда мдениет жне нер айраткерлеріні атысуымен ткізіледі.
2008 жылмен салыстыранда 2011 жылы облысты телехабар мемлекеттік тапсырысты орташа туліктік клемі 0,05 саата, радиохабар - 0,06 саата седі.
Спорт. 2008 жылмен салыстыранда2009-2011 жылдары мемлекеттік объектілерді пайдалануа беру арылы оларды санын 37 бірлікке арттыру жоспарланып отыр:
2009 жылы 10 объект – Жангелді ауданында арасу ауылында 200 орынды жаа мектеп ішіндегі спорт залды пайдалануа беру, Алтынсарин, Амангелді аудандары мен Рудный аласында 8 жазыты имараттар жне «Челябі Мемлекеттік Университетіні »останай филиалында спорт кешенін салу;
2010 жылы 14 объект – останай аласында (теннис) спорт кешенін, Амангелді, Таран, Денисов жне амысты аудандарында, Рудный аласында 13 жазыты имараттар салу;
2011 жылы 14 объект – останай ауданы Заречный аулында сауытыру спорт кешені, Алтынсарин, Амангелді, Жангелдин, арабалы жне Денисов аудандарында жне Рудный аласында 13 жазыты имараттар салынады.
Дене трбиесі мен спортты баралы дамуына балалар мен жасспірімдерге арналан іс-шараралар септігін тигізеді жне хоккейден «Жлдызша», футболдан «Былары доп» баралы жарыстар ткізу, аулалы клубтарда жне жалпы білім беру мекемелерінде спортпен шылданатын балалар арасында «Кілді старт» ойындарын йымдастыруды жыл сайыны тжірибесін жаластыру жоспарланып отыр. Мемлекеттік ызметкелер, ксіпорындар мен йымдарды ебек жымдары арасында стартакиадалар з жаласын табады.
2010 жылы лтты спорт трлері бойынша жасспірім балалар спорт мектебін ашу жоспарлануда, 2008 жыла араанда жасспірім балалар спорт мектебінде шылданатын балалар саны 0,9 мы адама кбейіп 16 мы адамды райды.
Спортты резервтерді дайындау жмысы жасспірім балалар спорт мектептері, спортты клубтар мен р трлі спорт трлері бойынша федерацияларда жаласын табады, жоары дегейдегі спорт шеберлерін дайындау жмысымен олимпиадалы даярлау орталыы айналысады, бл жыл сайын спортты р трінен Республика рамаларында 200 адамнан кем емес облыс спортшылары кілдігін амтамасыз етуге ммкіндік береді.
2011 жыла дейінгі кезеде 700 спортшы, оны ішінде 1 разряда – 400 адам, спорт шеберіне міткерге – 261 адам, спорт шеберіне – 98 адам, халыаралы кластаы спорт шеберіне – 12 адам дайындалатын болады.
Болжамдалан кезеде алдыы атардаы спортшыларды халыаралы жарыстара атысуы мен дайындыы, сол сияты облыс спорт рамаларыны р спорт трлерінен Республика чемпионаттары мен біріншіліктеріне атысуы мен дайындыы амтамасыз етіледі. Жыл сайын республикалы чемпионаттара 450-ден кем емес чемпион мен жлдегер дайындауды ола алу жоспарланып отыр.
3.2.7. 7-шара. Халыты трын йге ол жеткізуін амтамасыз ету
2008-2010 жылдара арналан останай облысындаы трын й рылысы бадарламасы бойынша ш жыл ішінде 580,0 мы шаршы метр, оны ішінде айтарылуа тиіс кредит есебінен 35,1 мы шаршы метр трын й, 33,5 мы шаршы метр жалдамалы трын й, ксіпорындар мен йымдар аражаты есебінен 69,2 мы шаршы метр трын й жне халы аражаты есебінен 444,7 мы шаршы метр трын й енгізу жоспарланып отыр.
2009-2011 жылдары трын й рылысы жне оан инфрарылымды тарту трындарды жне мемлекеттік емес сектор ксіпорындары аражаттары есебінен жалпы 23758,0 миллион теге сомаа жзеге асыру кзделеді. ш жыл ішінде облыста жалпы 600,0 мы шаршы метр клемді трын йді пайдалануа беру кзделеді, оны ішінде трындар аражаты есебінен – 458,7 мы шаршы метр 17793,0 миллион теге сомасына жне мемлекеттік емес секторыны ксіпорындары есебінен – 80 мы шаршы метр 5965,0 миллион теге.
2009 жылы 195 мы шаршы метр трын йді (1922 птер) пайдалануа беру кзделді. 145,3 мы шаршы метр жеке трын йді (1292 птер) 5166,3 сомасына жне мемлекеттік емес сектор ксіпорындары мен йымдары аражаты есебінен – 20 мы шаршы метр (260 птер) 1755 миллион теге сомаа пайдалануа беру кзделеді.
3.2.8. 8-шара. Гендерлік тедікті амтамасыз ету
Облыста гендерлік тедікке жету мселелерін шешу шін мынадай шараларды іске асыру арастырылады:
йелдерді трмысты жмысбастылыын тмендету, оларды біліктілігін, ксіптік суін жне оамды-пайдалы ебекке белсене араласуын жоарылату масатында мемлекеттік жне жеке меншік мектепке дейінгі балалар мекемелерін дамыту;
йелдер ксіпкерлігін дамытуа, консультациялы жне маркетингтік ызметтер крсетуге кедергі болатын ртрлі кімшілік тосауылдарды туызбау жніндегі шараларды жетілдіру;
жмыса абылдау мен босату барысында йелдерді ытарын сатау, жмыс берушілерді жктілік жне туу бойынша жрдемаыларды тлеуіні мемлекеттік кепілдіктері мселелері жніндегі задарды сатау; й ішіндегі жне келісімді, сондай-а толы емес жне икемді жмыс кестесі бар жмыс трлерін дамыту;
орта жне жоары ксіптік білім беруді кадрларын абылдау мен даярлауа мемлекеттік тапсырысты алыптастыру барысында гендерлік ерекшеліктерді есептеу;
йелдерді жмыссызды дегейін тмендету жне йелдерді жмыспен амтылуын арттыру шін: йелдер ебегін пайдаланатын жаа жмыс орындарын кбейту; йелдерді одан рі з бетінше жмыспен амтылуын йымдастыру масатында ебек рыногында талап етілетін мамандытара ксіптік баытталуына, оытылуына жне біліктілігін ктеруіне олдау жасау ажет.
3.2.9. 9-шара. Экологиялы жадайды жасарту. айта жаыртылатын ресурстарды жне энергия кздерін дамыту
останай облысы бойынша экологиялы жадайды жасарту шін мынадай шаралар олданылады:
амысты ауданыны амысты селосында, Наурызым ауданыны Карамеді селосында, Денисов ауданыны Денисов селосында, останай ауданыны Затобол поселкісінде Т полигондары экологиялы талаптара сйкес келтіріледі;
бюджеттік мекемелер мен ксіпорындарды рамында сынап бар пайдаланылан жарышамдарды демеркуризациялау (32350 бірлік), бюджеттік мекемелер мен ксіпорындарды зиянды суле шашатын иондалан тозып кеткен кздерін жинау жне шыару (220 бірлік) жніндегі жмыстар жоспарланан;
Амангелді ауданыны Есентай бгетін, арасу ауданыны Тюнтюгур зеніні жаасын алпына келтіру жоспарланады;
орманды алпына келтіру, орман сіру (оны ішінде орман ртінен кейін оалту), жануарлар лемін орау, санитарияны амтамасыз ету, елді мекендерін кркейту жне кгалдандыру жніндегі іс-шаралар жргізіледі;
оршаан ортаа зиянды алдытарды азайту масатында ндірістік мониторингін жаластыру;
автокліктерден шыарындыларды азайту жне ала секторыны трын й аймаындаы экологиялы жадайыны клік ралдардан нашарлануына байланысты оамды клікті экологиялы таза отына кшіру (электрлі, сйылтылан газ) немесе клікте катализаторлар пайдалану, троллейбус паркін пайдалану.
3.3. 3-басымды. Инфрарылымны дамуы
3.3.1. 1-шара. Теміржол, уе жне су клігін дамыту
азіргі уаытта Тобыл-Ара учаскесіні ткізу абілетін кбейту бойынша Железорудная мен Тобыл стансаларын дамыту мселесі шешілді, ол Ара-йтеке би жаа учаскесі бойынша пойыздарды тотаусыз ткізуді амтамасыз етеді. Аымдаы жылы Железорудная-останай учаскесін электрлендіру шін жобалау-сметалы жаттама зірленеді, оны аржыландыру мен рылысты басталуы 2009 жылды 1 тосанына жоспарланып отыр.
2009-2011 жылдара Тобыл торабыны жол ткелдік айырымын дамыту, Железорудная стансасында 3 абылдау - жнелту жолды осымша паркін салу, Шоласай, Тересай, ызылсай пунктері бойынша шінші абылдау - жнелту жолдарын салу жоспарланып отыр.
2009-2011 жылдара 7 теміржол вокзалдарын крделі жндеуге жне стауа республикалы бюджеттен 624,7 млн. теге аражат арастыру ажет, оны ішінде стауа – 331,6 млн.теге; останай - Жітіара ауданаралы (алааралы) маршрутына облысты бюджеттен – 149,5 млн.теге;
леуметтік маызы бар облысаралы, халыаралы атынас теміржол баыттарына республикалы бюджеттен аражат блінуі жне тізбеге кіруі ажет.
2009 жылы 2008 жылмен салыстыранда теміржол арылы жкті тасымалдау клемі 5,7 % - а, жк айналымы 2,1 % - а, жолаушылар айналымы 2% - а, жолаушылар тасымалдауы 1,7 % - а седі.
2011 жылы 2008 жылмен салыстыранда жк айналымын 7,9% - а, жолаушылар айналымын 6,1 %-а, жне жолаушылар тасымалдауын 5,1% - а кбейту кзделеді.
азастан Республикасы Президентіні 2006 жылы 11 суірдегі № 86 Жарысымен бекітілген азастан Республикасыны Транспорт стратегиясы бойынша 2015 жыла дейін аэродром инфрарылымын жне останай аласыны аэропортыны айта жаартылуы мен жааруы арастырылан.
«азастан Республикасыны леуметтік-экономикалы дамуыны 2007-2009 жылдара арналан орта мерзімді жоспары туралы» азастан Республикасы кіметіні 2006 жылы 25 тамыздаы № 822 шешіміне жне 2006-2008 жылдарына арналан Азаматты авиацияны даму бадарламасына сйкес «Казаэропроект» институты «олдан жасанды шу-ону алаыны айта жаарту» жобасын зірледі. Техникалы-экономикалы негіздеме есебі бойынша жоба аысы 9275,9 млн. тегені рады.
2009 жылы 2008 жылмен салыстыранда уежай арылындірілген жк клемі 3,3 пайыза, 2011 жылы 2008 жылмен салыстыранда 10 пайыза седі.
2009 жылы 2008 жылмен салыстыранда уежай арылы жолаушыларды жіберу 5,5 пайыза сіру жоспарланып отыр, 2011 жылы 12,7 пайыза суі кзделіп отыр.
3.3.2. 2-шара. Автомобиль клігін дамыту жне автомобиль жолдарын жасарту жадайы
Халыты л-ауатыны артуы жне облыс бойынша ашылып жатан маршруттар саныны суі есебінен жк айналымыны, жолаушылар айналымыны жне жолаушыларды тасымалдау клемін кбейту жоспарланып отыр.
2009-2011 жылдары облысты елді мекендерін автобус атынасымен барынша амтамасыз ету, автобус паркін кезе-кеземен жаарту жоспарланады.
Болжам бойынша 2009 жылы 2008 жылмен салыстыранда автомобиль клігімен тасымалдау клемі 1,4 %-а кбейеді жне 180,7 млн. тоннаны райды. Жк айналымын 2,4 % - а, жолаушылар айналымын - 1,5 % - а, жолаушыларды тасымалдауды - 0,2% - а кбейту жоспарланады.
2011 жылы автоклік арылы тасымалдау клемі 188,8 млн.тоннаны руы ажет немесе 2008 жылдан 4,5 %-а арты, жк айналымын 10,3 %-а, жолаушылар айналымын – 7,1%-а, жолаушыларды тасымалдауды 0,6 % - а кбейту жоспарланып отыр.
Автомобиль жолдарыны жадайын жасарту
2009-2011 жылдара белгіленген жол-жндеу жмыстарыны негізгі масаты – облысты жне ауданды маызы бар жалпы олданыстаы автомобиль жолдарыны жадайын жасарту жне облыс жолдары бойынша тотаусыз жне апатсыз жруді амтамасыз ету.
азастан Республикасы кіметіні 2003 жылы 30 суірдегі № 423 аулысымен бекітілген нормативтеріне жне «останай облысыны 2006-2012 жылдара арналан автожол саласын дамыту» 2006 жылы 17 апандаы № 286 облысты маслихат шешімімен бекітілген, азастан Республикасы Клік жне коммуникация министрлігіні Клік инфрарылымын дамыту комитетімен келісілген ірлік бадарламасына сйкес 2009-2011 жылдары ішінде мынадай жмыстар:
рылыс, айта жаырту облысты жне ауданды маыздаы жолдарда – 121,7 км 9,6 млрд.теге сомасына, оны ішінде республикалы бюджет трансферттері есебінен – 108,2 км 8,2 млрд.теге сомасына, облысты бюджеттен – 13,5 км 1,4 млрд.теге сомасына;
облысты жне ауданды маызы бар автомобиль жолдарын 9,5 км айта жаартуын орындау шін жобалау-барлау жмысына облысты бюджет арылы – 6,65 млн. теге сомасына;
орташа жндеу облысты жне ауданды маызы бар автомобиль жолдарына – облысты бюджет аражаттары есебінен 2666,7 млн. теге оны ішінде: автомобиль жолдарын орташа жндеу - 375,3 км 2619,9 млн.теге сомасына, облысты жне ауданды маызы бар жолдардаы жасанды рылыстарды орташа жндеу – 31 дана 46,8 млн. теге. Облыс бюджеті аражаты есебінен – 177 км 1239 млн. теге сомасына, облысты маызы бар жолдардаы жасанды рылыстарды орташа жндеу – 26 дана 39,2 млн. теге, облысты бюджетті нысаналы трансферттері есебінен ауданды маызы бар жолдар – 5897,7 км 2568,7млн. теге сомасына, ауданды маызы бар жолдардаы жасанды рылыстар – 5 дана 7,6 млн. теге сомасына;
облысты жне ауданды маызы бар автомобиль жолдарын аымдаы жндеу, алпында стау мен кгалдандыру – 8106,3 км 3567,3 млн.теге сомасына, оны ішінде облыс бюджеті аражаты есебінен облысты маызы бар автомобиль жолдары – 2208,6 км 998,6 млн. теге сомасына, облысты бюджетті нысаналы трансферттері есебінен ауданды маызы бар автомобиль жолдары – 5897,7 км 2568,7млн. теге сомасына атарылуы ажет.
Республикалы бюджеттен блінетін трансферттер есебінен «Аралы-Торай-Ырыз» клік длізін жне «Аралы-Торай» учаскесіні зындыы 50 км-ге 3,4 млрд. теге крделі жндеуге 3504,9 млн. теге ажет, оны ішінде: 2009 жылы – 1093,6 млн.теге, 2010 жылы – 1203,4 млн.теге, 2011 жылы – 1207,9 млн.теге ажет.
Белгіленген іс-шараларды іске асыру облыстаы олда бар автожолдар желісін техникалы алпында стауа, сондай-а жол маайындаы сервис дегейін кеейту мен оны сапасын жоарылатуа, автожолдарды ттынушыларды демалыс пен жмыс жадайларын жасартуа ммкіндік береді, сондай-а автотуризмді дамытуа олдау жасайды.
3.3.3. 3-шара. Телекоммуникацияны жне пошталы байланысты дамыту
Телефондандыру. 2009-2011 жылдара арналан келесі іс-шараларды ткізу жоспарланып отыр:
селолы стансаларды одан рі цифрлендіру:
облысты ауданды орталытарында орналасан стансаларын 100 % цифрлендіру;
елді мекендерді барынша телефондандыру ммкіндігі;
Интернет жйесіне жоары жылдамдыпен жету ызметтерін сыну бойынша жаа технологиялар ммкіндігін кеейту;
ISO 9001:2000 халыаралы сапа стандарты жйесін енгізу жолымен сервистік ызмет крсету жне ызмет сапасын жасарту.
2009 жылы негізгі телефон аппаратыны санын 230556 данаа дейін жеткізу жоспарланып отыр, ол 2008 жылмен салыстыранда 6 %-а жоары, алааралы, халыаралы байланыс трафигі, жергілікті телефон байланысын 2008 жыл дегейінде алдыру жоспарланып отыр.
2011 жылы негізгі телефон аппаратыны санын 258392 данаа дейін жеткізу жоспарланып отыр, ол 2008 жылмен салыстыранда 18,8 %-а жоары, алааралы, халыаралы байланыс трафигін 3,2 % -а , жергілікті телефон байланыстын 21,3 %- а кбейту жоспарланып отыр.
Пошта . 2009-2011 жылдары келесі іс-шаралар ткізу жоспарланып отыр: желіні дамыту, жаа ызметтерді дамыту арылы сатуды кбейту, дстрлі ызмет крсету клемін кбейту, шыындарды азайту, ызметтерді ттынушыларды сраныстарын анааттандыру, МСЖ (менеджмент пен сапа жйесі) енгізу шеберінде ндірістік жне басару процестерін отайландыру, баылау мен есепке алуды жетілдіру.
Жазбаша хат-хабар жніндегі шыыс алмастыру рылымында 2008 жылмен салыстыранда 2009 жылы 10,9 пайыза кбейту кзделіп отыр, ал 2011 жылы 36,7 пайыза.
Зейнетаы мен жрдемаыны тлеу 2008 жылмен салыстыранда 2009 жылы 15 пайыза, 2011 жылы 1,8 есеге кбейту кзделіп отыр.
Мерзімді басылымдарды жеткізу 2011 жылы 10 млн. данадан астама кбейеді.
3.4. 4-басымды. Экономиканы жаырту жне ртараптандыру
3.4.1. 1-шара. Жылу-энергетикалы ресурстарын жне энергетикалы секторды тиімді пайдалану
Тау-кен шыару нерксібі
ірлік экономиканы негізгі масаттарыны бірі ндіру секторыны тиімділігін арттыру болып табылады. ойылан міндет жаа басымды ндірісіті енгізу, шетелдік жне жергілікті инвесторларды тарту жне оларды экономиканы ртараптандыруа атысу есебінен іске асырылады.
Тау-кен ндіру ксіпорындарында нерксіп ндірісіні клемін сіру шін инвестициялы жобаларды іске асыру жнінде жмыс жаласатын болады.
«ССТБ» А рышты жоары сапалы сорттарын ндіруге пайдаланатын рамында 90 пайыздан кем емес темірі бар металданан нім шыаратын ндіріс зауытын салу жоспарланып отыр. Аталан ндірісте ызмет ететіндер саны 2700 адамды райтын болады, жыл сайын металданан німіні ндіріс клемі 2,4 млн. теге райды. 2010 жылы табаты жне сортты илем ндірісі бойынша зауыт рылысын бастау жоспарланып отыр. Бірлестікті инвестициялы бадарламасы шикі кен ндіру бойынша кен базасын кеейту жне жаартуа баытталан.
«останай минералдары» А 2009 жылды соына дейін пневматикалы клікті крделі жндеу жніндегі жмыстарды жаластырады; 2011 жылды соына дейін асбесті осымша желдетпелік ттуді орналастыру, пресстерді жаартуды жзеге асыру, бл жмысты технологиялы крсеткіштерін жасартуа себеп болады. Сондай-а 1-2 БелАз авто жк тсіретін ауыр бульдозерлер, осалы мамандырылан техниканы жыл сайын сатып алу жоспарланып отыр.
«Варваринский» А 2009-дан 2011-а дейінгі мерзімде 4200 мы тонна клемінде алтын-мыс кенді айта ндіру арастырылып отыр.
«азастан-Ресей кен компаниясы» ЖШС Денисов ауданындаы Дрожилов кен орнында молибден жне вольфрам барлау мен ндіру жнінде инвестициялы жобасыны практикалы іске асырылуы басталады. ажетті инвестициялар клемі 90 млн. АШ долларын райды, жоба 2011 жылы іске асырылады. Байытушы фабрикасыны рылысы 2008 жылды аяына жоспарланып отыр. Жылына 1 млн. тонна кен ндіру жоспарланып отыр. 2010 жыла дейін 3,4 мы тонна молибденді концентрат ндіру аралуда.
2009-2011 жылдары «Приозерный» кенішінде 1300 мы тонна кмір ндіру жоспарланып отыр, 2009 жылы - 300 мы тонна, ол 2008 жылмен салыстыранда 3 есе арты.
2009 жылы темір кен німдеріне сранысты азаюына байланысты тау-кен ндіру саласында ндіріс клемі 167,4 млрд. тегеге, немесе 2008 жыла 17,5 пайыза тмендейді. 2011 жылы ндіріс клемі 290,2 млрд. теге 2008 жыла сімі 42,9 пайызды райды.
азастан Республикасыны 2003-2015 жылдара арналан Индустриялы-инновациялы даму стратегиясы шеберінде тау-кен ндіру саласында 2009-2011 жылдарда жалпы ны 13,8 млрд. теге 3 басымды инвестициялы жобалары іске асырылады. осымша 1200 жмыс орындары рылады.
Электр энергетика саласы
Отын-энергетикалы ресурстарды пайдалану тиімділігін арттыру жне азіргі замана сай дегейде оларды тиімді пайдалану облысты леуметтік – экономикалы дамытуды маызды стратегиялы міндеттеріні бірі болып табылады жне облысты экономикалы саясатында басымды болып ала береді.
Осы міндеттерді орындау «останай облысыны 2008 – 2015 жылдара арналан энергия немділігі» сияты ірлік бадарламаларды іске асыру арылы жзеге асыру жоспарлануда.
Бадарлама облыс экономикасыны энергетикалы тиімділігін амтамасыз етуге баытталан, энергияны немдеу саясатын іске асыруды стратегиялы масаттарын, негізгі міндеттерін, жолдарын жне тетіктерін анытайды жне республикалы, облысты, алалы бюджеттер мен ксіпорындар аражаттарынан 4884,41 млн. теге клемінде белгіленген іс – шараларды аржыландыруды жоспарлауда, оны ішінде:
млн.теге
| Жылдар | Барлы аражат | Республика лы бюджет |
Жергілікті бюджет | Ксіпорындарды аражаты | |
| Облысты | Ауданды (алалы) | ||||
| 2008 | 407,01 | 0 | 50,86 | 30 | 326,15 |
| 2009 | 693,84 | 150 | 174,14 | 35 | 334,7 |
| 2010 | 747,52 | 673,32 | 0 | 35 | 39,20 |
| 2011 | 1062,84 | 993,34 | 0 | 30 | 39,5 |
| 2012 | 501,05 | 464,80 | 0 | 30 | 6,25 |
| 2013 | 501,05 | 464,80 | 0 | 30 | 6,25 |
| 2014 | 500,05 | 464,80 | 0 | 29 | 6,25 |
| 2015 | 471,05 | 464,80 | 0 | 0 | 6,25 |
| Жиыны | 4884,41 | 3675,86 | 225,00 | 219 | 764,55 |
Бадарламаны іске асыру:
экономиканы р трлі салаларында энергиялы тиімді технологияларды жне ттынушыларды отын-энергетикалы ресурстарыны рал-жабдытарын кеінен пайдалану есебінен отын-энергетикалы ресурстарын тымды пайдалану жолдарын анытауа;
энергияны ндіруді жне ттынуды тртібін отайландыруа;
ксіпорындарды ралдармен жне энергия ресурстарыны шыындары есебіні жйесімен жабдытауды йымдастыруа;
энергияны ндірістік емес шыындарын 3-5 пайыза тмендетуді амтамасыз етуге;
ндіруге жне энергияны тасымалдауа отынны лес шыынын 2 пайыза тмендетуді амтамасыз етуге;
автоматтандыруды ке ммкіндігімен йлестіре отырып, технологиялы процесстерді реттеуді азіргі замана сай тсілдерін олдану энергетикалы жне баса табии ресурстарды отайлы пайдалануды амтамасыз етеді;
шыарылатын німні энергиялы сиымдылыын тмендетуге;
меншікті энергетикалы жне соны салдарынан оамны з дамуына материалды шыындарын тмендету кезінде халыты мір сру сапасын арттыруа мкіндік береді.
Біра 2008 жылы бадарламаны іске асыруа жергілікті бюджетте аражат арастырылмаан. Энергияа бааны немі суіні салдарынан шыындануына байланысты энергия немдеу технологияларын енгізуге облысты ксіпорындарыны да, кінішке орай, аржылай ммкіндігі жо.
Кмір, су жне жел энергиясы сияты облысты ішкі энергетикалы орларын пайдаланатын таы бір бадарлама «останай облысыны 2008 – 2010 жылдара арналан электр-жылу энергетикасын дамыту» бадарламасы болып табылады.
Облыстаы кмір бассейніні геологиялы оры 35,5 миллиард тоннаа бааланады. Кен орындарын р блшегіне дейін зерттеген «Уралгипрошахт» институтыны жмыс нтижелері бойынша жылына жалпы німділігі 119 млн. тоннаны райтын алты ірі кмір ндіретін кен орындары рылысын жргізуге ммкіндік бар.
Клемі крсетілген кмірді ндіру жалпы уаттылыы 20 мы МВт райтын электр станциясын отынмен амтамасыз етуге ммкіндік береді. Жоспарланан алты кмір ндіретін кен орындарын бгінгі кні ішінара тек біреуі ана игерілген - «Приозерный». 1990 жылы «Уралгипрошахт» институты жылына уаттылыы 2 млн. тоннаны райтын, болашата оны німділік уаты 10 млн.тоннаа дейін жететін, уаттылыы 2000 МВт райтын электр станциясын отынмен амтамасыз етуге ммкіндік беретін «Приозерный» кен орны рылысыны техникалы-экономикалы негіздемесін жасады.
Бгінгі тада «Тобыл» КК» К» А облысты электрмен жабдытау мселесін шешуге ммкіндік беретін Торай оыр кмір бассейніні кмірін пайдалана отырып, уаттылыы 2000 МВт болатын техникалы-экономикалы негіздемесін зірлеу шін жне смрын ГРЭС-ін салу шін леуетті инвесторларды іздеу бойынша жмыстар жргізуде.
Рудный ЖЭО уаттылыы 63 МВт осымша энергоблокты осу есебінен 2009 – 2011 жылдара арналан леуметтік – экономикалы дамуды орта мерзімді жоспарыны жобасында электр энергиясын 2010 жылы 2008 жылмен салыстыранда 34 пайыза арттыру болжанан.
3.4.2. 2-шара. Экономика секторларыны индустриялды-инновациялы дамуы
Кластерлік даму
«Экономиканы басымдылы берілген секторларында шыр кластерлер ру жне дамыту жоспарын бекіту туралы» азастан Республикасы кіметіні 2005 жылы 25 маусымдаы № 633 аулысына сйкес облыс «Тама нерксібі» кластеріні «останай облысында ст кластерін ру» шыр жобасына кірді.
«останай облысыны ст кластері» пилотты кластерін ру жне дамытуды 2010 жыла дейінгі наты шараларын шешуді арастыратын іс шаралар жоспары зірленді.
Ст кластеріні негізгі атысушылары белгіленді. Ауылшаруашылы тауар ндірушілері жне айта ндеу ксіпорындарыны атысуымен ауыл жинау-сату бірлестіктерін ру бойынша жмыстар жргізіліп жатыр.
Кластерге атысушыларды («ДЕП», «Космис», жне «Милх» ЖШС-тері жне басалары) ст німдерін (ра ст, ірімшіктер, ашытылан ст німдері – йогурт, ерітілген ірімшік, пастерленген ст, сарны май, оюлатылан ст) ішкі жне сырты ткізу рыногына бірдей траты трде зіліссіз жеткізуге ммкіндіктері бар.
Облыс сол сияты республиканы астыты айта деу кластеріні атысушысы болып табылады.
Облысты н тартушы біратар ірі ксіпорындарын («Асалия», «Мелькомбинат», «Алтын масат», «азагротрейд», «Слу», «Диев» ЖШС-тері) осымша жаратандыру мен жаырту асты деу кластеріні алыптасуы мен дамуына, аграрлы ндірісті ртараптандыруа ыпалын тигізеді.
2011 жылы асты деу жне ст кластеріні шеберіндеауылшаруашылы тауар ндірушілері жне айта ндеу ксіпорындары арасында зара тымды, тиімді, нтижелі атынаса жетеді.
Бизнес инфрарылымын дамыту
«Аграрлы несие корпорациясы» А бадарлама шеберінде мал шаруашылы німдерін айта деу ксіпорындарынан алыс тран аудандарда ауылшаруашылы німдерін жинау жне сату бойынша бірлестіктерді ру жне несиелеу бойынша ауыл ттынушы кооперативтер рылады.
Ауыл шаруашылыы німдерін кешенді зерттеуден ткізу шін «лтты сараптама жне сертификаттау орталыы» АА» Ф сына орталыыны зертханаларын жаырту жне осымша жаратандыру жоспарлануда.
Коммуникация мен клік таралымдыры дамыан, Ресеймен шекаралы сауда-сатты жргізуге жне баса да елдерді рыноктарына шыуа ммкіншілігі мол облыс орталыында ауыл шаруашылыы німдеріні ірі ктерме базары йымдастырылатын болады.
2001 жылы су ктіледі:
олдан рытандыру пункттеріні саны 10 бірлікке сіп, 160 болады, бл олдан рытандырумен жеке сектордаы ірі ара аналы басын маызды сіруіне жне ауыл шаруашылы малды генетикалы леуетін жне оларды німділігін ктеруге ммкіндік береді;
мал сою пункттері 15 бірлікке кбейіп, 90-а жетеді, бл халыаралы стандартына сйкес етті сатуа ммкіндік береді.;
лексе орымдары 15 бірлікке кбейіп, 320-а жетеді, бл облысты эпизоотикалы жадайын жасартуа ммкіндік береді.
Технологиялар мен инновацияларды дамыту
2009-2011 жылдары облысты технологиялы саясаты инновациялы процестерді белсендіруге, жаа технологияларды енгізуге, жаа технологиялы ндірістерді игеруге баытталатын болады.
нерксіптік ксіпорындар азастанда жне зге елдерде жмыс істейтін ылыми орталытары мен институттармен бірлесіп технологиялы процесстерді жетілдіруіне баытталан зерттеулер мен жобаларын дамыту бойынша жмыстарды жаластырады.
«Агромаш-холдинг» акционерлік оамы инвестициялы жаа жобаларды (озалтыш жасау жне ауыл шаруашылыы мен жол рылысы техникалары жне мнай-газ саласы шін жабдытарын растыру ндірісі, GAZ Group (Россия) бірлесе отырып дизельдік озалтыш жасау жніндегі инжирингілік орталы ру) іске асыру шін озалтыш жасау ауымына «AVL» (Австрия) инжинерингілік компания кірістірді.
ДГП «ЦелинНИИМЭСХ» ЕМК жаа машиналарды жасау жне сынатан ткізу, отанды шыарушы заводтара конструкторлы жаттарды беру жніндегі инновациялы жобаларды жзеге асыруа атынасады, мндай жобаларды жалпы жмыс клеміндегі лесі 10-13 %-ті маында. Ксіпорын лемдік банкі жне азастан Республикасыны Ауыл шаруашлыы министрлігі аржыландыран «Ауыл шаруашылыы німдеріні бсекеге сайлыын арттыру» инвестициялы жобасына атынасты.
Жер деуді ылал сатаыш жйе – Солтстік –Батыс А/Ш О негізгі жаа зірлемесі. Бл асты німдерін кту технологиясы жерді минималды жне нлдік ндеу жйесімен, облысты р агро-экологиялы алаптарында пайдалануа бейімделген.
Болашата ылал сатаыш технологиясын енгізу аладарын ары арай сіру жоспарланан.
Мал німдерін ндіру жне айта ндеу бойынша азіргі уаыта сай европалы озы технологиялар енгізу бойынша жмыстар жргізіліп жатыр. Федоров ауданыны «Трар» ЖШС «Елочка» Евро класс - 400 типті сауу залын (Француз компаниясыны ндірісі «Вестфаль- Сердж») пайдаланыла бастады. Осы ксіпорынны болжамды жобасы – болаша жылдарда саулатын сиырларды 1800 баса дейін уатын жеткізу.
Таран ауданыны «Викторовское» ЖШС аымдаы жылды «Импульс –Ккшетау» ЖШС-нде жнделген неміс компаниясыны жаа ст жабдыын пайдалануа енгізді.
«Жас канат 2006» ЖШС жмырталы тауытарды стау шін жаа жабдыты айта ру жне жндеу жмыстарын жасап жатыр.
ш с орада жабды жнделген, екеуінде - тауы стау шін, біреуі – балапандар шін. Технологиялы жабдыты жндеуін Украина «Техно» ндірістік бірлестігі- ТМД-да с стау шін жабдыты шыару жне сату бойынша озаттарды біреуі жасайды. Осы жмырталайтын 300 мы тауы с фабрикасыны уаты 2008 жылды соына дейін игеріледі.
Ет ндіру бойынша «Халал» технологиясыны сертификатын «Шаллер» австриялы фирманы жабдыымен автоматизацияланан мал сою кешені ойылан «Карасу» ЖШС СК алды.
Осы ксіпорындарда технологиялы жабдытан баса стау, таматандыру технологиясы жне есепке алу жйесіні компьютерлік базасы бар.
«азАгроФинанс» А арылы технологиялы жабдыты сатып алу шін ст ндіру ксіпорындарымен «ДЕП» жне «Милх» ЖШС-тері шарттар жасайды.
Индустриялы-инновациялы даму стратегиясын іске асыру бойынша даму институттарыны перспективалы жобалары
Облыста ортамерзімдік кезеде мемлекеттік даму институттар компаниясы басаратын «азастан даму банкі» А, «азастан инвестициялы оры» А, «лтты инвестициялы оры» А, «Казинвест» А, «ДАМУ» Ксіпкерлікті дамыту оры» А сияты даму институттармен ынтыматасты жнінде жмыс жаласуда.
«азастан даму банкі» А-нан 9,5 млн. АШ доллары сомасында толы аржыландыруды аланнан со «Казхимволокно» ЖШС 2009 жылы «Арникс» німін шыаруа кіріседі.
«АгромашХолдинг» А Ф останай дизель зауытында асты жинау комбайндар жне дизелді озаыш ндірісі бойынша жмысын жаластырады жне жол-рылысты техникасыны ндірісіне кіріседі.
3.4.3. 3-шара. деу нерксібін дамыту
Барлы ндеу нерксіп салалары шін жалпы масат бсекеге абілетті ндірісті жасау, жмыс істейтін ксіпорындарды німділік жне бсекеге абілеттілігін арттыру болып саналады.
2009 жылы деу нерксібіндегі нім ндірісін 122,8 млрд. тегеге немесе 2008 жылды дегейіне 121,6 пайыза, 2011 жылы – 151,5 млрд. тегеге немесе 2008 жылыдан 50,0 пайыза арттыруа жеткізу жоспарланып отыр.
Азы-тлік нерксібі. 2009-2011 жылдары азы-тлік нерксібінде сапаны суі, олданыстаы уаттылытарды толы пайдалану, жаа ндірісті енгізу, нім ассортиментін кеейту масаты ойылып отыр.
2009 жылы нерксіп німні жоспарланан клемі 66,2 млрд. тегені райды, немесе 2008 жылмен салыстыранда 8,5 пайыза седі, 2011 жылы сім 2008 жылмен салыстыранда 30,3 пайызды райды, нерксіп німіні клемі 79,5 млрд. тегеге жетеді.
Азы-тлік ндірісінде басымдылытар ауылшаруашылы шикізатын айта ндеуді тередетуге беріледі.
«ДЕП» ЖШС шыарылатын нім ассортиментін кеейту, балмзда ндірісі бойынша цехты осу жоспарлап отыр.
«Фирма «Арасан» ЖШС 2008-2010 жылдарда саатына 22400 бтелке сыра ю уаттылыы бойынша жаа цех рылысы жоспарланып отыр. Осы цехті рылысы сыраны сапасын жне беріктігін жасартуа себеп болады. Цех Германиядан келінген жабдыты олдануды жаа технологиялары бойынша салынуда.
«Фирма «Арасан» ЖШС Рудный филиалы алкогольсіз сусындарды ндірісі жне ю бойынша неміс технологияларын сатып алуды жоспарлап отыр.
«Арай – 91» ЖШС бсекеге абілеттілігін арттыру масатында жаа нім трлерін, соны ішінде «Ключевая» минералды суын игеруді жоспарлауда. «Сувенирный» алкогольді німін ю жне квас ю бойынша жаа желілер рылысы жоспарланып отыр. Барда кептіру ндірісі бойынша жобасыны іске асырылуы жоспарлануда. Жоба спирттік ндіріс алдытарын жою жне ірі ара мал шін ра а уызды-кмірсутекті жем німін алуды арастырып отыр.
«Милх» ЖШС стті айта ндеу зауытыны рылысы бойынша жмыс жаласуда, «Содружество» СК» ЖШС рапс майы ндірісін жоспарлауда.
«Дина» ЖШС «Инженерлік коммуникациялар ру, стті ойыту жне рату цехін жаарту жне іске осу» инвестициялы жобасын іске асыру барысында жмыс атарылуда. Осы жобаны іске асыру нтижесінде стті туліктік айта ндіруді 50-ден 100 тоннаа дейін сіру жне майсызданан ра стті жылына 600 тоннаа дейін ндіру аралуда.
Машина жасау. 2009 жылы машина жасау нерксібіндегі нерксіп німні клемі 16,6 млрд. тегені райды немесе 2008 жылмен салыстыранда 28,4 пайыза, 2011 жылы – 24,8 млрд. теге немесе 2008 жыла 191,3 пайыза седі.
2009-2011 жылдарда машина жасау саласында ндірістерді жаарту жаласады жне бсекеге абілетті німді шаыру ретке келтіріледі. «Дормаш» ЖШС ауыл шаруашылы техниканы жндеу бойынша техника ндірісін айта жабдытауа баытталан іс-шаралар ткізуді жоспарлап отыр, оны шеберінде БИС бидай тазалау рылысын шыару белгіленген. Жобалы жаттама зірленді, мачталы ктергіштеріні тжірибелі лглерін шыару басталды, электрлшеу лабораториясыны ызмет крсету спектрін кеейту жоспарлануда.
4 машина жасау ксіпорындары («АгромашХолдинг» А Ф, «Агротехмаш» А, «Трансремвагон» ЖШС жне «Болашак А» ЖШС) ИСО-9001-2000 жне ИСО 9001-2001 сйкестік сертификаттарына ие.
2 ксіпорын («Дормаш» ЖШС жне «Экспо» ЖШС) ИСО-9001-2000 жйесіні талаптарына сйкестігіні халыаралы сапа стандарттарына кшу бойынша жмыс жргізуде.
Металлургия. 2009 жылда металлургия саласындаы нерксіп німіні жоспарланан клемі 20,9 млрд. тегені райды, немесе 2008 жылмен салыстыранда 2 есе седі, 2011 жылы - 22,4 млрд. теге немесе 2008 жылдан 2,1 есе арты.
Таран ауданындаы «Варваринское» А ксіпорынымен 2009 жылдан бастап «Доре» орытпасы жыл сайын 6 тонна, Жітіара ауданындаы «Метал-Трейдинг» ЖШС 2009 жылы – 874кг, 2010 жылы -1538 кг, 2011 жылы - 2448 тонна ндіріледі.
2009 жылы «Caspian Engineering Group» компаниясы жылына 600 мы тонна уаттыы бар сортты илем ндірісі бойынша жобаны іске асырады, жыл сайыны ндіріс клемі 210 млн. АШ долларын райды. Жобаны ны 158 млн. АШ долларына бааланып отыр.
«Музбель» серіктестігі 2010 жылы никельді кен ндіру жобасы шеберінде 0,7 мы тонна гидро тотыында никель ндіреді. Жобаны ны 82,3 млрд. теге. 1000 жмыс орны рылады.
2008 жылда металлургия нерксібіндегі ндіріс клемін 15,3 млрд. тегеге дейін немесе 2007 жылдан 4,6 есе арты, ал 2010 жыла ндіріс клемін 2007 жыла 5,4 есе сіру жоспарлануда.
Текстильді жне тігін нерксібі. 2009 жылы нерксіпті осы саласында ндіру клемі 2140 млн. тегені райды, немесе 2008 жылды дегейіне 106,7 пайыз, 2011- 2478 млн. теге немесе 2008 жылдан 23,6 пайыза арты.
Жеіл нерксіп ксіпорындарында («Большевичка» ЖШС, «Техноткань» ЖШС жне басалар) ндірілген нім ассортиментін кеейту, сондай-а жетілген нтижелерді бекіту бойынша жмыс жаласады.
«останай байпаты ая киім фабрикасы» ЖШС німні жаа трін зірлеу шін тжірибелік учаске йымдастыру бойынша жмыс жргізуде.
Тері, теріден жасалан нім жне ая киім ндірісі. Осы нерксіп саласыны ксіпорындары 2009 жылы 1000 млн. теге сомасында нім ндіруді жоспарлауда немесе 2008 жылдан 5,2 пайыза арты, 2011 жылы – 1160 млн. теге, немесе 2008 жыла 122,1 пайыз.
«Алпамыс» ая киім фабрикасы» ЖШС кш рылымдар жне жмыс мамандытары шін арнайы ая киім шыару бойынша жмысы жаласуда.
Ааш жне ааштан жасалан німдеріні ндірісі. 2009 жылы нерксіпті осы саласында 452 млн. теге сомасында нім ндіру жоспарлануда, бл 2008 жылды дегейіне 108,1 пайыз, 2011 жылы – 520млн. теге немесе 2008 жыла 24,4 пайыза арты.
Целлюлозды-ааз нерксібі. 2009 жылы нім клемі 3260 млн. тегені райды немесе 2008 жылды дегейіне 106,9 пайыз, 2011 жылы - 3760 млн. теге, бл 2008 жылдан 23,3 пайыза арты. 2009-дан 2011-ге дейінгі жылдарда «Айгерім» ЖШС жыл сайын 18963 мы шаршы метр тсааздар шыаруды жоспарлап отыр. 2008 жыла сім 3 пайызды райды.
Химия нерксібі. Химиялы нерксібінде 2009 жылы «Казхимволокно» ЖШС-да инвестициялы жобаны іске асыруыны арасында нім шыаруды лайту байалатын болады. Осы ндіріс метаарамидті нім шыару бойынша жмыс жасайтын Дюпон (АШ) жне Тейджиннен (Жапония) кейін лем бойынша шінші жне нім ндірісіні уаттылыы бойынша екінші орынды алатын болады. Бсекеге абілетті нім жасау шін лемдік инновациялы технологиялары жне ылыми-техникалы зірлеулер олданылады.
ндіріс клемі 2009 жылы 1,6 млрд. тегені райды, бл 2008 жылдан 7,6 есе арты, 2011 жылы німді 4 млрд. тегеге шыару жоспарланып отыр, бл 2008 жылды клемінен 19 есе арты.
ндеу нерксібіні баса да салаларын дамыту. 2009 жылдан 2011 жыла дейін ндеу нерксібіні баса да салаларыны ксіпорындары бойынша су арыны жылына 10 пайыз дегейінде саталады.
«Док-мебель» ЖШС (Рудный .) 2008-2011 жылдары «Ааш німіні ндірісін жаарту» атты инвестициялы жобаны 2-ші жне 3-ші кезедері іске асырылуы жоспарлануда. Осы жобаны іске асыру ндіріс клемін жылына 80 млн. тегеге дейін жеткізуге жол береді.
Корпусты жиаз жасайтын жергілікті ндірушілер болашата шыаратын німін кеейту жне сапасын жасарту, сондай-а ндіріс клемін сіру бойынша жмыс жаластыратын болады.
3.4.4. 4-шара. Агронерксіп кешенін дамыту
Облысты материалды ндірісті озат саласыны бірі ауыл шаруашылыы болып табылады.
Ауыл шаруашылыындаы шаруашылы жргізуді негізгі трі шаруа ожалытары болып табылады, оларды ауылшаруашылы рылымыны жалпы саныны лесі 91,6 пайыз, немесе 6343. Жалпы саны 6924.
2011 жылы агронерксіп кешенінде: ресурс сатаыш агротехнологияны игеру бойынша, жергілікті биоэнергетикалы ресурстарды толыымен пайдалану есебінен топыраты нарлылыын сатауа демеу жасау, сімдіктерді жергілікті жадайлара ыайланан жоары тсімді жаа сорттарын енгізу жмыстары жаласа береді;
егіс алаптары рылымын жетілдіру, табии-климатты ерекшеліктерге сйкес ртрлі сорттарды араатынасын отайландыру жаласады;
егін шаруашылыын ртараптандыру масатында ауыл шаруашылыыны бсекеге лайы даылдарыны, бірінші кезекте майлы даылдарды алабы лаяды. 2011 жыла рылымдаы рапс егістігі 120,2 мы гектардан кем болмайды. рылан «Рапс ндірушілер ассоциациясы» бан о ыпал етпек (рапсты майлы днін айта деу заводыны рылысы);
2011 жыла топыраты нарлылыын ктеру шін минералды тыайтыштарды сііру клемі 60 мы тоннаа дейін лаяды, ол негізінен азотты тыайтыштарды клемін лайту есебінен болма;
2011 жылы мал шаруашылыы німдері мен шикізатын ндіру клемі седі: ет 149,6 мы тоннаа дейін, 2008 жыла шаанда 4,5 %-ке; ст 651,70 мы тоннаа дейін, 4,6 %-ке; жмырта 419,8 млн. данаа дейін, 7,1 %-ке; жн - 0,51 мы тоннаа, 6,3 процентке.
мал басыны саны седі: ірі ара мал 569,9 мы баса дейін, 2008 жыла 4,5 %-ке; оны ішінде сиыр 276,4 мы баса дейін 4,5 %-ке), ой-ешкі 327,9 мы баса дейін (4,8 %-ке), шоша 309,6 мы баса дейін (5,5 %-ке), жылы 79,5 мы баса дейін (3,9 %-ке), с 4291,6 мыа дейін (6,4 % ке);
асыл тым санатындаы шаруашылытарды саны 160-а жетіп, 10 бірлікке кбейеді;
облысты машина-трактор паркін 1400 трактора (5,4 %), 1750 асты комбайнына (16,9 %), 3150 (13,6 %) тым сепкішке жне баса да ауыл шаруашылыы техникаларына жаалау жоспарланады. Шаруашылытарда, сіресе ауыл шаруашылыыны ірі рылымдарында 10-18 метрді амтитын ке алымды тым сепкіштерге сраныс жылдан жыла сіп келеді, оны сатып алу сетін болады;
дайын німні сапасын сатау шін осы заманы орау-аптау материалдары кеінен пайдаланылады;
жеміс-ккніс оймаларын айта растыру жргізіліп, осымша уаттар («Тэрра» Ш, сиымдылыы 3 000 тонна) пайдалануа беріледі;
«Ирина жне К», «ДЕП», «Милх», «Дина», «Сарымай» ЖШС-терінде технологиялы жаырту жмысы жне ндірісті жаратандыру жргізу аралуда. 2011 жылды соына ст, ет, балы, тері, жн, асты дайындайтын 11 дайындау-ткізу бірлестіктері жмыс атарады.
2011 жылды аяында ауыл шаруашылыы німдерін айта дейтін 20 ксіпорындарда ИСО халыаралы сапа жйесіні стандарттары енгізіледі. Батыс азастан мен Ресей Федерациясыны шекаралы айматарына мал німдерін ою жнінде келісімдерге ол жеткізілетін болады.
3.4.5. 5- шара. Сырты экономикалы ызмет
Орта мерзімдік кезеде, сырты сауда саясаты облысты бсекеге абілетті экономикасын руа баытталады. 2009 - 2011 жылдарына сырты экономикалы іс-рекетті басымды баыттары:
Ресей Федерациясы, ытай жне лемні баса елдерімен сауда-экономикалы ынтыматастыты кеейту;
тауарларды (темір кені, асбест, бидай жне н) сырты нарыа экспортты жеткізілімдеріні су серпінін жне сауда балансыны о айырмасын сатау;
экспортты жалпы клемінде шикізаттік емес баытындаы нім экспортыны лесін арттыру;
облыста жетекші салаларда, сіресе айта ндіру нерксібіндегі бсекеге абілетті жаа ндірістерді жаарту жне реттеу;
азастан Республикасыны 2003-2015 жылдара арналан индустриалды-инновациялы даму стратегиясын іске асыру жніндегі ірлік бадарламасында арастырылан міндеттерді шешу;
олда бар сату рыноктарын іздеу жне жааларды кеейту;
азастаннын С-на ену жадайында ИСО-9000 жне 14000 халыаралы стандарттарына сйкес сапа жйесін енгізу жне сертификаттау;
жаа технологиялара жне ылымны озы жетістіктеріне сйкес келетін тауарларды импорттау.
Ктілетін нтижелер. 2009 жыла арналан болжам 2008 жыла 94,6 пайыз су арыны бар сырты сауда айналымы клемін 2951,7 млн. АШ долларына дейін сіруді арастырады. 2010 жыла сырты сауда айналымы 3060,8 млн. АШ долларына дейін седі, 2009 жыла су арыны 103,7 пайызды райды. 2011 жылы – 3383,2 млн.АШ доллары немесе 2010 жыла 110,5 пайыз.
Дниежзілік рынокта тау кен німдеріне сранысты тмендеуіне байланысты экспорт клемі 2009 жылы 1897,6 млн. АШ доллары сомасында жоспарланады, немесе 2008 жылмен салыстыранда 9 пайыза тмендейді, 2010 жылы экспорт клемі 1980,3 млн. АШ долларды рап, немесе 2009 жылмен салыстыранда 4,4 пайыза седі, 2011 жылы – 2270,3 млн. АШ доллары немесе 2010 жылмен салыстыранда 14,6 пайыза седі.
Экспорт леуетіні рылымында е лкен лес тау кен німіне (50 пайыза дейін), нан (25 пайыздан жоары), н тарту-жарма німіне (18 пайыза дейін) жне асбест (2,5 пайыза дейін) келеді. Ауыл шаруашылыы шикізатыны айта деуін кбейту нтижесінде н жеткізілімдері кбейеді.
2009 жылы импорт 1054,1 млн. АШ доллары сомасында болжамдалады немесе 2008 жыла араанда 102 пайыз, 2010 жылы – 1080,5 млн. АШ доллары немесе 2009 жылмен салыстыранда 102,5 пайыз, 2011 жылы – 1112,9 млн. АШ доллары немесе 2010 жыла араанда 103 пайыз. 2009 - 2011 жылдары ішінде импорт тсімдеріні суі бір жылда орташа аланда 26,5 млн. АШ долларына немесе 2,6 пайыза болжамдалады.
Импортты кбейту мнай німдерін, клік ралдарын, машина жне жабдытарды, резина-техникалы бйымдарын сатып алу есебінен жоспарланады, ол облыста ндірілмейтін тауарларды сырттан келу жне облыстаы нерксіп ндірісіні жаымды арынын крсетеді: фармацевтикалы німдер, трмысты техника.
азастан Республикасы Президентіні Жолдауындаы баыттара сйкес облысты сырты экономикалы ызметінде Ресеймен жне ытаймен стратегиялы ріптестік, сондай-а Еуропалы Одаы жне Орта Азия елдерімен сырты экономикалы ынтыматасты басымды болып алады.
3.4.6. 6-шара. рылыс индустриясын салу жне дамыту
рылыс индустриясы дамуыны басымдылы міндеті цемент, жылуошауланан жне жамылты метериалдар, аптамалы кірпіш, линолеу, бояулар, керамикалы таталар жне зге ажетті рылыс материалдарын шыаруды йымдастыру болып табылады.
Жоспарланан кезеге кзделген масаттар мен міндеттерге рылыс материалдарыны, бйымдар мен рылымдарды нерксібін дамыту жолымен жетеді.
Іске асырылып жатан инвестициялы жобалар:
байыан жне іріктелген мды ндіру желісі. Жоба арабалы ауданыны «ПФ останай –щебень» ЖШС базасында іске асырылады. Желі аныталды, мды байыту бойынша рылыма 9,0 миллион теге игерілді, німге сранысты болмауына байланысты жобаны іске асыру тотатылды;
Денисов ауданыны «Шекубай» ЖШС базасында цемент зауытын салу. Жобаны ны 135,0 миллион АШ долларына бааланады. Цемент шикізатын ндіруге келісім-шарт жасалды, зауыт рылысыны ТЭН-і растырылып жатыр, ойнауды пайдалануа акт ол ою сатысында;
Денисов ауданыны «останайкальцпром» ЖШС базасында цемент зауыты рылысыны жоба ны 100,0 миллион АШ доллары. Шекубай цемент шикізат кен орныны телімінде ойнауды пайдалануа келісім-шарт жасалды. Шикізатты жартылай нерксіптік сынатан ткізді жне ол о орытынды берді, зауытты жобалау келісім-шарты ол ою сатысында;
Городище кен орнында «Тас-м-останай» ЖШС базасында кварц диориттерін ндіру. рі арай иыршытасты ндіру шін тасты сынама нерксіптік ндіру басталды, 2007 жылы 60 тонна рылыс тасы ндірілді, темір жол тармаын салу шін жобаны жобалау жне оан келісім жасау жмыстары жргізіліп жатыр;
арабалы ауданында «Концерн Найза-рылыс» ЖШС базасында керамика аптайтын кірпіш, ота тзімді жне ышыла тзімді кірпіш, аптайтын керамика татайша, керамикалы канализациялы бырлар, черепица, санфаянс ндіретін зауыттар кешенін салу, жоба ны 45,0 миллион АШ доллары. Бизнес-жоспар зірлеу сатысында, жер телімі кесіп берілді, жабдытар жеткізу шартына ол ойылды;
«Пластстандарт» ЖШС базасында полиэтилен бырларын шыару. 2007 жылды наурызында 16-1100 мм диаметрлі бырларды ндіру бойынша желі басталды жне аныталды, екінші желіні орналастыру жргізіліп жатыр.
Тиімді рылыс материалдарын шыаруды жне жаа технологияларды енгізуді рі арай дамыту шін кзделеді:
«йгерім» ЖШС-да винилдік тсааздар ндірісіні уаттылыын арттыру;
«БК-Строй», «ТоболКерамик» ЖШС, «Тогай группа» ЖШС, «Торан» ЖШС-да тиісті стандарттара сйкес бсекеге абілетті аптама кірпіш шыару;
имараттарды сырты крінісі, конструкцияларды за мерзімге тзімділігі мен ажетті жылу техникалы сипаттамалар сияты зекті мселелерді шешу шін «жеделдеткіш асбеттер» жйесін енгізу;
«Стеклоцентр» ЖШС базасында рылыста ораныш жне ауіпсіз йнектеуді олдану жне дайындау;
Болжалды шараларды орындау жне озы технологияларды енгізу, тиімді энергия орын сатау жйелеріне кшу облысты рылыс индустриясын рі арай дамытуына жадай жасайтын болады жне 2011 жылы з ндірісі есебінен рылыс німі импортыныны клемін тмендетуге себеп болатын евростандарт талаптарына жауап беруші рылыс конструкцияларымен жне материалдарымен объектіні амтамасыз етеді.
3.4.7. 7- шара. Техникалы реттеу жне метрологияны дамыту
Халыаралы сапа стандарттарын енгізу облысты нерксіп ксіпорындарына ішкі жне сырты рынока халыаралы стандарттара сай німді жеткізуге жол береді.
2008 жылды 1 атарына дейін облысты 47 ксіпорнында сапа менеджменті жйесі енгізілді, 15-інде жмыс жргізілуде.
ИСО 9001-2000 сйкес сертификаттарына ие: «ССТБ» А, «Костанайские минералы» А, «ДЕП» ЖА, «Арай-91» ЖШС, «Имстальком» Рудный металлконструкциялар зауыты» А филиалы, «Космис» ЖШС, «Сосновый бор» ЖШС, «ркен» ЖШС Лисаков филиалы, «йгерім» ЖШС, «АгромашХолдинг» А Ф, «Агротехмаш» ЖШС, «Арасан» фирмасы» ЖШС жне басада нерксіп ксіпорындары.
ИСО 9001-2000 сапасын басару жйесін енгізу бойынша жмысын «Костанайские минералы» А, (экологиялы менеджмент жйесі), «Экспро» ЖШС, «SAPA-K» ЖШС, «Аргумент» ЖШС, «Дормаш» ЖШС, «Костанайский мелькомбинат» А (азы-тлік ауіпсіздігі менеджменті жйесі) жне басалары жргізеді.
Семинарлар жне «дгелек стелдер» отырыстары йымдастырылды жне ткізілді, ИСО 9000, 14000, ХАССП жйесі негізінде ХСЖ енгізу жне сертификаттау мселелеріні траты негізінде баяндалуын амтамасыз етіледі. Жыл ішінде 18 семинар, 112 «дгелек стел» ткізілді.
Облысты ксіпорындарына сапа менеджменті жйесін енгізу мселелері жнінде практикалы жне дістемелік кмек крсетілді.
2008 жыла останай облысыны стандарттау бойынша жмыс жоспары жне останай облысыны ксіпорындары жне йымдарымен 2008 жыла ИСО 9000, OHSAS 18001, НАССР, SA 8000 сериялы халыаралы стандарттар негізінде сапа менеджменті жйесін енгізу бойынша жмыс жоспары зірленді.
4. 2009-2011 жылдара арналан жергілікті бюджетті пайдалануды негізгі баыттары
Орта мерзімді кезеде ткізілетін саясат бюджеттік шыындарды тиімділігі мен нтижелілігін арттыруа баытталады.
останай облысыны 2009 - 2011 жылдара арналан бюджет шыыстары рылымында басымды баыттар:
денсаулы сатау мен білім беруді дамыту;
леуметтік реформаларды одан рі тередету;
индустриалды-инновациялы дамыту;
агроиндустриалды саясатты іске асыру;
трын й саясатын іске асыру;
оршаан ортаны сапасын тратандыру;
клік-коммуникациялы кешенін дамыту болып табылады.
Бюджетті алыптастыру азастан Республикасы кіметіні 2004 жылы 21 маусымдаы № 678 аулысымен бекітілген жергілікті бюджет жобаларын зірлеу ережелеріне сйкес, Бірыай бюджеттік топтамасына сйкес келетін функционалды белгілері бойынша жзеге асырылды.
2009-2011 жылдара арналан облыс бюджетіні болжамы
Атауы |
2008 жыл, баа (респуб-ликалы бюджеттен алынан трансферттер-ден шегеру) мы теге | 2009 жыл, мы теге | 2010 жыл, мы теге | 2011жыл, мы теге |
| КІРІСТЕР | 58954422 | 6 5296003 | 76500683 | 91117823 |
| оны ішінде | ||||
| салытар мен жиындар | 25293418 | 27574137 | 31236624 | |
| республикалы бюджеттен субвенциялар | 33661004 |
37721866 | 45264059 | |
| ШЫЫСТАР | 60675005 | 6 5296003 | 7 6500683 | 91117823 |
| оны ішінде | ||||
| аымдаы шыындар | 53613605 | 57363328 | 67328211 | 81663217 |
| даму бюджеті, о.і. | 7061400 | 7932675 | 9172472 | 9454606 |
Орта мерзімді кезеге арналан останай облысы бюджетіні шыындары мынадай клемде болжамданады: 2009 жылы – 65296 млн теге, 2010 жылы – 76500,7 млн. теге, 2011 жылы - 91117,8 млн. теге.
Мемлекеттік бюджет шыыстарын болжамдау барысында Мемлекет басшысыны «азастан халыны л-ауатын арттыру - мемлекеттік саясатты басты масаты» атты жыл сайыны азастан халына жолдауында мемлекеттік басармалар жне мекемелер ызметкерлеріні жалаысын 2009 жылы жне 2010 жылы 25 пайыза, 2011 жылы 30 пайыза арттыру блімінде айтылып ткен тапсырмаларды іске асыруа арналан шыыстар ескерілді.
2009 - 2011 жылдара арналан облысты бюджет шыындарын болжау кестеде крсетілген.
2009 - 2011 жылдара арналан облысты бюджет шыындарын болжау
| Атауы | 2008 жылы жоспар,баа | 2009жыл | 2010 жыл | 2011жыллес, % | ||||
| сома, мы теге | лес, % | сома, мы теге | лес, % | лес, % | лес, % | |||
| БАРЛЫЫ | 60675005 | 100 | 65296003 | 100 | 76500683 | 100 | 91117823 | 100 |
| Жалпы сипаттаы мемлекеттік ызметтер | 3176550 | 5,2 | 3101852 | 4,8 | 3677126 | 4,8 | 4573626 | 5,0 |
| ораныс | 147564 | 0,2 | 153466 | 0,2 | 164779 | 0,2 | 192149 | 0,2 |
| оамды тртіп, ауіпсіздік, ыты, сот, ылмысты-атару ызметі | 2586013 | 4,3 | 3083706 | 4,7 | 3829004 | 5,0 | 5243690 | 5,8 |
| Білім беру | 20202473 | 33,3 | 23240351 | 35,6 | 27685337 | 36,2 | 34808861 | 38,2 |
| Денсаулы сатау | 13123005 | 21,6 | 14786647 | 22,6 | 17013871 | 22,2 | 20526629 | 22,5 |
| леуметтік кмек жне леуметтік амтамасыз ету | 4815671 | 7,9 | 4426758 | 6,8 | 4830432 | 6,3 | 5622452 | 6,2 |
| Трын й - коммуналды шаруашылыы | 4341293 | 7,2 | 2532144 | 3,9 | 3092879 | 4,0 | 3104050 | 3,4 |
| Мдениет, спорт, туризм жне апаратты кеістік | 3909649 | 6,4 | 4467427 | 6,8 | 5096166 | 6,7 | 5862301 | 6,4 |
| Жылу-энергетикалы кешен жне жер ойнауын пайдалану | 569338 | 0,9 | 827788 | 1,3 | 342000 | 0,4 | - | |
| Ауыл, су, орман, балы шаруашылыы, айрыша оралатын табии ауматар, оршаан ортаны жне жануарлар лемін орау, жер атынастары | 830788 | 1,4 | 1000807 | 1,5 | 1021154 | 1,3 | 1327413 | 1,5 |
| нерксіп, сулет, ала рылысы жне рылыс ызметі | 253882 | 0,4 | 347385 | 0,5 | 392455 | 0,5 | 476273 | 0,5 |
| Клік жне коммуникациялар | 4882312 | 8,0 | 6073802 | 9,3 | 6832605 | 8,9 | 6374295 | 7,0 |
| Басалар | 1836466 | 3,0 | 1253870 | 1,9 | 2522875 | 3,3 | 3006085 | 3,3 |
Орта мерзімді кезеде білім беру саласындаы бюджеттік саясат лемдік білім беру кеістігінде бсекеге абілетті жне экономиканы индустриалды-инновациялы дамуыны азіргі ажеттіктеріне жауап бере алатын білім беруді жоары тиімді жйесін алыптастыруа баытталады.
2009-2011 жылдардаы кезеде білім беруді одан рі дамыту жне айта ру азастан Республикасыны Білім беруді дамыту концепциясына баытталады.
азастан Республикасы Президентіні «Жаа лемдегі жаа азастан» атты 2007 жылы 28 апандаы азастан халына Жолдауына сйкес білім беру, леуметтік амтамасыз ету, мдениет жне спорт салаларында 2008 жылды 1 атарынан бастап ебек демалысына кеткен уаытта бір лауазымды жалаы млшерінде денсаулыты жасартуа жрдемаы тленеді.
Мультимедиялы кабинеттерімен жне физика, химия, биология кабинеттерімен амтамасыз ету арылы жалпы орта білім беретін мемлекеттік мекемелерді, ксіптік мектептерді, педагогикалы кадрларды біліктілігін арттыру йымдарыны материалды-техникалы базасын жаарту жаластырылады, мектепке дейінгі жне жалпы орта білім беру объектілеріне крделі жндеу жне білім беру объектілер рылысы жргізіледі.
Мектепке дейінгі білім беру жйесінде мектепке дейінгі оытумен амтуды кбейту жніндегі іс-шаралар арастырылады.
Жалпы орта білім беру жйесінде жалпы орта білім беру жйесіне сараланан жол табуды белгілеу жне бастауыш пен орта ксіптік білім беру йымдарында оуды жаластыру шін жадай жасау, сондай-а апаратты жне телекоммуникациялы технологияларын енгізу жоспарланады.
Бастауыш жне орта ксіптік білім беру жйесінде жмыс беруші мен білім беру жйесі арасында леуметтік ріптестікті дамыту, оу жне зертханалы жабдытарды жаарту, ксіптік даярлау сапасын туелсіз баалау, техникалы жне ызмет крсететін ебек мамандытары бойынша біліктілікті беру жне растау жйесін енгізу жніндегі шаралар абылданады.
Денсаулы сатау саласында аржыны басым блігі халыты салауатты мір салтын алыптастыруа, халыты оны басымдытары туралы апараттануын, мемлекет пен азаматтарды жауапты ынтыматастыын арттыруа, денсаулы пен бастапы медициналы-санитарлы кмек дегейінде ауруларды алдын алу жйесін ныайтуа, азаматтарды сапалы медициналы жне дрі-дрмек кмегіне ол жеткізуді арттыру арылы халыты денсаулы жадайын жасартуа блінеді.
азастан Республикасы Президентіні 2004 жылы 13 ыркйектегі № 1438 Жарлыымен бекітілген 2009-2011 жылдары азастан Республикасыны 2005-2010 жылдара арналан Денсаулы сатауды алыптастыру мен дамытуды мемлекеттік бадарламасын іске асыру шеберінде сапалы бастапы медициналы-санитарлы кмекпен амтамасыз ету жне ана мен баланы денсаулыын ныайту жніндегі іс-шараларды іске асыру жаластырылады.
Денсаулы сатауды алыптастыру мен дамыту бадарламасыны мынадай іс-шараларын іске асыруды жеделдету жніндегі шаралар жоспарланан: босануа кмек крсететін жне балалар йымдарыны жабдыталуы медициналы жабдытармен жабдытауды минималды нормативіне жеткізіледі, санитарлы-эпидемиологиялы ызметіні зертханаларын кезе-кеземен жаарту жргізіледі, ВИЧ-жтырыландар мен СПИД-пен ауратындар хаттамалара сйкес антиретровирусты терапиямен амтамасыз етіледі.
Емдеу-профилактикалы мекемелерін диагностикалы жабдытарды, медициналы ралдарды ажетті жиынтыымен, санитарлы автоклікпен е жоары дегейде амтамасыз ете отырып, денсаулы сатау йымдарыны материалды-техникалы базасын одан рі ныайту арастырылды.
леуметтік амтамасыз ету жне леуметтік кмек саласында 2009-2011 жылдары ішінде бюджеттік саясатты негізгі масаттары леуметтік амтамасыз етуді аржы жаынан траты, леуметтік жаынан адал ш дегейлі жйесін дамыту, леуметтік кмекті атаулылыын кшейту болып табылады.
Бл баытта мемлекеттік леуметтік стандарттар жйесін халыаралы стандарттарына кезе-кеземен жаындату, леуметтік тлемдерді млшерін одан рі кезе-кеземен кбейту, мемлекеттік атаулы леуметтік кмек крсету жніндегі нормативтік-ыты базасын жетілдіру, халыты мір дегейін баалауды халыаралы стандарттарын енгізу жніндегі жмыстарды жргізу арастырылады.
2009-2011 жылдары мдениетті азіргі дамыан жйесін дамытуа, бірыай мдени-апаратты кеістікті ныайтуа, тарихи-мдени мраны сатауа жне дамытуа, оам мен мемлекеттік рылымда демократиялы бастамаларды жне ішкі саяси тратылыын ныайтуа жне азастанды спортшыларды халыаралы спорт аренасында бсекеге абілеттілігін арттыру шін халыты дене трбиесі мен спортты дамытуды тиімді жйесін жасауа баытталан шыындар арастырылады.
Мраат ісін жне жаттама жйесін, дене трбиесі мен спортты дамыту жніндегі жмыс жаластырылады.
Мемлекет Басшысыны кімшілік реформасы жніндегі Жолдауын іске асыру масатында мемлекеттік басаруды йымдастырушылы рылымын отайландыру, мемлекеттік органдар мен мемлекеттік басару дегейлеріні арасында кілеттіктерді наты жне тиімді айта блу жне бекіту, бюджеттік атынастар жйесін жетілдіру арылы мемлекеттік басару жйесін жетілдіру арастырылады.
Мемлекеттік ызметшілерге ебекаы тлеуді жетілдіру жніндегі сыныстар шыару жнінде жмыс жаластырылады. Атап айтанда, мемлекеттік ызметшілерді, азынашылы ксіпорындарды, мемлекеттік мекемелерді мемлекеттік ызметшілері болып табылмайтын ызметшілерге ебекаы тлеуді жаа жолдары зірленуде.
Трын й мтаждыын анааттандыру, халыты трын й жадайын жасарту оамны леуметтік-экономикалы дамуына, халыты денсаулы жадайына сер ететін маызды элементі болып табылады.
Трын й рылысын бюджеттік аражат есебінен, ксіпорындарды жне халыты аражаты есебінен дамыту, ипотекалы кредит беру, прогрессивті технологиялар мен азіргі сулет-рылыс шешімдері, занамамен белгіленген халыты леуметтік-оралатын жіктерін жне бюджеттік сала ызметшілерін трын ймен амтамасыз ету, сондай-а апатты йлерді алып тастау проблемалары кешенді трде шешіледі, инженерлік-коммуникациялы инфрарылымын салу жзеге асырылады.
азастан Республикасыны Трын й рылысын дамытуды мемлекеттік бадарламасын, сондай-а останай облысыны Трын й рылысы бадарламасын іске асыру шеберінде халыты ке жіктері шін ол жетімді жне сапалы трын й рылысы жаластырылады.
Халыты сапалы ауыз сумен одан рі амтамасыз етуге жне су ресурстарыны тапшылыын азайтуа бюджеттік аражаттарды блу азастан Республикасы кіметіні 2002 жылы 23 атардаы № 93 аулысымен бекітілген 2002 - 2010 жылдара арналан «Ауыз су» салалы бадарламасы мен азастан Республикасы Президентіні 2003 жылы 10 шілдедегі № 1149 Жарлыымен бекітілген азастан Республикасыны 2004 - 2010 жылдара арналан Ауылды ауматарды дамытуды мемлекеттік бадарламасы шеберінде жзеге асырылады.
Орта мерзімді кезеде халыты сумен амтамасыз ету жніндегі бастапы кезекті объектілерді рылысын жаластыру, сумен амтамасыз ету рылыстарына, жер асты су кен орындары мен бас тоандарына тгендеуді, жер асты суларды пайдалануды кшейту жніндегі іс-шараларды жргізу жоспарланады.
Орта мерзімді кезеде бюджетаралы атынастар саясатыны басты масаты барлы дегейдегі мемлекеттік басармаларды олара бекітілген мемлекеттік ызметтерді толыымен крсету жне олара жктелген функцияларды жзеге асыру шін жеткілікті аржы аражаттарымен амтамасыз ету болып табылады.
Бюджетаралы атынастар Бюджеттік кодекспен бекітілген бюджет дегейлері арасындаы шыыстар мен тсімдер аидаттары жне оларды блуді негізінде алыптасады, жне арым-атынастарды айындылыы мен тратылыына, е алдымен облыс-аудан дегейінде басарманы р дегейіні жауапкершілігіне жне дербестігіне, сол сияты тиімді бюджеттік жргізуді ынталандыруа баытталады.
2008-2011 жылдара бюджетаралы атынастарды жаа нсасын зірлеу азастан Республикасы кіметіні 2007 жылы 16 шілдедегі № 599 аулысымен бекітілген Жалпы сипаттаы трансферттерді есептеу дістемесі негізінде жзеге асырылады.
Жергілікті бюджеттер шыындарыны болжамды клемдері бюджеттер дегейлері арасындаы шыындарды блуді есептей отырып, аымдаы бюджеттік бадарламалар мен бюджеттік даму бадарламаларыны сомалары ретінде есептеледі.
Жергілікті бюджет шыындарын жоспарлау барысында мынадай крсеткіштер есепке алынады:
1)аымдаы шыындарды жалпы клемі;
2)жергілікті бюджет шыындарын кбейтуді немесе азайтуды арастыратын жне жоспарланан мерзімде олданыса енгізілетін азастан Республикасы Задарыны ережелері;
3)жергілікті бюджет шыындарын кбейтуді немесе азайтуды арастыратын, оны ішінде бюджеттік саланы ызметшілеріні ебекаысын тлеуді жетілдіретін жне жоспарланан мерзімде олданыса енгізілетін азастан Республикасы Президенті Жарлытарыны ережелері жне азастан Республикасы кіметіні аулылары;
4)брын олданыса енгізілген, біра Республикалы бюджеттік комиссия шешімі негізінде аржыландырумен амтамасыз етілмеген азастан Республикасы Президентіні Жарлытары, азастан Республикасы кіметі аулыларыны, азастан Республикасы Задарыны ережелері;
5)кілеттіктерді блу шеберінде мемлекеттік басаруды орталы жне жергілікті дегейлері арасындаы ызметтерді блу;
6)орта мерзімді фискалды саясата сйкес жоспарланан мерзімде ттыну баалары индексіні аымдаы шыындарын кбейту (жалаыны оса алмаанда);
7)брын нысаналы трансферттер есебінен аржыландырылан траты сипаттаы шыындар.
5. Жоспарды іске асыруды баылауы жне моиторингі
Жергілікті атару органдары 2009 жыла мынадай негізгі міндеттер белгіледі:
1) жалпы ірлік нім сімін 5-тен кем емес пайыза жеткізу;
2) экономиканы ндіруші секторыны тиімділігін арттыру;
3) шикізатты емес секторды озы дамуын амтамасыз ету;
4) облысты индустриялды-инновациялы даму бадарламасына кіретін инвестициялы жобаларды іске асыру;
5) агронерксіп кешені салаларыны німділігі жне кірісіні сімін амтамасыз ету;
6) мектепке дейінгі жастаы балаларды мектепке дейінгі оамды трбиемен амтуды лайту жнінде жадайлар жасау;
7) экономикалы сім жне бсекеге абілетті ірлік орталытар жмыстарыны басталуы мен алыптасуын амтамасыз ету;
8) медициналы ызметтерді сапасын арттыру.
ойылан масаттарды орындауа:
1) 2008 жылы жалпы ірлік німді жан басына шаанда 5,8 пайыза лайтуа;
2) 2008 жылы тау-кен нерксібінде ебек німділігін 10 пайыза жоарылатуа;
3) 2008 жылы деу нерксібі німіні клемін 21,6 пайыза жне нерксіп німіні жалпы клеміні лесін 2008 жылы 31 пайыза араанда 32,9 пайыза лайтуа ммкіндік береді.
4) 2009 жылы азастан Республикасыны индустриялды-инновациялы даму стратегиясын 2015 жыла дейін орындау шеберінде облыста жалпы ны 50,9 млрд. тратын 20 инвестициялы жобаны іске асыру жоспарланып отыр. 1442 жмыс орны рылады, оны ішінде 5 жоба басым жобалара жатады:
«ССКБ» А ЖЭО-ын 63 МВт энергоблокты кеейту», Рудный аласы, жобаны ны – 4560 млн. теге, осы жобаны іске асыру барысында ЖЭО-ны уаттылыы 267 МВт райды;
«са сортты прокатты стан рылысы», останай аласы, «Каспиан ЕвразСталь» ЖШС, жоба ны – 19 млрд. теге, 260 жмыс орны рылады. Ксіорынны жобалы уаттылыы жылына 600 мы тонна проката дейін райды;
«ыш татайша шыару жніндегі зауыт рылысы», останай аласы, «Серамист топрак санай ве тиджарет лимитед ширкети», жоба ны – 13,1 млрд. теге, ксіпорын жылына 20 мы шаршы метрге дейін абыра жне еден татайшаларын шыаруды жоспарлауда;
«Пропилденген діс бойынша сутегі асын тотыын ндіру жніндегі зауыт рылысы», останай аласы, «останай кмір +» ЖШС, жобаны ны – 8,7 млрд. теге, 150 жмыс орны рылады. Ксіпорын уаттылыы 30 мы тоннаа дейін сутегіні райды.
Титан-цирконды ндіріс, Лисаков аласы, «Титан-цирконды зауыт», жобаны ны – 968 млн. теге, 195 жмыс орнын ру жоспарлануда. уаттылыы жылына 130-150 мы тонна концентратты райды.
5) агронерксіп кешенінде ебек німділігі 2008 жылмен салыстыранда 4,5 пайыза, ауыл шаруашылыы жалпы німі 1 гектар ауыл шаруашылыы жерінде 6,1 пайыза седі.
Ылал сатау агротехнологияларын игеру, жергілікті биоэнергетикалы ресурстарды толы пайдалану есебінен топыра нарлылыын олдау, жергілікті жадайа бейімделген сімдіктерді жаа жоары шыымды сорттарын енгізу жніндегі жмыс жаластырылады.
Асты алаптары рылымын жетілдіру, табии-климатты ерекшеліктерге сйкес трлі даылдарды ара-атынасын отайландыру жаласуда.
сімдік шаруашылыын ртараптандыру масатында бсекеге абілетті ауыл шаруашылыы даылдарын, бірінші кезекте майлы даылдарды ндіру лаяды.
6) 2009 жылы 2008 жылмен салыстыранда мектепке дейінгі балалар мекемелеріні саны 6 бірлікке седі. 1 мы балаа арналан мектепке дейінгі йымдармен амтамасыз ету дегейі 17,94-тен 18,11-ге дейін седі.
7) Озы сім айматарын алыптастыруына «сім полюсі» болатын тіректі алалар дамуы кіреді.
Рудный, Лисаков, Жітіара жне Аралы алалары ірлік дегей сіміні тіректі нктелері болады. алаларды негізгі міндеті: ірлік кластерлерді алыптастыру, леуметтік- ксіпкерлік коорпорацияларды ру жолымен ксіпкерлікті белсендіру, арнайы экономикалы жне индустриялды айматар ашу. Тіректі аларды дамуы ірлік жне халыаралы маызда алаларды дамуыны жне позиционерлеуді зірленген стратегиясына сйкес іске асырылады.
останай облысында арнайы экономикалы айма ру мселесі арастырылуда.
8) 2009 жылы 1 трына шаанда денсаулы сатауа арналан жергілікті бюджет шыыстарыны клемі 13,1 пайыза, оны ішінде аысыз медициналы кмекті кепілденген клемі – 8,3 пайыза седі.
абылданан шараларды арасында 2008 жылмен салыстыранда мір затыын 0,3 жыла лайту кзделіп отыр. Облыстаы леуметтік маызы бар сыраттар бойынша жадай траты боады.
Жоспарды іске асыруды баылау масатында ай сайын облысты, оны ішінде аудандар мен алаларды леуметтік-экономикалы дамуыны орытындылары жасалады, тосан сайын облыс кімдігіні отырыстарында, жарты жылда бір рет облысты мслихат сессиясында облыс дамуыны орытындылары арастырылады.
Сонымен атар, облыс мслихатыны бекітуіне орта мерзімді кезеге арналан леуметтік-экономикалы дамуыны Орта мерзімді жоспар жобасын шыару барысында есепті кезені крсеткіштерін орындауа талдау жргізіледі.
Жыл сайын олданыстаы ірлік бадарламалар мониторингі ткізіледі. Барлы бадарламалар бойынша жеке іс-шараларды орындамау, бадарламаны іске асыруа блінген аражаттарды толыымен игермеу себептерін анытай отырып, рбір іс-шара бойынша талдау жргізіледі.
Жеке бадарламаларды іске асыру барысы облысты мслихатты отырыстарында жне облысты мслихатты траты комиссияларында арастырылып отырады.
Ескерту:
млн. – миллион;
млрд. – миллиард;
% - пайыз;
А – акционерлік оам;
МКК – мемлекеттік коммуналды ксіпорын;
МКК – мемлекеттік коммуналды азыналы ксіпорны;
ССКБ – Соколов-Сарыбай кен ндірістік бірлестігі;
ЖШС – жауапкершілігі шектеулі серіктестік;
ЖЭК – жылуэнергетикалы компания;
Ф – останай филиалы;
м2 – шаршы метр;
м3 – текше метр;
ш. м – шаршы метр;
км – километр;
текше м – текше метр;
кВт. – киловатт;
МВт – мегаватт;
Гкал/с – 1 саатына гикокаллориялар;
ЖЭО – жылуэлектрорталыы;
ШБ – ндірістік - шаруашылы бірлестігі;
кВ – киловольт;
о.і. – оны ішінде;
жж. – жылдар;
га – гектар;
ц/га – центнергектардан;
АГТС – автоматтандырылан газ таратушы стансасы;
ГТС – газ таратушы стансасы;
О – операторлар йі;
АОА – ауданды орталы аурухана;
НКИ – наты клеміні индексі;
МУ – останай мемлекеттік университеті;
СК – сауда-ндірістік кешені;
ЖК – жеке ксіпкер;
ШЦ – шжы цехі;
ТС – алалы телефон стансасы;
СТС – селолы телефон стансасы;
АШ – Америка рама Штаттары;
ЕО – Еуропалы Ода;
ТМД – Туелсіз Мемлекеттер Достастыы;
БА – баралы апарат ралдары;
Е – кіметтік емес йымдар;
ЗТ – зады тлалар йымы;
ЖОО – жоары оу орны;
БМСК – бастапы медициналы-санитарлы кмек;
АДА – ауылды дрігерлік амбулатория;
ФАП – фельдшерлік-акушерлік пункт;
ФП – фельдшерлік пункт;
МП – медициналы пункт;
ДА – дрігерлік амбулатория;
АУА – ауылды учаскелік аурухана;
ОС – лы Отан Соысы;
Т – атты трмысты алдытар;
КБКБ – Краснооктябрьский бокситтік кен басармасы;
ТБКБ – Торай бокситтік кен басармасы;
ТЭН – техникалы-экономикалы негіздеме;
МАЭС – мемлекеттік ауданды электр стансасы;
ГЭС – гидроэлектрстансасы;
Ж – уе желісі;
КЖ – кабельдік желісі;
АК – агронерксіптік кешені;
АА – ашы акционерлік оам;
Ш – шаруа ожалыы;
ЖК – жеке ксіпкер;
К – ндірістік кооператив;
БК – бірлескен ксіпорын;
КСРО – Кеес Социалистік Республикалар Одаы;
ЖА – жабы акционерлік оам;
РМК – республикалы мемлекеттік ксіпорын;
Р АШМ – азастан Республикасыны Ауыл шаруашылыы министрлігі;
РФ – Ресей Федерациясы;
МЕК – мемлекеттік ешілес ксіпорны;
Т – тжірибелі ожалы;
АТК – ауылды ттыну кооперативі;
БОЗЖИ – Бкіл одаты ылыми-зерттеу жобалы институты.
___________________________